Էջ:Խաչատուր Աբովյան, Երկերի լիակատար ժողովածու, հատոր 3 (Khachatur Abovyan, Collective works, volume 3).djvu/107

Այս էջը հաստատված է

աբա ուսըներին քաշելով, գդակները դզելով՝ եդ կանգնեցին ու սրբազանը դուս էկավ։ Նրանք էլ եդևիցը մեկ մեկ ճամփու ընկան, քոշըները հաքան, որ դռանը թողել էին, մեկ սարկավագ փիլոնը վերցրեց, մեկ վարդապետ գավազանը ու դռանը ձեռը տվեց․ տերտերները հո՝ փիլոնները ուսըներին դռանը էնքան կանգնել, վրվրթացել, դողացել էին, որ դատաստանի օրն էլ՝ էն մահվան քրտինքը չեն տեսնիլ։ Եպիսկոպոսը դուս էկավ թե չէ, երկու կարգ դառան, փիլոնները քցեցին ու եպիսկոպոսին հանդիսով՝ տիրացու, սարկավագ, վարդապետ, իշխան, թվանքչի քամակիցն ընկած՝ տարան ժամը։ Ներս մտնելիս՝ տիրացուն հողաթափը առաջը դրեց, սարկավագը փիլոնը քցեց, մեկ տերտեր էլ՝ մեկ խալիչա ծալած՝ ձեռին բռնած՝ հենց եպիսկոպոսը ժամը մտավ, սեղանի առաջը հասավ, մեկ քանի խաչ հանեց երեսին, մեկ խոր գլուխ տվեց, խալիչեն բաց արեց եդ, կանգնեցավ, եպիսկոպոսը մեկ քանի խոսք իր մտքումն ասեց, սուրբ սեղանին գլուխ, երկրպագություն տվեց ու փառահեղ կերպով գնաց ձախու դասումը, իր աթոռումը բազմեց. ժամն օրհնեց, Հայր մերն ասեց, ժամը կանգնեց։

Ժամը դեռ կես չէ՛ր էլել, հարայ հրոցն աշխարքս բռնեց, սար ու ձոր իրարոցով ընկան։ Թուրք, Սարվազ, Արախլու եկեղեցին լցվեցին՝ ժամ ասողների ձենը փորըներումը մնաց․ էլի մեծի, պսակի չի՛ մտիկ արին. ով ոտումը հարաքաթ ուներ ու ջանումը ղվաթ՝ դուս թռավ, գլուխն առավ, կորավ․ ով չէ՝ տեղն ու տեղը մնաց քարացած՝ սառած։ Գլուխ ասես՝ որ պատռվում էր, ատամ ասես՝ որ ջարդվում էր։ Անիրավ Արախլուն ո՛չ ժամի էր խնայում, ո՛չ մարդի. թվանքի ոռքով ամեն մեկին մեկ պատի կպցրին, վրա թռան, եկեղեցու ինչ զարդ, զին զինաթ, խաչ, ավետարան կար դես ու դեն դաղթմիշ արին26), շուրջառ, բուրվառ, ինչ տեղ մեկ էրծաթի նշան էր երևում, բոլոր քանդում, ջախըփուրթ էին անում, վերցնում, ոտի տակ տալիս։ Մեկ քանիսն էլ եկեղեցու դուռն ու շեմը բռնեցին, որ դուս գնացողին ձեռք քցեն, թալանեն։ Էսպես՝ ում վրա մեկ նոր շոր էլ որ տեսան, հանեցին, զավթեցին։ Ինչ կնանոնց հալն էր, Աստված ո՛չ շհանց տա՝ երեսի ոսկի ասես, ձեռի մատանիք, դոշի շարք ու քորոց, զառ մինթանա (լեհին), դիբա արխալուղ, սամուր քուրք, ինչ կար չկար՝ բռնցկելով, ոտի տակ տալով էին հաքըներիցը հանում։ Ծերունի եպիսկոպոսը մեջ ընկավ, որ մեկ քոմակ անի, բռնեցին, կռները կապեցին․ տերտեր<ներ>ն էկան, ամեն մեկին մեկ պատի զարկեցին, ու ով կար չկար՝ ոչխարի պես թրի առաջն արած՝ դուս քշեցին, հետ ածեցին։ Լացի, սքի ձենը երկինքն էր հասել, բայց էս անողորմ ազգի համար՝ հենց իմանաս քյամանչի, սազի ձեն ըլեր՝ եկեղեցուցը դուս էկան թե չէ՛, աչքդ ո՛չ տեսնի էն օրը։ Մհառլամի ձենն էլ էր կտրվել, Հասան Հյուսեյնինն էլ․ սար ու ձոր ոտն էր առել՝ փախչում էր, աչք առել՝ լալիս էր՝ Ձորագեղի ու Կոնդի քուչեքումը որ ասեղ քցեիր՝ գետինը չէ՛ր հասնիլ, էնքան Արախլու, Ղարափափախ, Քուրդ, Սարվազ էին լցվել, որ գետինը սևացել էր։ Բերդի չորս կողմն էլ տեղ չկար․ դուքան էր՝ որ թաբաշ էին տալիս, տուն էր՝ որ թալանում, կրակ տալիս ու տան տիրոնչը չիփ չիփլախ իր ողորմելի օղլուշաղի ձեռը բռնած, դառ ու դարդակ դուս խռկում, թրի, թվանքի առաջն առնում։ Ով շուտով մեկ բան տեսել, թաղել էր, յա հացի, ալրի ջվալում մեկ