ամսից սկսած առաջանում ես ընկերքի, ներքին օրգանների, նյարդային համա– կարգի, ոսկրերի, մաշկածածկույթեերի ծանր ախտահարումներ և մեռա ծա Բնու– թյան պատճառ դառնում։ Կրծքի երեխանե–, րի մոտ4 ընդհանուր ապաճում, ա!ւկեն– սունակություն, սիֆիլիսային հարբուխ, ոսկրերի կոտրվածքներ, մաշկի ու լոր– ձաթաղանթների վրա տարածուն բ չտա– յին, վարդաբծային ու հանգուցային ցա– ներ։ 1–4 տարեկանում առաջանում են ցաների խմբավորումներ ծալքերի շրջա– նում, ոսկրերի ախտահարումներ, մենին– գիտ, էպիլեպսիա։ 4–15 տարեկանում՝ մաշկի և լորձաթաղանթների վրա, քթի խոռոչում, ներքին օրգաններում թմբիկնե– րի ու գումմաների առաջացում, պպրեն– ք իմային եղջերաբորբ, թամբաձե քիթ, թրաձե սրունքներ, առաջընթաց խլություն, հոգեկան խանգարումներ են։ Ինչպես ձեռքբերովի, այնպես էլ բնա– ծին Ս–ի բազմաբնույթ արտահայտություն– ները հաճախ շփոթում են որեէ հիվանդու– թյան հետ, ուստի, Ս–ի կասկածի դեպ– քում, ախտորոշումը պետք է ճշտել մանր– էաբանական ու շճաբանական մեթւդնե– րով։ Վերջիններս միաժամանակ հնարա– վորություն են տալիս ազգաբնակչության հոծ զանգվածների հետազոտման ւ՜իջո– ցով ակտիվ կերպով բացահայտել թաքնը– ված Ս–ով հիվանդներին։ Բ ու ժ ու մ ը պայմանավորված է հի– վանդության շրջանով և կլինիկական ձե– վով․ վարակիչ ձեերը բուժում են ստս ցիո– նարում։ Օգտագործում են անտիբիո– տիկներ, յոդի պատրաստուկներ, ծանր մե– տաղների աղեր, մկնդեղի օրգ․ միացու– թյուններ, զուգակցված պիրոթերապիայի, արյան փոխներարկման, հալվեի ու վի– տամինների ներարկումների և օրգանիզ– մի դիմադրողականությունը բարձրաց– նող ոչ առանձնահատուկ մեթոդների հետ։ Բուժումն ավարտելուց հետո, նայած հի– վանդության որ շրջանից էր այն սկսված, հիվանդները մնում են դիսպանսերային հսկողության ւոակ 2–5 տարի և րււրա– քանչյուր 3–6 ամիսը մեկ ենթարկվում կլինիկաշճաբանական հետազոտությ սն։ Գրկ․ Аствацату ров К․ Р․, Сифи– лис, его диагностика и лечение, 3 изд․, М․, 1971․ է․ Դանիեւյան
ՍԼԱԼՈՄ (նորվ․ slalom – վայր ի£նող հետք), լեռնադահուկային սպորտի ձե։ Դահուկներով վայրէջք՝ դարպասներով նշագծված 450–500 մ մրցուղիով։ Դար– պասների լայնությունը 3,5–4 մ էJ հե– ռավորությունը միմյանցից՝ 0,7-ից սինչե 15 մ։ Մեկնակետի բարձրությունը եզրա– գծից 60-ից 150 մ է։ Մրցուղին հաղթահա– րելիս դահուկորդը պետք է անցնի բոլոր դարպասներով, որոնցից մեկը շրջանցե– լու կամ մեկ դահուկով հատելու դեպքում դուրս է մնում հետագա պայքարից։ Մըր– ցումների ժամանակ զարգացնում են մինչե 40 կմ/ժ արագություն։ Արդյունքները որոշ– վում են երկու տարբեր մրցուղինեիում, երկու մրցաերթի ընթացքում ցույց տված ժամանակների ընդհանուր գումարւվ։ Հսկա սլալոմ, ունի անկմաէ^ մեծ աստիճան (200–500 մ բարձրություն մեկ– նակետի և եզրագծի միջև), մրցուղու եր– կարությունը 800-ից 2000 մ է, դարպասնե– րի լայնությունը՝ 8 մ, նրանց միջե եղած տարածությունը՝ 15–20 մ։ Տղամարդիկ կատարում են երկու վայրէջք (արդյունքը որոշվում է դրանց ժամանակների գումա– րով), կանայք՝ մեկ։ Հսկա սլալոմի մըր– ցումներում արագությունը վայրէջքի ժա– մանակ մինչե 65 կմ/ժ է։ Ջրային սլալոմ, ջրադահուկա– յին եռամարտի ձե (տես Ջրային մարզա– ձևեր)։
ՍԼԱՎԵ84ՈՎ Պետկո Ռաչե (1828-1895), բուլղար բանաստեղծ, լուսավորիչ, հա– սարակական–քաղ․ գործիչ։ Ծխական դըպ– րոցն ավարտելուց հետո (16 տարեկանից) ուսուցչություն է արել։ Կ․ Պոլսում եղել է -«Դայդա» (1863–67) և «Մակեդոնիա» (1866–72) թերթերի խմբագիրը։ Պայքա– րել է ազգ․ անկախության և հասարակա– կան կյանքի դեմոկրատականացման հա– մար։ Աերտ փոխհարաբերությունների մեջ է եղել պոլսահայ առաջադեմ գործիչ– ների հետ։ Նրա «Մակեդոնիա» պարբերա– կանը որոշ ժամանակ տպագրվել է Արապ– յան եղբայրների տպարանում։ Թուրք, լծից Բուլղարիայի ազատագրվելուց (1878) հետո եղել է Տիռնովոյի սահմանադրա– կան ժողովի անդամ (1879), Բուլղարիայի ժող/ ժողովի դեպուտատ (1880-ին՝ նա– խագահ), լուսավորության մինիստր (1880-81)։ Մ․ Բուլղարիայի լիբերալ կուսակցու– թյան ստեղծողներից և առաջնորդներից է, բուլղ․ նոր գրականության հիմնադիրնե– րից։ «Բազմերանգ փունջ», «Երգարան», «Առականի» (բոլորը՝ 1852-ին) ժողովա– ծուները բովանդակում են ինքնուրույն և թարգմանական բանաստեղծություններ։ Մ–ի ինտիմ քնարերգությանը և հայրենա– սիրական պոեզիային («ճերմակոտն աղ– ջըկա աղբյուրը», 1873, պոեմ, «Երգեր և բանաստեղծություններ», 1879, ժողովա– ծու) հատուկ է ազգ․ գունեղությունը։ Հա– վաքել և կազմել է բուլղ․ առածների և ասացվածքների առավել լիակատար ժողո– վածու (հ․ 1–2, 1889–97)։ Մեծ ներդրում ունի բուլղ․ գրական լեզ– վի զարգացման գործում։ Թարգմանել է ռուս, սերբ, հույն և այլ գրողների ստեղ– ծագործություններից։ Կ․ &ինգոզյան
ՍԼԱՎՏԱՆՈՎ Նիկոլայ Դավրիլովիչ (1854–1897), ռուս գյուտարար, մետաղ– ների աղեղային էլեկտրաեռակցման ստեղ– ծողներից։ Ավարտել է Պետերբուրգի լեռ– նային ինստ–ը (1877)։ Արդյունաբերական տաքացման համար առաջինն է օգտա– գործել էլեկտրական հոսանքը, կաւոարե– լագործել Ն․ Ն․ Րենարղոսի հայտնա– գործած աղեղային էլեկտրաեռակցման եղանակը։ 1888-ին մշակել և կիրառել է շինվածքի նախնական տաքացումով, մե– տաղական էլեկտրոդով եռակցելու եղա– նակը։ 1890–91-ին այդ գյուտի համար արտոնագրեր է ստացել Դերմանիայում, Ֆրանսիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Բել– գիայում, Ավստրո–Հունգարիայում։ Ա–ի աշխատություններում շարադրված են աղեղային էլեկտրաեռակցման մետալուր– գիական հիմունքները։ Մ․ առաջինն է օգտագործել էլեկտրական գեներատոր– ներ, աղեղի երկարության ավտոմատ կար– գավորիչ, առաջադրել է «մետաղական ձուլուկների էլեկտրական խտացման» եղանակ։ Գրկ, Радунский Л․ Д․, Николай Гаврилович Славянов, М․–Л․, 1952․
ՍԼԱՎՅԱՆՈՎ Նիկոլայ Նիկոլաևիչ (1878– 1958), սովետական հիդրոերկրաբան, ԱԱՀՄ ԳԱ թղթ․ անդամ (1946)։ Ն․ Գ․ աավյանովի որդին է։ Ավարտել է Լենին– գրադի լեռնային ինստ–ը (1908)։ Մինչև 1933-ը աշխատել է երկրբ․ կոմիտեում, 1933–46-ը՝ ՍՍՀՄ ԳԱ երկրբ․ գիտություն– ների ինստ–ում, 1947–56-ին՝ ԳԱ Ֆ․ Պ․ Աավարենսկու անվ․ հիդրոերկրաբանա– կան պրոբլեմների լաբորատորիայի դի– րեկտոր։ Հիմնական աշխատությունները վերաբերում են ՍՍՀՄ (Կովկաս, Ալթայ, Տյան Շան ևն) հանքային ջրերի, նրանց քիմ․ կազմության ուսումնասիրությանը և դասակարգմանը։ Պարգևատրվել է Լենինի և Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
ՍԼԱՎՅԱՆՍԿ, քաղաք Ուկր․ ԱԱՀ Դոնեց– կի մարզում։ 142 հզ․ բն․ (1983)։ Կա սո– դայի արտադրություն, մեքենաշինության, փայտամշակման, սննդի արդյունաբերու– թյուն, ՊՇԷԿ, մանկավարժական ինստ․, տեխնիկումներ, ուսումնարաններ, Ս–ի մոտ՝ ցեխաբուժական առողջավայր։ Հիմ– նադրվել է 1676-ին։
ՍԼԱՎՈՆԱԿԱՆ ԳԻՐ, IX դ․ 2-րդ կեսին հուն, (բյուզ․) գրի հետևողությամբ ստեղծ– ված և նախապես հին սլավ–ի համար գոր– ծածված գրատեսակ, այբուբեն (տես Կի– րիչ և Մեֆոդի)։ 1*1 ՛“ 3t э ■sf E э ■E; 3 ռ "-՝ք Գ if! a յ -1ЁЭ =- jr; 1 J5
։ =! <
-d Э =– IS! c d с -*=- 3 -£=- 3 ^ , Տ՜ Տ *= յ– 5 =Ւ J" 3 յ՜ 5 =Տ՜ JT 3 3 - յ 3 A ազ A սուդի ս ցԻ Б բուկի M միսլետե V լերվ В վեդի N*** նաշ ա շա Г գլագոլ 0 օն • շ^ա А դոբրո <a)** օմեգա Ն եռ с*** bum П պոկոի Ы,Ы երի №** ե յոտացվւսծ Р ռցի Ь եր Ь* րստ С սլովո Ю յու Ж ժիվետե т տվերդո հ*** յուս մեծ ւոտացված 2S զեմլյա ․զելո Оу** У**
- ուկ
ուկ А** M** 1ոա Փոքր յուս Փոքր ւոտացված !_!*** իժե л** յուս մեծ հ** ա յոտացված i* Ի Ф ֆերտ V* կսի իժիցս 0* ֆիտա |Հ** rp ** պսի ․к կակո X խեր (a) օտ Սլավոնական այբուբենը Ունեցել է 2 տարատեսակ՝ կիրիլիցա և գլագոլիցա։ Կիրիլիցայի 43 գրանշանից 24-ը ծագում է բյուզ․ բոլորգրից, 2-ը՝ հրեա– կան քառակուսի տառատեսակից, իսկ մնացածը հորինված է սլավ–ի ինքնատիպ հնչույթներն արտահայտելու համար։ Ռու– սիայում գործածվել է X –XI դարերից մինչև XVIII դ․ սկզբները։ Սրանից է սե– րում նաև ռուսական այբուբենը։ Ըստ տա– ռատեսակների, կիրիլիցան ներկայանում է երեք տարբերակով՝ ուստավ, կիսաուս– տավ և շղագիր։ Այն գործածել են հիմնա–
