2 Բանաստեղծը չի թարգմանել « Ընձենավորը», քանի որ ընկերության վարչությունը չի համաձայնել նրա առաջարկած պայմանին:
82. ՍԻՐԱԿԱՆ ՏԻԳՐԱՆՅԱՆԻՆ
Թիֆլիս– Էջմիածին
(էջ 109)
Ինքնագիրը (3 էջ) պահպանվում է ԹԹ, ՆՆ, թղթ. № 59: Անթվակիր է. ժամանակը որոշում է ըստ նամակի ծրարի փոստային կնիքի թվագրության (1910 նոյեմբերի 27) և բնագրի վերջում գրված չորեքշաբթիի համեմատությամբ, որից պարզվում է, որ նամակը գրված է նոյեմբերի 24:
Տպագրվում է առաջին անգամ:
1 Ս. Տիգրանյանը բանտարկված է եղել, հավանաբար. «Դաշնակցության գործով»:
2 Տե՛ս № 64 նամակի № 2 ծանոթագրությունը:
83 —87. «ՀՈՐԻԶՈՆԻ» ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆԸ
Սանահին — Էջմիածին — Թֆլիս
(Էջ 109 —112)
Ինքնագրերը չեն պահպանվում:
Տպագրվել են Հր. 1910, № 283, 284, 285:
Ամենայն հայոց կաթողիկոս Մատթևոս Իզմիրլյանը վախճարվել է 1910թ. դեկտեմբերի 11-ին: Կթողիկոսի մահվան առիթով Թումանյանը իրար ետևվից հրապակել է«Էջմիածնի», «Խնիմյան և Իզմիրյան», «Չպաշտպանեցինք», «Ազնիվ մարդը», «Մեծերից հետո», հոդվածները (Հր. 1910, № 277- 279, 281, 284):
Թաղման արարողությանը մասնակցելու համար դեկտեմբերի 17-ի ցերեկվա գնացքով Թումանյանը մեկնում է Էջմիածին իրեն «Հորիզոնի» և «Հասկերի» ներկայացուցից, միաժամանակ հանձնարարություն ունենալով Հաշտարխանի Աստրախանի հայ հասարակության անունից արծաթյա պսակ դնելու հանգուցյալի դագաղին (Հր, 1910, № 282): «Հորիզոնի» ներկայացուցիչ և խմբագիր լինելը Թումանյանին պարտավորեցրել են լուրեր ուղարկել օրաթերթի խմբագրությանը և հայությանը տեղյակ պահել Էջմիածնի իրադարձություններին: Դեկտեմբերի 19-22-ը տպագրվել են
