Մուրտագից։ Թե որքան առաջադիմեց նա այդ ասպարեզում չգիտեմ, բայց գիտեմ, որ նա անգլերեն էր սովորում, որպեսզի կարողանա «Շիլյոնի կալանավորը» անմիջապես բնագրից թարգմանել» (տե՛ս ԹԺՀ, էջ 352)։
1895 թ. մարտի 21-ին, Ավ. Արասխանյանին գրած նամակում, բանաստեղծը վերհիշում է 1893 թ. աշնան դեպքերը, որից պարզվում է, որ Մճ-ում տպագրելու համար Արասխանյանը «Շիլյոնի կալանավորի» թարգմանությունը Թումանյանից խնդրել է դեռևս 1893 թ. աշնանը (տե՛ս ԵԺ V, 101)։ Սակայն Թումանյանը Բայրոնի պոեմը թարգմանել է 1895 թ. և նույն ժամանակ էլ գրել այս ձոնը։
1896
ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
(«Քրիստոս հարյավ… երկինք գնաց…»)
(էջ 154)
Գրության թվականն ստույգ հայտնի չէ։ Հավանաբար գրված է 1895 թ. վերջերին կամ 1896-ի սկզբներին։
Ինքնագիրը չի պահպանվել։
Առաջին անգամ տպագրվել է Տզ, 1896, 24 մարտի, № 12, էջ 181, այնուհետև՝ ԵԺ I, 123։
Արտատպվում է Տզ-ից:
«ԵՐԱՆԻ ՆԸՐԱՆ, ՈՎ ՈՐ ՔԸՆԵԱԾ…»
(էջ 155, 461)
Գրված է 1895—1896 թթ.:
ԳԱԹ Թֆ № 36 պահվում է մեկ ինքնագիր։ Նույն տեղում, № 86 կա մեկ ինքնագիր ևս, թվագրված՝ «1895—6»։
Առաջին անգամ, Բ ինքնագրից, տպագրվել է ԳԵ, էջ 115, այնուհետև՝ ԵԺ I, 488։
Տպագրվում է Բ ինքնագրից։
ԳԱՂԹԱԿԱՆԻ ԵՐԳԸ
(«Կռունկն երկընքում ճամփա կըհանի…»)
(էջ 156, 461)
Գրված է 1896 թ.։
Ինքնագիրը չի պահպանվել։
ԳԱԹ Թֆ № 1355 պահվում է ԲԲ-ի հեղինակի սեփական օրինակը, որտեղ Թումանյանն ուղղումներ է կատարել:
