ու հոգին, բայց նա էլ է նկատել, և նրա կարծիքն ու տպավորությունը մեջ բերի՝ շեշտելու Սայաթ-Նովայի երգերի բնավորությունը, որոնց պարզության մեջ ափաշկարա երևում է նրա բարի, քնքուշ սիրտը ու նրա ազնիվ, խորը հոգին, և էդ ամենը միանգամայն առողջ ու ամբողջական։ Մի առողջ, ոգևորված բանաստեղծ, որ աշխարհք է մտել սազով ու սիրով, ինչպես ինքն է ասում իր անտիպ թուրքերեն երգերից մեկի մեջ՝ «Ջունուն օլմիշ, սազ ալընդա չալան դըր Սայաթ-Նովա», այսինքն — սիրահարված, սազը ձեռին նվագում է Սայաթ-Նովան։
Ու աշխարհքին նայելով, Արևելքի մեծ բանաստեղծներին հատուկ փիլիսոփայությամբ, նկատում է, որ կյանքը մի երազ է, մարդն էլ խոտի նման դալարում է ու չորանում, և ապրելով ու տանջվելով վերջը բացականչում է․
|
Սակայն տանջվելով ու վշտանալով հանդերձ և տանջանքից ու վշտերից բեզարելով հանդերձ՝ միշտ էլ մնում է նույն բարին, քնքուշն ու ազնիվը, ինչ բանաստեղծական գեղեցկությամբ կյանք ու աշխարհք էր մտել, նույն գեղեցկությամբ էլ թռչում է կյանքից ու աշխարհքից․
|
Մի ամբողջ ժողովրդի պարծանք է Սայաթ-Նովան, անմաշ ու անմահ։ Ով նրան մին լսեց, մյուս անգամ ավելի սիրով կլսի, ով նրան մին սիրեց, էլ չի դադարի սիրելուց։
Հայոց նորագույն գրականության պատմությունն ասում է Ծերենցը եղավ մեր նոր պատմական վիպագրության հիմնադիրը:
