Յովհ. Թումանեանը թարգմանել է ռուս ժողովրդական
«բիլինաներից» մէկը - «Մուրոմի
Իլիան Վլադիմիր իշխանի պալատում»: Արտակարգ
յաջողութեամբ է կատարել այս խիստ դժւար
գործը, լեզուն անվիճելիօրէն հայերէն է —
ինչպէս եւ առհասարակ Թումանեանի ամէն մի
ասած կամ գրած խօսքը, - բայց եւ այնպէս սա
այն լեզուն չէ, որով նոյն Թումանէանը պատմած
է՝ օրինակի համար, Սասմայ ծուռ Դաւթի վէպը:
Երկուսն էլ հայերէն են, մի քիչ տարբեր
տեսակի... Եւ եթէ մեր տաղանդաւոր բանաստեղծը
գիտենար անգլիերէն ու թարգմանած լինէր
նաեւ անգլիական «բալլադ»ներից մէկը —
այս նոր թարգմանութեան լեզուն էլ, իր հերթին՝
չէր նմանի ոչ Մուրոմցի Իլիայի, ոչ Սասմայ
քուռի լեզուին. մի նոր բան կը լինէր սա՝
միշտ հայերէն մնալով հանդերձ:
Եւ մեր լեզուն շատ բան շահած կը լինէր
անգլիւական «բալլադ»ի թարգմանութիւնից, ինչպէս
շահել է ռուսական «բիլինայ»ի թարգմանութիւնից.
թարգմանիչը, շփման գալով անգլիական
լեզուի հետ, նոր գծեր ու նոր շեշտեր
կը մտցնէր իր հայերէնի մէջ, ինչպէս մտցրել է՝
շփման գալով ռուսերէնի հետ:
Թերեւս անգիտակցօրէն ու ակամայից, բայց
անխուսափելիօրէն անելու էր այդ:
Հայ լեզուն, որ արդէն իր կազմակերպման
շրջանում բարդ է եղել, կրել է դարերի ընթաց–
