կան ազգասիրութիւնը - նոյնիսկ եթէ անկէղծ
է ու լուրջ, բայց չունի ամուր յենարաններ կեանքի
մէջ — այն ոյժը չէ, որ կարողանայ փրկե,
լեզուն:
Իսկ լեզուն — ազգային կեանքի ամենից էական,
ամենից անհրաժեշտ տարրն է: Առանց
լեզուի չկայ ազգային կեանք: Միւս կողմից առանց
պետական կազմակերպութեան լեզուն վտանգուած
է մեծապէս: Եթէ նոյնիսկ գոյութիւն չունենային
ուրիշ կարգի մտահոգութիւններ ու կարիքներ,
այս մէկն արդէն բաւական է՝ պետութեան
նշանակութիւնը ըմբռնելու համար:
Եւ հասկանալի է, թէ ինչու գիտակցութեան
եկան, բայց սեփական պետութիւնից զուրկ ազգերը
այդքան բուռն թափով ձգտում են պետականօրէն
կազմակերպուելու, ուրիշ խօսքով ազգային
Հայրենիքներ հաստատելու:
Պետութեան ու Հայրենիքի այն հասկացողութիւնը,
որ փորձ արի պարզել այստեղ, համեմատաբար
նոր է պատմութեան մէջ: Անցեալներում
Պետութիւնւը նկատուել է նուաճողների եւ
իշխողնւերի սեփականութիւն, մի որոշ խմբակցութեան՝
մի դասի, մի տոհմիդ նոյնիսկ մի ընտանիքի
կալուածք — յիշեցէք որ հին ժամանակներում
Հայաստանի պետութիւնը անուանուել է
յաճախ թագաւորական տների անունով —
«Արբշակունիների հարստութիւն», «Բագրատունիների
հարստութիւն»...: Ժողովուրդը կամ ազգը չեն
