N 154
ՎԱՆԻ ՄԱՆՐ ՎԱՃԱՌԱԿԱՆՆԵՐԻ ԴԻՄՈՒՄԸ Ա. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻՆ՝ ՎԱՃԱՌԱԿԱՆԱԿԱՆ ՍԵՆՅԱԿԻ ՕՐԻՆԱԳԾՈՒՄ ԻՐԵՆՑ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ ՉԱՆՏԵՍԵԼՈՒ ՀԱՐՑԻ ՄԱՍԻՆ
Վսեմ նահանգապետ Վանի շրջանի
Կ՛իմանանք, որ վաճառականական սենեակ մը կազմակերպուեր է, և սոյն սենեակը իր իրաւասութեան շրջան որոշելու համար պատրաստած է օրինագիծ մը, և այս օրինագիծ և թէ մօրաթօրիումի օրէնք մը գծելով յղած է նահանգային ժողովիդ վաւերացման համար:
Ստորագրեալներս գրեթէ ամբողջովին Վանայ փոքր վաճառականներու դասակարգին ըլլալով և նկատելով, որ յիշեալ վաճառականական սենեակը և իր իրաւասութեան օրինագիծը և թէ մօրաթօրիումի օրէնքի գործադրութինը կրնան անմիջական ազդեցութիւն ունենալ մեր արդէն քայքայւած տնտեսական վիճակի վրայ, կը փութանք մեր հետևեալ արդար դիտողութիւնները և խնդրանքներ ընել.
1. Նկատելով, որ վաճառականական սենեակի իրաւասութիւնը և պարտականութիւնը պէտք է լինի թէ մեծ և թէ փոքր վաճառականներու իրաւունքի պաշտպանութիւնը, հետևաբար անդամներու ընտրութեան գործը անհրաժեշտօրէն պէտք էր կատարուէր ամբողջ վաճառականներու քւէով և մասնակցութեամբ:
2. Քւէով չընտրւած մի ժողովի պատրաստած օրինագիծ կրնայ չափւած և ձևուած ըլլալ իրենց անձնական շահերու և նպատակի հիման վրայ, ասկէ զատ օրինագծի պատրաստութիւնը մի այնպիսի գործ է, որ կրնայ կատարուել միայն օրէնքի հմտութիւն ունեցող մասնագէտներու ձեռքով:
3. Գալով մօրաթօրիումի օրէնքին իմացանք, որ յուլիսի սկսեալ մինչև սեպտեմբերի վերջ իւրաքանչիւր ամսուայ վերջանալուն ամէն պարտապան պարտաւոր է տոկոսէն 5 վճարում ընել իր պահանջատիրոջ․ այս օրէնք միայն կ՛ազդէ մեր փոքր վաճառականներուս վրայ, վասնզի մենք պարտք ունենք միայն մեծ վաճառականներուն, մինչդեռ ներկայ ընդհ. պատերազմի պատճառով ամէն յարաբերութիւն խզուած ըլլալով վաճառականական կեդրոններուն հետ, այդ մեծ վաճառականներու Պօլսոյ կամ Եւրոպական հրապարակներու հետ ունեցած հազարաւոր լիրայ պարտքերնին երբ չի պահանջուիր և գանձուիր իրենցմէ, որքան անարդարութիւն կը լինի իրենց պարտք չվճարած ատեն առնելիքնին գանձեն: Մինչդեռ մենք՝ փոքր վաճառականներս ալ մեր կարգին առնելիքներ ունինք, որոց գրեթէ տոկոսին 90 քիւրդերու, թիւրքերու և գիւղացիներու քովն են, որոնք այսօր մէջտեղ չկան, շատ շատեր սպանուած կամ փախած են, որով ըսել է, թէ այսօր և թերևս շատ երկար ժամանակի համար մեր թիւրքերու, քիւրդերու և գիւղացիներու քով եղած առնելիքները գանձելու
