Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 1.djvu/84

Այս էջը հաստատված է

84 ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ

Անասնապահությունը տալիս է կոլտնտեսությունների և սովետական տնտեսությունների եկամտի 25%: Անասունների գլխաքանակի մասին տես 3 աղյուսակը։

Աղ. 3. Անասունների գլխաքանակը (հզ. գլուխ, առ 1 հունվ.)
1916 1941 1951 1968 1971
Խոշոր եղջերավոր անասուն 1397 1357 1248 1671 1578,5
Այդ թվում կովեր և մատակներ 491 489 345 664 621,7
Ոչխարներ և այծեր 2394 2907 3360 4713 4413,8
Խոզեր 31 120 73 101 106,3

Ա-ում զարգացած է ավանդական արտագնաց անասնապահությունը։ Միաժամանակ ստեղծվում է կերի կայուն բազա, և անասունների մի մասը տեղափոխվել է մսուրային խնամքի։ Մեծ տեղ է գրավում ոչխարաբուծությունը։ Մսաբրդատու ցեղերից բացի (բալբաս, շիրվան, ղարաբաղի բողազ ևն) բուծվում են նաև կիսանրբագեղմ և նրբագեղմ ոչխարների ցեղեր, այդ թվում՝ ադրբ. լեռնային մերինոսը։ Խոշոր եղջերավորներից բուծվում են գոմեշ և զեբու։ Զարգացած է թռչնաբուծությունը։ Գյուղատնտեսական ողջ արտադրանքի արժեքը 1970-ին կազմել է 856 մլն. ռ., որը 106 մլն. ռ. ավելի էր 1969-ի մակարդակից (գյուղատնտ. արտադրանքի պետական գնումների ծավալի դինամիկան ցույց է տրված 4 աղյուսակում)։

Աղ. 4. Գյուղատնտեսական մթերքների պետական գնումները (հզ. տ)
1940 1950 1967 1970
Բամբակ 154 284 333 336
Հացահատիկ 130 115 178 170
Բանջարեղեն 25 26 236 267
Մրգեր և հատապտուղներ
(խաղողը ներառյալ)
59 52 165 370
Թեյի տերև 0,24 0,8 8,7 9,8
Անասուն և թռչուն (կենդանի
քաշ)
23 33 67 84
Կաթ 39 55 162 182
Ձու (մլն. հատ) 10 20 94 133
Բուրդ 3,1 3.8 8,8 8

1970-ին Ա-ի գյուղատնտ. մեջ աշխատում էր 47 հզ. տրակտոր, 4 հզ. հացահատիկային կոմբայն, ավելի քան 1500 բամբակահավաք մեքենա, մոտ 18 հզ. ավտոմեքենա։ Հանրապետության գյուղատնտ. 1970-ին սպառել է 600 մլն. կվտ.ժ էլեկտրաէներգիա, որը 54 անգամ ավելի է 1940-ին սպառածից։

Տրանսպորտը։ Ա. ունի զարգացած տրանսպորտային ցանց։ Բեռնաշրջանառության 60%-ից ավելին բաժին է ընկնում երկաթուղուն, որի ընդհանուր երկարությունը 1970-ին ավելի քան 1800 կմ էր։ 1926-ին շահագործման հանձնվեց ՍՍՀՄ֊ում էլեկտրիֆիկացված առաջին՝ Բաքու–Սաբունչի երկաթուղին, իսկ 1970-ին էլեկտրաքարշերով և ջերմաքարշերով սպասարկվող երկաթուղիների երկարությունը հասավ ավելի քան 1677 կմ։ Երկաթուղային խոշոր հանգույցներ են Բաքուն, Բալաջարին, Եվլախը։ Մեծ նշանակություն ունի ծովային տրանսպորտը։ Կասպից ծովով բեռնափոխադրումների մեծ մասը բաժին է ընկնում Ա֊ին։ Գլխավոր նավահանգիստը Բաքուն է։ Գետերից նավարկելի է միայն Կուրի ստորին հոսանքը։ Ավտոճանապարհների երկարությունը 1971-ին 20 հզ. կմ էր, որից կոշտ ծածկով՝ 11,5 հզ. կմ։ Ավտոտրանսպորտը հանրապետության ներսում երթևեկության հիմնական փոխադրամիջոցն է։ Ա. օդային գծերով կապված է ՍՍՀՄ գրեթե բոլոր արդ. կենտրոնների հետ։ Գործում են նաև ներքին՝ Բաքու–Կիրովաբադ–Նախիջևան, Բաքու–Եվլախ, Բաքու–Շաքի–Բելոկանի, Բաքու–Աղջաբեդի գծերը։ Ա-ում գործում են Բաքու–Բաթում (Ռուսաստանում առաջին), Ալի–Բայրամլի–Բաքու նավթամուղները և Ղարադաղ–Աղստաֆա (դեպի Երևան և Թբիլիսի ճյուղավորումներով), Ղարադաղ–Սումգաիթ, Ալի–Բայրամլի – Ղարադաղ գազամուղները։ Տրանսպորտի բոլոր տեսակների բեռնաշրջանառությունը 1970-ին կազմել է 40 մլրդ. ռուբլի։

Տնտեսա֊աշխարհագրակսւն շրջանները։ Ըստ զարգացման առանձնահատկությունների, Ա. բաժանվում է տնտեսական հետևյալ շրջանների. Ապշերոնյան (Բսւքու֊Սամգաիթի), որը ՍՍՀՄ նավթ֊արդյունաբերության հիմնական բազաներից է, Կուր֊Արաքսյան (բամբակագործություն), Ղուբա֊Խաչմասի (այգեգործություն, բանջարաբուծություն, շերամապահություն, ձկնորսություն, թեթև արդյունաբերություն, նավթա֊գազարդյունահանում և գազավերամշակող արդյունաբերություն), Լենքորանի (մերձարևադարձային կուլտուրաներ, զարգացած սննդարդյունաբերություն), Կիրովաբադ֊Ղազախի (լեռնաքիմիական, թեթև, սննդի արդյունաբերություն, այգեգործություն, բամբակագործություն, հացահատիկի մշակություն, ծխախոտագործություն, անասնապահություն), Շաքի֊Զաքաթալայի (այգեգործություն, ծխախոտագործություն, պտղաբուծություն, հացահատիկի