հարձակում, բայց նրա գերազանց ուժի առջև տեղի տալով Աբարանից [անցավ] նահանջեց Գյումրի։
Համզաչիմանի պահակի վրա հարձակվեցին 1000 հոգի ձիավոր* ղարափափախները <.....>։ 15 զինվոր գլխատեցին, մնացածը Փախան Ղարաքիլիսա։ (ПOTTO, 3729։ Ըստ երևույթին քնած են եղել)։
Ամենից զարհուրելին եղավ փոքր կամ Խըլղարաքիլիսի հարձակումն ու ավերումրը: Եվ այդ դժբախտ օրին ու գյուղին են նվիրված «Վերք Հայաստանիի » [սրտառուչ] սրտաճմլիկ էջերից մի քանիսը։
Խրլղարաքիլիսի վրա հարձակվեց Հասան խանը 5000' ձիավորով՝ քուրդ ու ղարափափախ։[Բայց] Այժմ թող խոսեն Աբովյանն ու պատմությունը.
«Պարնի գեղը, Գյումրի՝ որը բերդ ուներ, պատերը շինել, մեջն էին մտել։ Խրլղարաք <իլիսեն> բերդ ու էր չունենալով՝ սելեր ու գութան իրար վրա էր դրել, սանգար կապել, ունեցած-չունեցած էնտեղ ղայիմացրել, գեղարենքն էլ իրանց մեջ առել, ինչ հին ժամանակից թուր, թվանք ունեին հավաքել, տղամարդիքը գիշեր-ցերեկ ասպաբավորված [օղրոշաղը էնտեղ էին հավաքել, տավարը բերդի տակն արել]...ղարավուլ էին քաշում...(«Վերք Հայաստանի», էջ 140>)31:
Ու վրա է հասնում վերջին գիշերը պաշարված գյուղին։
«Տղերք, օյաղ կացե՛ք, թվանքներդ հազրեցե՛ք, երեխեք, օ՚ղլուշաղ, բերե՛ք՝ մեր տուն ածեցե՛ք; Ասեց Խըլղարաքիլիսի իշխան պարոն աղա Սարքիսը։ Վերք Հայաստանի, 148) Խոսում է Հայաստանի վերքը]։ …
- [Վերք Հայաստանի] Աբովյանը Նազի խանին, Սվանդուզի խանին ու <Ոբուզ աղին ցո՛ւյց է տալի Խըլղարաքիլիսի հարձակման մեջ. սխալ. [ պտի ] .նա 1000 ձիավորով այն ժամանակ գտնվում էր Գյոգչա:
Սվանդուզի խանը )(Սոյուն Ղուլի) <1 անրնթ.> Համզ<աչիման>1000 ձիավոր>:
Каиказский сборник>. Т. XXIV,<стр>3 <Ե.Հ.՝>:
