ապրեցնում են Ազգը: Իսկ այս ամէնը ունենալու
համար հարկաւոր են այնպիսի միջոցներ — նիւթական
ու ոչ–նիւթական, — որ մատչելի են միմիայն
պետութիւններին:
Եթէ ազգը չի կազմում պետութիւն, եթէ
չունի իր տրամադրութեան տակ պետական միջոցներ,
անյաղթելի դժուարութիւնների է հանդիպում
յառաջդիմութեան ճամբի վրայ։ Եւ ուրիշ
ոչ մի կազմակերպութիւն չի կարող փոխարինել
պետութեիւնը, որովհետեւ ուրիշ ոչ մի
կազմակերպութիւն չի կարող ունենալ պետութեան
իրաւասութիւնն ու կարողութիւնը:
«Հպատակ» ազգը օտար պետութեան մէջ
նոյնիսկ ամենից աւելի ազատամիտ ու լայնախոհ
պետութեան մէջ — անխուսափելիօրէն մնալու է
զրկուած սնունդից: Եւ սրա համար անհրաժեշտ
չէ, որ իշխող ազգը — պետութեան տէրը — անպատճառ
անբարեացակամ չէնի իչխուածի հանդէպ.
զրկանքը առատանալու է ինքնըստինքեան,
իբրեւ բնական հետեւանք քաղաքական աննպաստ
կացութեան: Իշխող ազցը շատ բնականօրէն
նոյնիսկ ակամայից — պիտի ձգտի հաստատուելու
իր սեփական ազգային դէմքն ու ծաւալուելու
ազգայնօրէն: Բնազդի պահանջ է սա: Ապա պիտի
ձգտի ազգայնացնելու իր պետութիւնը, որովհետեւ
կեանքը ամէն օր նոր ապացոյցներ է
տալիս, թէ որքան օտար տարբերի գոյութիւնը
պետութեան ներսում բարդացնում ու դժուարա–
