մանը աջակցելու (1969), անա․ և տեխ․ համագործակցության հեւոագա զարգաց– ման (1971) են համաձայնագրեր։ 1972-ի բարեկամության և համագործակցության պայմանագրում կողմերը հաստատեցին իրենց ժողովուրդների սոցիալ–տնտ․ նվա– ճումները պահպանելու և զարգացնելու ձգտումը։ Նոր համաձայնագրեր կնքվեցին Իրաքում ջերմաէլեկտրակայանների, ցե– մենտի գործարանի շինարարությանն աջակցելու, ատոմային էներգիան խա– ղաղ նպատակներով օգտագործելու (1975), առևտուրը զարգացնելու (1981) վերաբերյալ։
ՍՈՎԵՏԱ–ԼԱՈՍՅԱՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳՐԵՐ։ Դիվանագիտ․ հարաբերությունները հաս– տատվել են 1960-ի հոկտեմբերին։ Ստո– րագրվել են առևտր․, վճարային, Նամնյեպ գետի վրա ՀԷԿ–ի շինարարությանը աջակ– ցելու, որպես նվիրատվություն Վիենտյա– նում հիվանդանոցի և ռադիոկայանի կա– ռուցման (1962), օդային հաղորդակցու– թյան (1970), Լաոսի ազգ․ միասնության ժամանակավոր կառավարությանը տնտ» օգնություն ցույց տալու (1975) համաձայ– նագրեր, մշակութ․ ու գիտ․ փոխանակման ծրագիր (1978), 1981–85-ի տնտ․ և տեխ․ համագործակցության (1980) համաձայ– նագիր։
ՍՈՎԵՏՍ–ԼԵՀԱԿԱՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳՐԵՐ․ Դիվանագիտ․ հարաբերությունները հաս– տատվել են 1921-ի ապրիլին։ Սովետական կառավարության նախաձեռնությամբ կնքվել է չհարձակման պայմանագիր (1932)։ 1939-ի սեպտեմբերին ընդհատված դիվանագիտ․ հարաբերությունները վերա– կանգնվել են 1941-ի հուլիսին, լեհ․ վտա– րանդի կառավարության հետ ստորագըր– վել է ռազմ, համաձայնագիր (օգոստոս) և բարեկամության ու փոխօգնության դեկ– լարացիա (դեկտեմբեր)։ Լեհ․ վտարանդի կառավարությունը խախտեց պայմանա– վորվածությունը և 1942-ին ՍՍՀՄ տարած– քում կազմավորված լեհ․ բանակը տեղա– փոխեց Մերձավոր Արևելք։ 1943-ի ապ– րիլին ՍՍՀՄ խզեց հարաբերությունները նրա հետ և 1944-ի մայիսին ճանաչեց հակաֆաշիստ, ազգ․ ճակատի մարմին Կրայովա ռադա նարոդովան, իսկ հուլի– սին՝ նրա ստեղծած Ազգ․ ազատագր․ լեհ․ կոմիտեն (ավելի ուշ՝ ժամանակավոր կառավարություն) և հաստատեց դիվա– նագիտ․ հարաբերություններ (1945-ի հուն– վար)։ Կնքվեց (1945-ի ապրիլ) բարեկա– մության, փոխօգնության և ետպատերազմ– յան համագործակցության պայմանագիր 20 տարով։ Ստորագրվեցին համաձայնա– գրեր սահմանային հարցերի կարգավոր– ման՝ բնակչության փոխանակման մասին, պայմանագիր սովետա–լեհ․ պետ․ սահմա– նի վերաբերյալ (1945)։ Այնուհետև կնքը– վեցին գիտատեխ․ համագործակցության (1947 և 1950), Լեհաստանին արդ․ սարքա– վորումներ տրամադրելու, ցորեն մատա– կարարելու (1948) մասին համաձայնա– գրեր։ 1949-ին ՍՍՀՄ, ԼԺՀ և սոցիալիստ, մյուս երկրները ստեղծեցին Տնտեսական փոխօգնության խորհուրդը, ավելի ուշ ստորագրեցին Վարշավայի պայմանագիր /955-ը։ Ստորագրվեցին նաև ատոմային էներգիան լեհ․ ժող․ տնտեսության կա– րիքների համար օգտագործելու (1955), մշակութ․ համագործակցության (1956), ուսանողներ Փոխանակելու (1957), նավ– թի, գազի և պղնձի (1959), մետալուր– գիական (1960) և այլ ճյուղերի արդ․ զարգացման գործում Լեհաստանին տեխ․ աջակցություն ցուցաբերելու, ռադիոհա– ղորդումների և հեռուստատեսության աս– պարեզում համագործակցության (1965) և այլ համաձայնագրեր։ 1965-ի բարեկա– մության, համագործակցության և փոխ– օգնության նոր 20-ամյա պայմանագիրը հաստատեց կողմերի հավատարմությունը 1945-ի պայմանագրի նպատակներին ու սկզբունքներին։ Ստորագրվեցին համա– ձայնագրեր արդ․, գիտատեխ․ համագոր– ծակցության (1966–70), գազամուղի կա– ռուցման ասպարեզում համագործակցու– թյան (1973) վերաբերյալ։ 1975–82-ին կնքվեցին առևտր․, տնտ․, գիտատեխ․ համագործակցության համաձայնագրեր, երկու երկրների միջև արտադրության մասնագիտացման և կոոպերացման եր– կարաժամկետ ծրագիր, լեհ․ պարտքերի ժամկետների երկարաձգման և Լեհաստա– նին լրացուցիչ հումք ու ժող․ սպառման որոշ ապրանքներ մատակարարելու մա– սին համաձայնագրեր։
ՍՈՎԵՏԱ ԼԻԲԻԱԿԱՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱ– ԳՐԵՐ։ Դիվանագիտ․ հարաբերություննե– րը հաստատվել են 1955-ի սեպտեմբերին։ Ստորագրվել են տնտ․ և տեխ․ համագոր– ծակցության (1972), առևտր․ (1974), օդա– յին հաղորակցության (1974), մշակութ․ համագործակցության (1975) համաձայ– նագրեր, 1981–82-ի մշակութ․ համագոր– ծակցության ծրագիր (1981)։
ՍՈՎԵՏԱ–Կ ԱՄԲՈ&ԱԿԱՆ (ԿԱՄՊՈՒՁԻԱ– ԿԱՆ) ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳՐԵՐ։ Դիվանագիտ․ հարաբերությունները հաստատվել են 1956-ի մայիսին։ Ստորագրվել են առևտր․, վճարային, մշակութ․ և գիտ․ համագոր– ծակցության, Պնոմպենում, որպես նվի– րատվություն, հիվանդանոց (1957) և բարձրագույն տեխ․ ուսումնարան (1961) կառուցելու, Կամչայ գետի վրա ՀԷԿ–ի շինարարությանը տնտ․ և տեխ․ աջակցու– թյուն ցույց տալու (1963), տնտ․ և տեխ․, մշակութ․ և գիտ․ համագործակցության 1980) համաձայնագրեր։
ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ, գյուղ ՀՍՍՀ Հոկտեմբեր– յանի շրջանում, շրջկենտրոնից 8 կմ հվ–արլ․։ Կոլտնտեսությունն զբաղվում է այգեգործությամբ, պտղաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ, խորդենու մշակու– թյամբ և անասնապահությամբ։ Ունի միջ– նակարգ դպրոց, ակումբ, գրադարան, կապի բաժանմունք, կինո, մսուր–մանկա– Սովեւոական պարտէգ, բուժկայան։ Ս–ում է ծնվել սո– ցիալիստական աշխատանքի հերոս Ա․ Բա– դալյաէը։ Բնակիչների նախնիները եկել են Արմ․ Հայաստանից և Իրանից։
ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԱՌԱՋԻՆ ՊԱՐՏԻԶԱՆԱ– ԿԱՆ « ՈՒՆԴ ՖՐԱՆՍԻԱՅՈՒՄ, ստեղծվել է 1944-ի օգոստ․ 22-ին, Ալես քաղաքից ոչ հեււու գտնվող Ներ բնակավայրում, Լոզեր դեպարտամենտի պարտիզան, ջո– կատնէրի հրամանատարության հրամա– նով։ Պարտիզան, գունդը (հրամանատար՝ մ–ր Ա ․ Ղազարյան) կազմված էր երկու գումա ւտակից (հրամանատարներ՝ կա– պիտան Բ․ Պետրոսյան և ավագ լեյտե– նանտ Վ․ Օհանյան)։ Մինչև 1944-ի սեպ– տեմբէրը Հվ․ Ֆրանսիայի պարտիզան, շարժման շտաբի մարտական ամփոփա– Ֆրանփտյում Սովետական առաջին պարտի– զանական գնդին դրոշի հանձնման արարո– ղությունը (1944-ի օգոստոս) գրերում այն անվանվում էր Հայկ․ պար– տիզան․ գունդ։ 1944-ի օգոստ․ 22–30-ը Հայկւ․ պարտիզան, գնդի I և II գումար– տակները Դար և Լոզեր դեպարտամենտ– ների պարտիզան, ջոկատների հրամանա– տարության հանձնարարությամբ Ալես, Ֆլորակ և Լա Քալմետ քաղաքների մոտ հարվածներ հասցրին մարտերով նահան– ջող գերմ․ 18-րդ բանակի վերջապահ զորքերին։ Օգոստ․ 30-ին Բ․ Պետրոսյանի գումարտակը ազատագրեց Նիմ քաղաքը։ 19441-ի սեպտ․ 9-ին Հայկ․ պարտիզան, գունդը 16-րդ ռազմ, օկրուգի հրամանա– տարության որոշմամբ վերակազմավոր– վեց որպես Սովետական առաջին պարտի– զան ական գունդ Ֆրանսիայում (ըստ ՍՍՀՄ զինված ուժերի համակարգի)։ Հրա– մանատար նշանակվեց Ալ․ Ղազարյանը, տեղակալներ՝ Բ․ Պետրոսյանը և Ս․ Ցաղջ– յանհ, կոմիսար՝ Լ․ Տիտանյանը, շտաբի պետ՝ Դ․ Մինասյանը։ Հոկտեմբերին ՍՍՀՄ այլ ազգությունների ներկայացու– ցիչներից կազմավորվեց պարտիզան․ գնփւ III գումարտակը (հրամանատար՝ կապիտան Բարանով), որից հետո գնդում հաշվվում էր ՍՍՀՄ ավելի քան 20 ազգերի և փզգությունների 2 հզ․ մարտիկ։ Մինչև 1945-ի հուլիսը (որից հետո գունդը փո– խադրվեց ՍՍՀՄ) այն կատարում էր տար– բեր հանձնարարություններ՝ ռազմագե– րիների ճամբարների, երկաթուղիների և կամուրջների պահպանություն, Ֆրանսիա– յոււք գտնվող սովետական քաղաքացինե– րի հայրենադարձության կազմակերպում (գնդի օգնությամբ հայրենիք վերադար– ձան ավելի քան 30 հզ․ սովետական քա– ղս քացիներ)։ Միաէհսմանակ գունդը, Հվ․ Ֆրանսիայի հայկ․ գաղութում կազմա– կերպած համերգների և այլ միջոցառում–
