Հերւուներա մէք լաւ կինդունուէր, բայց Ֆր անսայի Հայերուն կողմէ՝ դժկամութեամր:
Այդ օրը, Գաողուներու հիւբն էի, երբ Հեռախօսի դանգը դէպի իրեն կանչեր մեր մեծ նկարիչր։ Գաողուն։ Խօսողը ինքն էր, Վիքթոր Կարւոոնը Անոր ինչ կինէք Հարցու մին, Գաողուն պատասխանելով կիսէր.– Նստած ենք, Հայաստանէն այսօր ժամանած Փարիզ, Թորոս Թորանեանին Հետ ու կը խ օսա կքինք։ Ինձի չէ"ք ղրկեր այդ տղան, ըսաւ Կաքաւեան: Ինչու չէ, եթէ կուղես ժամ մր ետք, քիչ մը խօսելիքներ ունինք։
Ժամ մը ետք, ղրկուած յատուկ ինքնաշարժով ես Վիքթոր կարտոնի դրան աս^եւն էի։
Սիրալիր րնղունեւութիւն։ Համակ աւիւն Էր այս մարդը։ կր ծրագրէր ստեղծել ՀամաշխարՀային ընկերութիւն մը, բացառապէս օտարներէ կազմուած, յանուն Հայաստանի մշակոյթի կոթողներու պաշտպանութեան։ Թուրքերը, կիսէր, կր խորտակեն, կ*աւերեն մեր ճարտարապետական իր ա գոր ծո ւմն երր, անոնք թիզ առ թիզ կր Հետեւին Հայութիւնը յիշեցնող ամէն կառոյցի ու կ ^անյայտաւյնեն։ Պէտք է շուտով կեանքի կոչել ՀամաշխարՀային ընկերութիւն մր, որ բոնէ թուրքին թաթը։
Մեր ճարտարապետական արժէքները ամբողջ մարդկութեան Հարստութիւնն են, կիսէր ան այնպիսի շեշտով մը, որ կարծէք կ*ոլգղէր ոչ թէ մէկ Հոգիի, այսինքն այդ պաՀուն ինծի, այլ ամբողջ աշխարՀին:
Յետոյ խօսեցաւ Դեմիբճեանի «Վարդանանք» վէպին մասին: Ըսաւ, թէ Դեմիբճեանի այդ վէպը թարգմանուած է ֆրանսերէնի առանց նկատի առնելու ճաշակը ֆրանսացի ընթերցողին։ Ընդոստ ցատկեր, գզրոցի բազմաթիւ թուղթերուն մէջէն Հաներ նամակ մը ու երկարելով ինծի, ըսաւ.– կարդացէք, խնդրեմ, սա, Հրատարակչականի խորՀրդականին կարծիքն է - «Վարդանանք », պատմական վէպ Հայ ղրականութենէն, Հեղինակ Գերենիկ Դեմիրճեան, ֆրանսերէն թարգմանութիւն։ այսինչի, թարգմա նսւթե ան որակ ՚ անբաւ արար, առեւտրական արժէք ղերօ... եւայլն, եւայլն...
կարդացինք, ըսաւ վճոակամ, ու դարձեալ ոտքի եըելով պոռար գրեթէ.– Այս անրնղունելի գիրքր ընդունելի վիճակի մը վերածերի ու աՀա ֆրանսերէնով տպագրուած Դեմիրճեանի «Վարդանանք»ր: Յաղթական կեցած էր գիրքր ձեռքին։
Ամըողջ մեր տեսակցութեան ընթացքին այն զգացումը կապրէի, որ ես կր գտնուիմ ւիարիղեան թատրոնի մը մէջ, ուր ֆրանսագէտ Հայ Հեղինակ մր օրուան դերասանն է, որ Հանդէս կու գար Օւ1Շ հժշւՈ Տհօ:– ով, այսինքն մեւնակատար մըն էր, որուն միակ Հանդիսատեսը ես էի։
«Վարդանանք»ր ի ձեռին, ՎաՀրամ կաքաւեան կիսէր.– Ոչ միայն չաջողեցայ տպեւլ տալ այս գիրքր ք այլ երկու ան գամ Հրաւիրուեցայ Հե–
