Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ8.djvu/455

Իրենց մեծ էնցիկլոպեդիստներից հետո ֆրանսիական հեղափոխությունը — ընդհանուր եղբայրություն, հավասարություն և ազատություն։

Անգլիական մեծ խարտիան — մարդու իրավունքը։

Ռուսը — նոր կոմունիզմը — իսկ Արևելքը — վաղուց ի վեր։

<ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՄԱԱԻՆ>

Այո՛, անկախությունը լավ բան է։ Դրա մասին չխոսենք։

[Բայց եթե էդ անկախությունը թոկ է դառնալու հայությունը խեղդելու համար]

Բայց եթե ինքը՝ հայ ժողովուրդը ֆիզիկապես, [տնտեսապես] ֆինանսապես, բարոյապես անկարող է իր անկախությունը պաշտպանելու, ոչ մի պետություն էլ հանձն չի առնում նրան հովանավորելու և պաշտպանելու,— ի՞նչ պետք է անես։ Չե՛նք ուղում։

Եթե անկախությունը թոկ է դառնալու հայությունը խեղդելու համար — չե՛նք ուզում:

Եթե անկախ Հայաստանը դառնալու է մի փոքրիկ վանդակ ամեն կողմից դռները փակած և միակ դուռն էլ, որ բաց է-բաց է տաճիկ ասկյարի համար, չե՛նք ուղում:

[Անկախությունը]...

<ԵՍ ԵՐԲԵՔ ԻՆՁ ՍՈՅԻԱԼԻԱՏ ՉԵՄ ԱՆՎԱՆԱԾ...>

Ես երբեք ինձ սոցիալիստ չեմ անվանած, ինչպես և քրիստոնյա, որովհետև մի քիչ ծանոթ եմ թե՛ սոցիալիզմի էության և թե՛ ավետարանին և տեսնում եմ, որ ոչ մեկն եմ, ոչ մյուսը: Եվ եթե որևէ սոցիալիստական խմբակցության էլ [մոտ եմ եղել] կապված եմ եղել ու շատ կարճ միջոցով, կապված եմ եղել ոչ թե ծրագրային կապով, այլ լոկ ընկերական և կոնկրետ գործի շուրջը¹։ Եվ էսպես շատ է մեծ իմ հարգանքը դեպի սոցիալիզմը, և բնականից իմ մեջ կան նրա հայացքները — իբրև բանաստեղծի։