Մի միջանկեալ նկատողութիւն:
Նյրերս կարդացի Լ. Շանթի հետեւեալ տողերը[1]:
...«Միայն մարդու յատկութիւնը չէ ազգ ու
քաղաքակրթութիւն առաջացնելս: ... Անտառն
ալ իր տեսակի ազգ մըն է, իր յատուկ քաղաքակրթութեամբ»...
Եթէ իմ ընթերցողը կարդացել է Լ. Շանթի
«Ի՞նչ է ազգութիւնը» յօդուածը (իսկ եթէ դեռ
չի կարդացել, արժէ որ կարդայի, նկատած պիտի
լինի անշուշտ, որ ընդհանուր առմամբ ես
կանգնած եմ նոյն տեսակէտի վրայ ու զարգացնում
եմ նոյն թէզերը, ինչ եւ Շանթը: Բայց արտադրածս
տողերի մէջ պարունակւում է, եթէ
չասեմ հիմնական սխալ (յամենայն դէպս մի
շատ խոշոր թիւրիմացութիւն, որ պէտք է մատնանիշ
արուի:
Հակառակ Շանթի կարծիքին ազգ կազմելը,
ինչպէս եւ քաղաքակրթութիւն (civilisation)
առաջացնելը, միայն ու միայն մարդու յատկութիւն
է. ոչ բոյսերը ու ոչ էլ կենդանիները ընդունակ
են այդ անելու:
