Հիմն, է 1974-ին։ Սինգապուրի դ ե– մոկրաւոական կուսակցու– թ յ ուն։ Հիմն, է 1980-ին։ Արհմի ու թյ անների ազգա յին կոնգրես։ Հիմն, է 1961-ին։ Գտնվում է ԺԳԿ–ի վերահսկողության տակ։ Ունի մոտ 200 հզ․ անդամ։ Տնտեսությունը։ Ս–ի էկոնոմիկան եր կար ժամանակ ձևավորվել է անգլ․ գա ղութատիրության պայմաններում։ Նրա տնտ․ նշանակությունը որոշվում էր գըլ– խավորապես աոևտր․ և տրանսպորտային ֆունկցիաներով, որոնք պայմանավոր ված էին Խաղաղ և Հնդկական օվկիանոս ները կապող ծովային ուղիների նկատ մամբ կղզու նպաստավոր աշխարհագրա կան դիրքով։ էկոնոմիկայի հիմքը կազ մում էին խոշոր նավահանգստային տըն– տեսությունը, նրան սպասարկող ճյուղե րը, հարևան երկրների հումքային ապ րանքների (նաև դրանց նախնական մշա կումը), ինչպես նաև մետրոպոլիայի և այլ զարգացած երկրների արդ․ ապրանք ների վերաարտահանող առևտուրը։ Ան կախությունից հետո իրագործվեցին արդ յունաբերության մի շարք ճյուղերը խթա նող և արտաքին առևտուրն ընդլայնող միջոցառումներ։ Երկրի էկոնոմիկայի հիմ քը դարձան մշակող արդյունաբերությունը և արտաքին առևտր․ գործառնություննե րը։ էկոնոմիկայում կարևոր դերը պատկա նում է մասնավոր, այդ թվում՝ օտարեր– կըրյա կապիտալին։ Արդյունաբերության նոր ճյուղերը, նավագնացությունը, բան կային գործը հսկում են օտարերկրյա մո նոպոլիաները, որոնք կարևոր դեր ունեն նաև երկրի տնտեսության մյուս ոլորտ ներում։ Ինչպես արդյունաբերության ավանդական ճյուղերը, այնպես էլ նոր ճյուղերը, գրեթե ամբողջապես աշխատում են ներմուծվող հումքի և կիսաֆաբրի կատների բազայի վրա։ Կարևոր նշա նակություն ունի նավթավերամշակությու– նը։ Զարգանում է էլեկտրոնային և էլեկ– տրատեխ․, նավաշինական և նավանորոգ ման, ավիացիոն արդյունաբերությունը, մետաղյա իրերի արտադրությունը։ Կան անագի և պողպատի ձուլման գործարան ներ, փայտամշակման, ռետինի, տեքս տիլ, սննդի, քիմ․, շինանյութերի արդյու նաբերության ձեռնարկություններ, ար հեստագործական իրերի արտադրություն (հուշւսնվերներ, խաղալիքներ)։ 1982-ին արտադրվել է 7859,5 մլն կվւոժ էլեկտրա էներգիա։ Գյուղատնտեսությունն ունի օժանդակ նշանակություն։ Մշակվում է երկրի տա րածքի մոտ 20% –ը։ Կան կաուչուկատունե րի, կոկոսյան արմավենու, համեմունք ների, ծխախոտի պլանտացիաներ։ Զբաղ վում են նաև բանջարաբուծությամբ, ծաղ կաբուծությամբ, պտղաբուծությամբ, խո զաբուծությամբ, թռչնաբուծությամբ և ձըկ– նորսությամբ։ Երկաթուղիների երկարությունը 26 կմ է (1982), ավտոճանապարհներինը՝ 2 հզ․ կմ –ից ավելի։ Կա միջազգային օդանա վակայան և նավահանգիստ (Սինգապուր քաղաքում)։ Ս–ի արտաքին առևտր․ հաշվեկշիռը բացասական է։ Արտաքին առևտրի հիմ նական ապրանքներն են նավթը և նավք թամթնրքները, մեքենաները և սարքա վորումները, կաուչուկը, պարենը, քիմ․ ապրանքները։ Ապրանքաշրջանառության 1/3-ը կատարվում է տարանցիկ գործառ նություններով։ Հիմնական գործընկեր ներն են ճապոնիան, Մալայզիան, ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիան, Սյանգանը, ԳՖՀ, Թաի– լանդը, Ինդոնեզիան, Ավստրալիան։ Առետրատնտ․ կապերը զարգանում են նաե ՍՍՀՄ–ի և մյուս սոցիալիստ, երկըր– ների հետ։ 1982-ին Ս․ են այցելել 2,96 մլն տուրիստ։ Դրամական միավորը սին– գապուրական դոլլարն է։ Բժշկասանիտարական վիճակը և առող ջապահությունը։ 1980-ին ծնունդը կազմել է 1000 բնակչին 17,3, մահացությունը 1000 ողջ ծնվածին՝ 11,7։ Գերակշռում են սիրտ– անոթային, ուռուցքային հիվանդություն ները, վնասվածքները, որոնք էլ մահացու թյան հիմնական պատճառներն են։ Տա րածված են հոգեկան, վեներական, աղի քային հիվանդությունները, տուբերկու– լոզը։ 1977-ին գործում էին 22 հիվանդա նոցային հիմնարկ՝ 96 հզ․ մահճակալով (1000 բնակչին՝ 4,2 մահճակալ), որից 14 հիվանդանոցը՝ 8,6 հզ․ մահճակալով, պետ․ են։ Արտահիվանդանոցային օգ նություն են կազմակերպում հիվանդա նոցների պոլիկլինիկական բաժանմունք ները, դիսպանսերները, շարժական ջո կատները, մոր ու մանկան առողջության պահպանման կենտրոնները, հակատու– բերկուլոզային և մաշևավեներոլոգիական դիսպանսերները են։ 1977-ին աշխատում էին 1,8 հզ․ բժիշկ (1,2 հզ․ բնակչին՝ 1 Բժիշկ), 5,2 հզ․ բուժքույր և մանկաբարձ։ Բժիշկներ են պատրաստում համալսարա նի բժշկ․, ստոմատոլոգիական և դեղա գործական ֆակուլտետները, միջին բուժ անձնակազմ՝ բժշկ․ 4 դպրոցներ։ Լուսավորությունը։ 6–14 տարեկան ների կրթությունը պարտադիր է։ Տարրա կան դպրոցը 8-ամյա է և ձրի, միջնակարգը գործում է տարրական դպրոցի 6 դասա րանների հիմքի վրա, ունի 2 աստիճան՝ ոչ ԼՐԻՎ միջնակարգ (4 տարի) և լրիվ միջ նակարգ (2 տարի)։ Պարտադիր է անգլ․ և 3 լեզուներից մեկի (մալայ․, չինար․, թամիլ․) ուսուցումը։ Պրոֆ․ պատրաստու թյունը իրականացվում է 8-ամյա տարրա կան դպրոցի հիմքի վրա, 1–5 տարվա ընթացքում։ Ունի նաև ոչ լրիվ միջնակարգ դպրոցի հիմքի վրա գործող պրոֆտեխ․ ինստ–ներ։ Բարձրագույն ուս․ հաստա տություններն են․ Սինգապուրի (հիմն, է 1949-ին), Նանյանի համալսարանները (1953), պոլիտեխնիկական ինստ–ը (1954), Տեխ․ կոլեջը (Սինգապուրում)։ Գրադա րաններից են Ազգայինը (հիմն, է 1884-ին, 520 հզ․ գիրք), Սինգապուրի համալսարա– նինը (539 հզ․ գիրք), Նանյանի համալսա– րանինը (1953, ավելի քան 200 հզ․ գիրք), գործում է Ազգ․ թանգարանը (1848)։ Հայերը Ս–ում հաստատվել են XVIII դ․ վերջին։ Եկել են հիմնականում Հնդկաստանից և Մալակկայից։ Մալակ– կայից եկած հայերի թիվն այնքան մեծ էր, որ տեղացիները հայերին անվանել են մալակկացիներ։ XIX դ․ 30–40-ական թթ․ հայերը Ս–ի կենտր․ թաղամասում կա ռուցել են շենքեր, խանութներ ու հիմ նարկներ, 1834-ին՝ հայկ․ եկեղեցի, որը գործում 1 ցայսօր։ Առևտրականները հիմ նել են ընկերություններ, որոնք ունեին մասնաճյուղեր։ Հայերի բնակված փողոց ները կոչվել են «Հայկական», «Սարգըս– յան», «Սարտիրոսյան»։ Համայնքի ներ քին կյաէքը կարգավորել է ազգ․ ժողովը, որն ամես տարի ընտրել է վարչություն։ Ս–ում լու յս է տեսել «Ուսումնասեր» կի սամյա պարբերականը։tXIXtդ․ կեսին հիմնվել է երկու տպարան՝ «Արփի» և․ «Մասիս»։ 1911-ին Ս–ում բնակվել է շուրջ 60 հայ։ 1917-ին հիմնվել է ՀԲԸՄ Ս–ի մաս նաճյուղդ։ Այժմ (1984) Ս–ում կա փոքրա թիվ հաւայնք։
ՍԻՆԳԱՊՈՒՐԻ ՆԵՂՈՒՑ, Մալակկա թերա–
կղզու հվ․ վերջավորության, Սինգապուր
կղզու (հս–ում) և Ռիաու արշիպելագի
(հվ–ում) միջև։ Միացնում է Հարավ–Չինա–
կան ծովը Մալակկայի նեղուցին։ Երկա
րությունը 110 կմ Է, լայնությունը՝ 4,6–
21 կմ, առավելագույն խորությունը նա–
վարկոՄ ում՝ 22 մ։ Խոշոր նավահանգիստը
Սինգասուրն Է։
ՍԻՆԳԵՆԵՏԻԿ ՀԱՆՑԱՎԱՅՐԵՐ « հուն․
ai3v – միասին և убитое – ծնված),
օգտակար հանածոների հանքավայրեր,
որոնք առաջացել են ներփակող ապար
ների հետ միաժամանակ։ Սովորաբար
ունեն շ1յրտի ձև և տեղադրվում են վերա
դիր ու ստորադիր ապարների հաստվածք–
ներին ներդաշնակ։ Ս․ հ–ին պատկանում
են, գլխավորապես, օգտակար հանածո
ների [ավազներ, կավեր, կրաքարեր,
ածուխներ, այրվող թերթաքարեր, ֆոս–
ֆորիտներ, բոքսիտներ, երկաթի, ման
գանի, պղնձի, ուրանի և այլ հանքանյու
թեր) նււովածքային հանքավայրերը։ Հազ
վադեպ հանդիպում են օգտակար հանա
ծոների (քրոմիտ, տիտանամագնետիտ,
նիոբիումային, սուլֆիդային պղինձնիկե–
լային հանքանյութեր) սինգենետիկ մագ
մատիկ հանքավայրեր։
ՍԻՆԳՈՒԼՅԱՐ ԿԵՏ (լատ․ singularis –
հատուկ), վիճակի դիագրամում կամ բա–
ղադրություն–հատկություն դիագրամում
չդիսոցվող քիմ․ միացության առաջացմա
նը համապատասխանող կետ։ Երկկոմ–
պոնենւո համակարգում (տես նկ․) չդիսոց
վող միացության (C) առաջացումն ար
տահայտվում է D կետով՝ Ս․ կ․։ Այդ կե
տում հատվում են միևնույն անընդհատ
կորի՝ լիկվիդուսի երկու թևերը, որոնք
համս պատասխանում են հեղուկից միայն
մեկ դինդ ֆազի՝ С անջատմանը (տես
Ֆիզիկաքիմիական վերւուծությոնն)։ Ս․ կ․
հանդիպում է հեղուկ համակարգերի ․ և
պինդ լուծույթների վիճակի դիագրամնե
րում, եթե առաջանում է հաստատուն բա–
