Էջ:Հայաստանի Հանրապետութիւն, Հովհաննէս Քաջազնունի.djvu/14

Այս էջը սրբագրված է

զօրութիւնները Կերենսկու ժամանակաւոր կառավարութիւնից, որ իշխում էր այն ժամանակ Պետրոգրադ, եւ նկատուեց իբրեւ տեղեկան օրգան ռուսական կենտրոնական կառավարութեան։

Այդ դրութիւնը տեւեց մինչեւ նոյն 1917 թուականի նոյեմբեր ամսի վերջերը, երբ Ռուսաստանում, շնորհիւ մի նոր յեղափոխութեան, հաստատւեց բոլշելիկեան բանուորական եւ գիւղացիական խորհուրդների կառավարութիւն: Անդրկովկասը չնդունեց բոլշեւիկեան իշխանութիւնը եւ կոմիսարիատը Նոյեմբերի 28ին յայտարարեց, որ վերցնում է իր վրայ ամբողջ Անդրկովկասի գերագոյն իշխանութիւնը։

1918 թ. փետրուարին գումարուեց Թիֆլիս քաղաքում Անդրկովկասեան Սէյմը (օրենսդրական մարսի պարլամենտ), որը ընդունեց կոմիսարիատի հրաժարականը եւ նրա փոխարէն հաստատեց ժամանակաւոր կառավարութիւն, զանազան մինիստրւթիւններից կազմուած։

Այսպիսով Անդրկովկասը փաստօրէն անջատուեց Ռուսսատանից, բայց համապատասխան յայտարարութիւն չարեց եւ շարունակում էր համարել իրան կայսրութեան մի մաս:

Բայց արտաքին ու ներքին քաաղաքական պայմանները այնպէս դասաւորուեցին, որ անհրաժեշտ եղաւ փաստացի դրութեանբ իրաւական ձեւակերպութիւն տալ եւ Ապրիլի 22-ին Սէյմը յայտարարեց, որ Անդրկովկասը անջատւում է Ռուսաստանից եւ կազմում է անկախ պետութիւն Անդրկովկասեան Դաշնակցական Ռամկավար Հանրապետութիւն անուան տակ (Ֆեդերատիւ դեմոկրատ րեպիւբլիք)։

Այդ ֆեդերացիայի մէջ մտան Անդրկովկասի երեք գլխաւոր ժոշովուրդները (հայերը, վրացիները եւ Ազրբէյջանի թաթարները) իրանց տերիտորիաներով։ Սէյմը եւ կառավարութիւնը կազմուեցին այդ երեք ազգութիւնների քաղաքական կուսակցութիւնների ներկայացուցիչներից, համարեա հաւասար թուով:

Անկախ Անդրկովկասեան Ֆեդերատիւ Հանրապետութիւնը հազիւ հինգ շաբաթուայ գոյութիւն ունեցաւ: Նրա անկայունութեան պատճառը այն էր, որ Ֆեդերացիա կազմող երեք ազգութիւնների քաղաքական տենդենցիաները միանգամայն տարբեր էին, միմեանց հակասող ու բացասող:

Անհամաձայնութեան գլխաւոր կէտը այն էր, թէ ինչ դիրք չիտի բռնէր Անդրկովկասը դեռեւս տեւող պատերազմի հանդէպ:

Արդէն պատերազմի սկզբից ազրբէյջանական թաթարների ամբողջ համակրութիւնը իրենց ցեղակից եւ կրօնակից Թիւրքիայի կողմն էր: Երբ՝ 1917 թուականի վերջերին ռուսական զօրքերը լքեցին Կովկասեան ճակատը եւ տաճկական բանակը սկսեց իր յաղթական արշաւանքը դէպի