«Ռոստեվանի և Ավթանդիլի մրցությունը մի հատված է Շոթա Ռուսթավելու Ընձենավոր հռչակավոր վիպասանությունից, որ վրացոց գրականության ամենամեծ ստեղծագործությունն է։ Շոթա Ռուսթավելին ապրում էր Վրաստանի Թամար թագուհու օրով (տասներկուերորդ դարի վերջը տասներեքերորդի սկիզբը) և նրա պալատական բանաստեղծն էր։ Վիպասանության մեջ նկարագրված են ինքը թագուհին (իբրև Թինաթինա), նրա ժամանակվա նշանավոր մարդիկ իրենց պալատական և իշխանական նիստ ու կացով» (IV, 176):
Թումանյանը տվել է նաև մի շարք բառերի բացատրությունը (ստորև բերվում են միայն այն բառերը, որոնց իմաստը կապվում է պոեմի պատմական բովանդակության հետ).
Ավան-չավան—պալատի ծիսակատարությունների, հանդեսների և ճաշկերույթների կարգադրիչ։
ծիրանի— պայծառ կարմիր գույնի կտոր, որից պատրաստում են թագավորի վերնոցը։
արմաղան—գեղեցիկ, շատ չքնաղ, սքանչելի:
ծնծղա—երկու պղնձե ափսեներից կազմած գործիք, որ իրար զարնելով հնչեցնում են։
հազարփեշա— գինու կոթավոր մեծ թաս:
բազմական—սեղանին բազմած մարդը կամ հասարակությունը։
չալմա—(արաբ.)—արաբական գլխի փաթթոց։
սպարապետ—ձիավոր զորքի ընդհանուր հրամանատար։
Այս անավարտ բանաստեղծության ինքնագիրը պահվում է ԳԱԹ ԹՖ, լրացուցիչ ցուցակ № 9։ Աոաջին քառատողը ջնջված է շեղ գծով։ Գրված է նույն թերթի վրա, ուր ավարտվում է «Հաշտություն» բանաստեղծության ինքնագիրը (տե՛ս սույն հրատ. 1-ին հատոր, էջ 132, 451, 580)։ Ըստ երևույթին՝ Թումանյանը մտադիր է եղել այդ բանաստեղծությունները մտցնել մի շարքի մեջ. այդ է վկայում այն փաստը, որ «Հաշտություն» բանաստեղծությունը համարակալված է 7, իսկ «Լոռու ձորում»՝ 8 թվերով։ Թե որոնք էին լինելու շարքի առաջին վեց բանաստեղծությունները՝ հայտնի չէ: Քանի որ «Հաշտությունը» գրված է 1892—1893 թթ., կարելի է ենթադրել, որ նույն տարիներին է վերաբերում նաև այս գործը։
Պետք է կարծել, որ այս երկու քառատողերը սկիզբն են մի ավելի ծավալուն բնապատկեր-բանաստեղծության, որը մեզ չի հասել կամ առհասարակ չի գրվել։ Թերանկատման պատճառով դուրս է մնացել նույն հրատարակության առաջին հատորից։
Տպագրվում է առաջին անգամ։
