2 Խոսքը վերաբերվում է Մոսկվայի հայ ուսանողների նախաձեռնությամբ «Հօգուտ ռուս սովյալների» հրատարակվող ժողովածուին, լույս է տեսել 1892 թ. աշնանը։ Դա ինքնուրույն և թարգմանական գործերից կազմված գրական-գեղարվեստական նյութերի ժողովածու է։ Հրատարակության գործին մասնակցում էին Տ. Հովհաննիսյանը, Երվ. Թաղիանոսյանը, Ալ. Ծատուրյանը, Ար. Զարգարյանը և ուրիշներ։
3 Ձեռագիրն այստեղ ընդհատվում է։
47. ՄԿՐՏԻՉ ԲԱՐԽՈԻԴԱՐՅԱՆԻՆ
Թիֆլիս-Մոսկվա
(էջ 112)
Ինքնագիրը (սևագիր, անավարտ, 2 էջ) պահպանվում է ԳԱԹ, Թֆ, № 312 (նույն տեղում տե՛ս նաև 2 էջ նամակի մի այլ սևագիր տարբերակ)։ Անթվակիր է. ժամանակը որոշվում է բանաստեղծությունների երկրորդ հատորի տպագրության և գրքերը ստանալու փաստով. Մոսկվայից Մ. Բարխուդարյանի ուղարկած նոյեմբերի 23-ի նամակում գրված է, որ գրքերից, «մի քանի օր առաջ» (թերևս՝ 18-19-ին), ուղարկել է երկու օրինակ։ Եթե հաշվի առնվի նաև ճանապարհը՝ 5-6 օր, ուրեմն՝ գրքերը ստացվել են նոյեմբերի մոտ 24-26-ը, որից հետո գրվել է այս նամակը։
Տպագրվել է ԵԺ V, 70:
1 Հիշատակված նամակը չի պահպանվել։
2 Առաջին հրատարակության մեջ «տպագրության մաքրության համար» խոսքերի փոխարեն անտեղի վերականգնված են ինքնագրի մեջ ջնջված «Ձեր սրբագրությունը» բառերը։
3 Ես կազմեմ~կպցնելու—առաջին հրատարակության մեջ չկա։ Այստեղ սևագիր նամակն ընդհատվում է։
1 8 9 3
48. ԱՐՍԵՆ ՂԼՏՃՅԱՆԻՆ
Թիֆլիս-Էջմիածին
(էջ 114)
Ինքնագիրը (4 էջ) պահպանվում է ԳԱԹ, Թֆ, № 378։
Տպագրվել է ԵԺ V, 73-74։
1 Խոսքը վերաբերում է Մոսկվայից՝ Մկրտիչ Բարխուդարյանից ստացված «Բանաստեղծությունների» II հատորի օրինակներին։
