Էջ:Խոսքի մասերի շարահյուսական կիրառությունները (Sintactic usage of parts of speech).djvu/63

Այս էջը հաստատված է

1. Սուրենը կոտորեց մատիտը: 2.Աշակերտները հավաքեցին խնձորները: 3. Օդաչուն բացեց ինքնաթիռի դուռը: Մատիտը կոտրվեց երեխայի կողմից: Խնձորները հավաքվեցին աշակերտների կողմից[1]: Դուռը հեշտությամբ բացվեց: օդաչուի կողմից:

Ի դեպ, սա, դա, նա ցուցական դերանունների հայցական հոլվով (ուղիղ խնդրի) գործածումը ոճական առումով հանձնարարելի չէ (Սրան վիրավորեցին, Դրան չեն սիրում ընկերները…): Սա չի նշանակում, սակայն, որ առհասարակ չպիտի դրանք գործացվեն ուղիղ խնդրի պաշտոնով: Պիտի հաշվի առնել, թե խոսողն ում հետ գործ ունի թե ինչպիսի իրադրության մեջ է արտահայտվում: Նա դերանունը և՛ անձնական է, և՛ ցուցական: Տարբերակելիս պիտի հաշվի առնել, որ՝

ա) Նա-ն անձնական դերանուն է, երբ անձնանիշ է և ստեղծու է դիմային հատկություն (ես, դու, նա), ասինքն՝ դառնում է 3-րդ դեմքի դերանուն.

բ)Նա-ն անձնական դերանուն է, երբ նրա հայցականի հոլովաձերը նման է տարականին.

գ)Նա-ն անձնական է, երբ պատասխանում է ո՜վ հարցին (հայցականում՝ ու՜մ).

դ) Նա-ն ցուցական է, երբ մատնացույց է անուն առարկա՝ որոշ տարածականությամբ (սա, դա, նա).

ե) Նա-ն ցուցական է, երբ պատասխանում է ի՞նչ հարցին (խոսքը, պարզ է, չի վերաբերվում անձի առմանը).

զ) Նա- ն ցուցական է, երբ փոխարինվում է այն ցուցականով.

է) Նա-ն ցուցական է, երբ նրա հայցականը նման է, ուղղարկի:

Ուղիղ խնդիրը (և ոչ միայն այդ թեման) ուսուցանելու համար հարկավոր է բազմաբնույթ վարժություններ կատարել: Նպատակահարմար է հանձնարարել՝

ա) Այսինչ հեղինակին այսինչ ստեղծագործություններից (կամ

  1. Հանձնարարեի չէ