Այս էջը սրբագրված է

կան և հռոմէական կլասիքները, Սոկրաար, Արիստոտէլը, Պլատոնը, հիպոկբիտը և ուրիշները, որոնք թարդմտնւած են արաբականի Արբաոիների շրջանում, բայց շատ քիչ գաղափար ունէր Եվրոպական գրականութեան, պատմութեան, գի գուտութիւնների և արւհեստի հսկայական աոաջադիմութիւնից։ Բէհան հեռատես մտքով, խորաթափանց հայեացքով, արւհեստի, գեղարհեստի և գիտության կատարած արտակարգ յաղթանակները նկատել, զգացել և, իւր բնական րնգունակութիւններով որոշ գաղտփար կազմել էր դրանց ապագայի մասին, սրանց օգտակարութիւնը պատւիրել էր։ Նա անչափ անգամ կրկնել է հետևորդներին, պատւիրել է, անպայման աշակերտել այդ գիտութիւններին և ալւեսաներին, տքնել իւրացնել և գործաղրել կեանքի պայքարում, մանաւանդ բնական գիտութիւնները, որոնք մարղկային ազգին անրաւ բաբիք են խոստանում։

41. Բաբի և Բէհայի քարոզած Աստւածը ԵՀովան է, որ Մի է, անսկիզբ, անզուգակից, անփառակից և յաւիտենական —անվախճան։ Բաբը ընդունելով Աստւածաշնչի և ՛Ղուրանի բոլոր քարոզիչներին, խոստովանելով նրանց երկնքից տրւած շնորհները, պատգամները, իւր յայտնութեամբ ջնջել էր նրանց պատւիրանների ոյժը և հրամայել էր ժամանակի կարիքներին համապատասխան իւր բերած օրէնոդրութեան հպատակել՝. Նա փոփոխեց վերացական-աներեոյթ աշխարհի մասին եղած ենթաղրութիւնները, աշխատեց համաձայնեցնել գերբնականութիւնը բնական օրէնքներին։ Հետեելով Բաբին, բէհա-Ուլլահը քարսզեց սէր, միութիւն, հաւասարոլթիւն, եղբւայրութիւն և անխտրութիւն։ Բայց Բէհայի տրոզութեան ամենավսեմ կէտն այն է, որ նա մարղկութեան հրաւէր կարղաց ՚մշանջենաւոր խաղաղութեան, հանրամարղկային զինա