Էջ:Խաչատուր Աբովյան, Երկերի լիակատար ժողովածու, հատոր 3 (Khachatur Abovyan, Collective works, volume 3).djvu/218

Այս էջը հաստատված է

վրովն անց կենա, շաղվում ա, գլուխը շվարում ու հենց իմանում ա, թե մեկ ահագին սար հրեն փուլ էկավ։ Էլ ո՛չ առաջն ա տեսնում, ո՛չ եդևը։ Քարացած, փետացած, մնում ա տեղն ու տեղը սառած, ցցված։ Ինչպես երազում մեկ հեռու, խոր տեղից, մեկ խուլ դղրդոց անկաջդ ընկնի ու հենց իմանաս՝ թե երկինք, արեգակ, լուսին, աստղեր իրարոցով դիպան՝ փշրեցին, փշրվեցին, կոտրեցին, կոտրվեցին, ու գռգռալով, գոռգոռալով, պատռելով, պատռվելով, վեր թափեցին, ու անդունդ, դժոխք, արքայություն, տարտարոս, հրեշտակը, դիվանը, սերովբեք, քերովբեք, սադայել, սադանայել, սասանած, սփրթնած՝ հրեղեն սրով, բոցեղեն թրով, ամպով, կայծակով՝ թոթափում են, վեր ընկնում, որ աշխարս վերջացնեն ու հետին դատաստանի տեղը պատրաստեն, որ Աթոռ Աստվածությանը իջանի, բազմի ու անիրավ մարդիցը հեսաբ պահանջի, որ հենց իմանում ա, թե աշխարքն իրն ա, ինչ ուզենա, էն պետք է անի, էսպես ա ողորմելի անցավորի հոգին ու սիրտը խառնվում, երկրից երկինքը գնում, իր վախճանը տեսնում ու արյան քրտինքը երեսիցը, մեղա ասելով, իր մեխքն հիշելով, սրբում, երբ աչքի առաջին կամ Քանաքեռ բացվում, կամ Նորագեղի դուզը։

Էսպես մեկ սարսափելի գիշեր էր, որ Ապովենց Հարությունը, Քանաքռու ազնվական անձանց մեկը Ապրանքափոսիցը դուս էկավ, մտավ իրանց մենծ իգին, տեսավ կատեպանները (բաղմանչի) բոլոր քնած են, էլ ղիմիշ չարավ՝ որ նրանց վեր կացնի, ինքը քյահլան ձին տակին՝ ասեց մեկ Գորգոչանը դիպչի, յա բանդը գնա, տեսնի՝ թե ջուրն ընչի՞ չի գալիս։ Մութն էնպես էր գետինն առել, որ մատդ կոխեիր մարդի աչքը, չէ՛ր իմանալ։ Բայց բոլոր քարերն էլ՝ որ բերանները բաց անեին, նրան չէ՛ին կարող վախացնիլ, է՛ն աներկյուղ սիրտն ուներ մեր քաջ հայագգին։ Թուրք ու Հայ էս օր էլ կասեն՝ թե նրա ո՛չ սրտին, ո՛չ լեզվին սարն էլ չի դիմանալ։ Բաղերի գլխովը տվեց մեր սրտոտ իգիթն ու հասավ Գորգոչանի գլուխը․ ջրի բաժանվելու տեղն էս էր։ Տեսավ որ էստեղ էլ ա ջուրը պակաս։ Հենց վերի եկեղեցու գլխովը պտտեց, որ մեկ բանդին հասնի, ջուրը կապի,— աչքը որ եդևը չքցեց, մնաց տեղնուտեղը սառած։ Չէ՛ր գիդում, թե ի՛նչ տեղ ա։ Ուզում էր եդ դառնա, սիրտը չէ՛ր տալիս, ամոթ էր համարում իր գլխին․ ձիուն էր զոռ անում, ձին անկաջները խլշացնում, փնչացնում էր, եդ վազում։ Չորս կողմը բոլոր մութն ու խավարը կոխել էր, բայց եկեղեցու գլուխը արեգակի պես փայլում, ճաճանչում էր։ «Սո՛ւրբ Մարիամ Աստվածածին՝ քեզ եմ կանչել» ասեց բարեպաշտ Հայազգին, ձիուցը վեր էկավ, մեկ ղրաղ տեղ կապեց ու երեսին խաչակնքելով, մտավ գերեզմանատունը։ «Աստված ձեր հոգին լուսավորի, ա՛յ արդար ննջեցյալք» ասեց ու մտավ ժամի հայաթը։

Քանի Քանաքռու աստղը ծռվել, հազար հարուստ տանիցը, քառասուն տուն էին մնացել, ու էն էլ աղքատ, ողորմելի, օրեն հացին կարոտ, էս սուրբ եկեղեցին էլ մնացել էր ամայի։ Տարենը մի անգամ էին էնտեղ ժամ ասում, էն էլ սուրբ Աստվածածնի տոնին։ Էստուր համար դուռ ու հայաթ բաց էր մնացել։ Հենց մեկ քանի ծունր դրեց, էրեսին խաչ հանեց, ու ուզում էր, որ սեղանն էլ համբուրի, գնա իր բանը, էնպես գիտես՝ թե