Էջ:Գրական քննադատական երկեր, Նիկոլ Աղբալյան.djvu/120

Այս էջը սրբագրված չէ

նին, ներկայացնելով ժամանակի կեանքն այն չափով, ինչ չափով, նա արտայայտուել է ուսումնաբանական գործում: Դրա առաջին վաստակը՝ «Երկու Թամբ»ը, որ մեծ մասով կրում է Պռօշեանի «Սօսն ու Վարդիթեր»ի եւ նրա միջոցաւ՝ Աբովեանի կէս իրական ուղղութեան ազդեցութիւնը, տեղի տուաւ հետագայ գրուածքներին, որոնք աւելի ու աւելի մօտենում էին իրականութեան։ Այս կենսունակ ուղղութիւնը նոր զարկ է ստանում միայն 90ական թուականներին եւ շարունակում է զարդանալ:Մենք ունինք երկու աչքի ընկնող երիտասարդ գրողներ՝ ճուղուրեան եւ Աղելեան, որոնք մասնաւորապէս գիւղական կեանքն ունին աչքի առաջ: Նոր սերունդը նոր ուղղութիւն է տուել վիպաղրութեան այդ հոսանքին։

Ամէնից առաջ նկատելու արժանի է այն իրողութիւնը, որ այդ երկու գրողների գործերում, բացի իրականութեան հաւատարիմ լինելուց, այլեւս ուրիշ բան չէք գտնի իդէալականին հակուած լինելու մտքով: Զարմանալի էլ չէ. 30 տարին քիչ ժամանակ չէ, որ այդ ուղղութիւնը կատարելապէս հաստատուէր մեր գրականութեան մէջ: Աղայեանի տուած ղարկր արդէն շատ մեծ էր. այդտեղ օգնութեան հասան Րաֆֆին իր սկղբնական պատկերների ուղղութեամբ, Շիրվանզադէն իր ամբողջ գրական գրծունկութեամր եւ Սունղուկեանն իր իրականին հաւատարիմ ղրամաներով: Նոյն սերունդը սնուել Էր դրանց վրայ ու ինչ խօսք, որ յետ գնալ այլեւս անկարելի Էր:

Նախկին տասնամեակների ժողովրդական գրողները գլխաւորասլէս աչքի առաջ ունէին գիւղակսւն դասի ընտանեկան կեանքը, ընտանիքի անդամների փոխադարձ յարաբերութիւններով: Բայց այս դէպի առաջ արած քայլից նկատենք եւ այն, որ հին գրողները տուել են մեղ ժողովուրդի կեանքը առանց նրա բացատրութիւններէ մէջ մտնելու, մինչղեռ նորերից Աղելեանը փորձեր է արել եւ շարունակում է անել ըմբռնելու համար ժողովրդի կեանքի հիմունքներր եւ բացատրել նրա բազմաթիլ ու բարդ երեւոյթների հիմնական պատճաոները։ Տեխնիկայի կողմից եւս նշանաւոր յառաջդիմութիւն է եղել. նորերի գրուածներն այլեւս սովորական նիւթերի ամբարներ չեն, ինչսլէս երկու հին գրողները գործերը, այլ աւելի ու աւելի են մօտենում վիպագրութեան իսկական ձեւին…

ՄՈԻՐՃ. 1897 Յուիս-Օգոստոս