գազան, դժոխք էր նրա ախպերը (Հասան խանը), որ ոտը փոխելիս՝ սար ու ձոր դողում էին։ Նրա համար հո մարգի, հո սոխի գլուխը, բոլոր մեկ էր» («Վերք Հայաստանի», 91— 92):
«Сардар был человек необыкновенных дарований и считался одним из умнейших людей в Персии. Он совершенно самовластно управлял своим ханством и, обращая главное внимание па развитие сельского хозяйства, привел Эриванскую область в то цветущее положение, каким не могла похвалиться ни одна из персидских провинций. Брат же его Гасан-хан, состоящий при нем начальником конницы, пользовался, по словам Берже, репутацией горького пьяницы». («Утиержд<ение> русск<ычества> влад<ычества > на Кавказе», т. IV, ч. I, етр. 13)53.
Նույն վկայությունն է տալիս և Ջեյմս Մորիեր հայտնի անգլիացին իր հռչակավոր «Հաջի Բաբայի արկածները» գրքում, թե արտաքինի նկարագրի, թե բնավորության դաժանության վերաբերությամբ միանգամայն համաձայն Աբովյանին և ռուսական աղբյուրներին։
Ասում է. «Աշխարհումս նրանից ավելի ժանտերես մարդ չկար։ Նրա ոգևորված ժամանակ՝ նրա աչքերը, որ իրանց սովորական արտահայտությամբ նմանում էին անթափանցիկ ապակու կտորների, վառվում էին այնպիսի մի բոցով, որ մարդ սարսափում էր նրա երեսին նայելիս, և երբ նրա դեմքը այդպիսի ահավորություն էր ստանում, նրա շրթունքների վրա, միևնույն ժամանակ, խաղում էր մի համապատասխան ժպիտ, որը Շահի բանաստեղծին ասել էր տալիս, թե՝ «Հասան խանի դեմքը նմանում է Աղըր Դաղին։ Երբ ամպերը ծածկում են նրա գագաթը, և դաշտի վրա փայլում է արևը, դա նշան է, որ սաստիկ փոթորիկ պիտի լինի»։
«Նրա թշերի վրա ժամանակը փորել էր երկու խոր ակոսներ, որոնք չէին ծածկվում նրա ցանցառ մորուքով, թեպետ և նա բավական հոգ էր տանում, որ իր մորուքը
10-32
145
