շինելոյ Արշակայ զԱրշակայան և պատերազմելոյ նորա ընդ նախարարս. և աքսորանաց մեծին ներսեսի ՚ի ՎաղեսիԷ. և ժողովոյն Կոստանդինուպոլսոյ», Էջ 456)։
40 «Պատմութիւն Ղևոնդեայ Մեծի վարդապետի հայոց», Ս. Պ. 1887, գլուխ ԼԳ (Էջ 135), գլուխ ԼԴ (Էջ 137)։ Նաև նույնի ռուսերեն թարգմանությունը. «История халифов вардапета Гевонда, писателя VIII века, перевод с армянского <К. Патканова> СПб., 1862, стр. 96:
41 «Պատմութիւն Հովհաննու կաթողիկոսի», գլուխ ԽԹ, «Յաղագս պաշարման ամրոցին Երնջակայ, և փառաւոր նահատակութեան երջանիկ արքային Սմբատայ և սքանչելեացն, որ եղեն ի վերայ նորա»։
42 «Թե ինչու Է դնում Հռոմ և ինչո՞ւ Է նրանց մոտիկ» արտահայտությամբ Թումանյանը նկատի ունի Հռոմի հետ ստեղծված հարաբերությունները, որի մասին Գյուտ կաթողիկոսը տալիս Է անհրաժեշտ բացատրություն Պերոզ թագավորի կողմից եկած իշխանին, (այս մասին տե՜ս Դարեգին Զարպհանալեն. Հայկական հին դպրության պատմութիւն, (Դ—ԺԳ), երկրորդ տպ., Վենետիկ, 1886, Էջ 304, 305)։
43 «Ստեփանոսի Տարոնեցւոյ Ասողկան պատմութիւն Տիեզերական», Ս. Պ., 1885։
44 «Պատմութիւն Արիստակեայ վարդապետի Լաստիվերտցւոյ», Վենետիկ, Ս. Ղազար, 1901
45 Մատթէոս Ուոհայեցի ժամանակագրութիւն, Վաղարշապատ, 1898։
46 Տե՛ս № 34 ծանոթագրությունը։ ՝47 Տե՛ս № 39 ծանոթագրությունը:
48 Ակնարկվում Է՝ Մ. Չամչյան, Պատմութիւն հայոց, ՝ի սկզբանէ աշխարհի մինչև ցամ Տեառն 1784, հտ. Ա, գիրք երկրորդ, գլուխ ԽԸ՝ «Յաղագս առաքելոյ Շապհոյ դԱլսնոզան ՛ի Հայս, և գերութեան Արշակայ և Փառանձեմայ, և ցրուելոյ նախարարացն և այլ բազում չարեաց, զոր գործեցին ի հայս ուրացօղքն Մերուժան և Վահան», էջ 464. «Իսկ մոզքն հանդերձ դահիհօբ սփռեալ ՝ի գիւղս ե յալանս՝ բռնադատԷին զամնին յուրացուի հաւատոյ. և յոչ առնուլ նոցա յանձն՝ չարաչար մահուամբ սպանան Էին զբազումս՝ի նոցանէ։
եվ եղև յայնժամ աշիւարհ մեր իբր սպանդարան մարտիրոսաց»։
49 Ձիրավի ճակատամարտը տեղի է ունեցել 371 թ. հայոց զորքերի և պարսից զորաբանակների միջև Այրարատ նահանգի Բադրևանդ գավառի Ջիրավ գյուղի մերձակա դաշտում։ Հայկական զորաբանակի առաջնորդներն էին՝ Պապ թագավորը, սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանը և Սմբատ Բագրատունին։ ճակատամարտը վերջացել է հայերի հաղթանակով, պարսկական զորքերի մնացորդները դիմել են փախուստի՝ հալածվելով Հայերի կողմից մինչև Ատրպատական։ Շապուհ II-ը հաշտության պայմանագիր է "կնքել Վազես կայսեր հետ և ճանաչել Հայաստանի անկախությունն ու Պապի իշխանությոլնը։
