Ահա Հայ Ազգը, որ ազգայնօրէն ապրելու,
ինքնահաստատուելու ու զարգանալու համար
հրամայական պահանջ ունի ազգային պետութիւն,
Հայրենիք կազմնլու:
Ի՞նչպէս բաւարարի այդ պահանջը:
Հայութեան կէսը անջատուած է, պոկուած
մայր-երկրից, փոշիացած է, ցրուած աշխարհի
չորս կոզմը: Պետութեան համար սա — լաւագոյն
դէպքում — օժանդակիչ կամ պահեստի ոյժ
է միայն, ոչ աւելին: Իբրեւ պետական գործօն
տարր մնում Է երկրորդ մասը՝ մի միլիոն հայ
մարդ, որ հայրենի հողի վրայ - Արարատեան
դաշտամ ու նրա շուջը — պէտք է կառուցանի
իր սեփական պետութեան շէնքը:
Փոքր է Հայաստանը, զուրկ հարստութիւններից,
կտրուած հաղորդակցութեան մեծ ճանապարհներից,
սեղմուած ու փակուած իր խստաշունչ
լեռնաստանի մէջ:
Փոքր Է թուով հայաստանցի հայր, աղքատ
է, տգԷտ, միանգամայն անվարժ պետական
կեանքի ու պետական շինարարութեան:
Կարո՞ղ Է սեփական պետութիւն կազմել այդպիսի
մի թոյլ ժողովուրդ, այդպիսի մի անհամբոյր
երկրում:
Պէտք Է կարողանայ, հարկադրուած է
կարողանալու, եթէ ուզում է ապրել:
Եւ իրականութիւնն այն է, որ կանգնել է
արդէն այդ ճամբի վրայ, գրել է պետութեան
