Էրզրումը կը տեսնե՞մ արդեօք. այրող ցանկութիւն ունեմ տեսնելու, բայց թէ ե՞րբ, չգիտեմ, մի բան գիտեմ, բայց, որ կարող եմ մէկը միւսի յետեւից Արտակներ ծնել, իսկակա՛ն Հայեր շատացնել այս հողի վրայ, որ Էրզրումը եթէ ոչ աւագ Արտակը. այսինքն ես, գոնե որդիներս տեսնեն, եւ կը տեսնեն:
—Արտակ, Արտակի, Արտակէ, Արտակ Էրզրումով:
—Հայերէնում թոյլ ես:
—Ուղտին վիզն ալ ծուռ է:
—Այս աշխարհը, որ տեսնում ես, պիտի ասել մեր երկիր մոլորակը անջրպետի միլիոնաւոր աստղերից մէկն է: Բախտաւոր մոլորակ է մերը, բայց թէ որքա՛ն ժամանակ բախտաւոր կը մնայ, այդ չգիտեմ:
—Ինչպես թէ: Ի՛նչ կ՚ուզես ըսել:
—Ուզում եմ ասել, մի օր էլ տեսար, մեր մոլորակը չկայ, կամ արեւը ինքը սառել է:
—Խոսում ես էլի:
—Ոնց թէ խօսում եմ: Խօսում ինքը բնութիւնը է, բնութիւնը ինքը:
—Այսինքն, կ՚ուզես ըսել թէ օր մը կրնայ մեր աշխարհը դադրի՞լ գոյութիւն ունենալէ: Ես ու դուն ալ չե՞նք ըլլալ, չե՞նք քայլեր Երեւանի փողոցներէն, չե՞նք վիճիր, սա վազրղ շունը գոյութիւնը չ՚ունենա՞ր, սա գերեզմանները, որոնց մագնիս ըլլալ միայն մեռելոցի օրերը կը հասկնանք, չե՞ն ուներար այցելու, սա ֆապրիք ալ չ՚աշխատի՞ր…
—Հենց այդպէս:
—Այսինքն Կարսի լորքան կարդացող չ՚ըլլա՞ր, Չարենցը պարա՞պ տեղը երգած կ՚ըլլայ «Գանգրահեր տղան», այսինքն Շէյքսփիր չկայ ըսո՞ղ ալ չ՚ըլլար…
—Այո՛, այո՛:
Ես բռնեցի գլուխս ու՝
—Արտա՝կ, մի՛ խօսիր, կը խնդրեմ՝ մի՛ խօսիր, — պոռացի, — չեմ ուզեր տող մը բնագիտութիւն ուսանիլ, թէեւ ես բնութեան մէկ մասն եմ, մեր մոլորակի կորստեան մասին չեմ ուզեր լսել, չեմ ուզեր, չեմ ուզեր…
—Այն ժամանակ գուցէ ուրիշ մոլորակներ…
—Դժո՝խք, մի՝ խօսիր ուրիշ մոլորակներու մասին, Արտա՛կ, մի՛ խօսիր, ախպարս, բանաստեղծութեան մասին խօսէ՜…
