յին նվիրված բանավեճերը, գրական ըն– թացիկ խնդիրներին վերաբերող տեսա– կան–քննադաաական հոդվածները օգնում են ճիշտ որոշելու գրական ընթացքի հե– տագա ուղիները, հայ սովետական գրող– ներին առաջադրում նոր ծրագրեր։ Ամ– սագրում տպագրվում են վեպեր, վիպակ– ներ, պատմվածքներ, ակնարկներ, պոեմ– ներ, բանաստեղծություններ, պիեսներ, գրախոսություններ, հրապարակախոսա– կան հոդվածներ, հուշագրություններ, հայ դասականների նամակներ ու անտիպ գործեր, արխիվային նյութեր, լուրեր, «Եռաժանի» խորագրով՝ երգիծանք և հու– մոր։ Զգալի տեղ է հատկացվում սփյուռ– քահայ գրողների ստեղծագործությանը։ «Ս․ գ․» կանոնավորապես ներկայացնում է երիտասարդ գրողներին, օգնում նրանց գրական աճին ու հասունացմանը։ Ամսա– գիրն իր էշերը տրամադրում է նաև եղ– բայրական ժողովուրդների գրականու– թյանը։ Տարբեր ժամանակներում լույս են տեսել Ա․ Ս․ Պուշկինի, Լ․ Ն․ Տոլստոյի, Ն․ Վ․ Գոգոլի, Տ․ Դ․ Շեչենկոյի, Ա․ Պ․ Չե– խովի, Ա․ Մ․ Գորկու, Մ․ Ա․ Շոլոխովի, Ի․ Գ․ էրենբուրգի, Մ․ Ֆ․ Ախունդովի, Ա․ Սաբիրի, Կ․ Դամսախուրդիայի, Ի․ Դրի– շաշվիլու, Ի․ Ֆրանկոյի, Չ․ Այթմատովի, է․ Մեժելայտիսի, Ռ․ Տամզաթովի և ուրիշ– ների գործերը։ Ընթերցողին են ներկայաց– վել նաեՌ․ Ռոլանի, Լ․ Արագոնի, Ն․ Տիք– մեթի, Ա․ Բարբյուսի և այլոց ստեղծագոր– ծությունները։ Ամսագիրը նշանակալի ավանդ ունի Վ․ Սարոյանի երկերը հայե– րեն ներկայացնելու գործում։ Տարբեր տարիների ամսագրի խմբագրական կազ– մի աշխատանքներին աջակցել են Ա․ Շիր– վանզադեն, Ե․ Չարենցը, Ա․ Բակունցը, Մ․ Արմենը, Ա․ Իսահակյանը, Ս․ Զորյանը, Տ․ Քոչարը, Պ․ Սեակը, Վ․ խեչումյանը, Տ․ Շիրազը, Վ․ Անանյանը, Ս․ Կապուտիկ– յանը, Դ․ էմինը, Ս․ խանզադյանը, Վ․ Դավթյանը, Տ․ Մաթևոսյանը, Ա․ Ին– ճիկյանը, Ս․ Աղաբաբյանը, Վ․ Մնացա– կանյանը, Տ․ Թամրազյանը և ուրիշներ։
ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԳՐՈՂ», գեղարվեստական գրականության հրատարակչություն ՏՍՍՏ հրատպետկոմի համակարգում։ «Տայաս– ւոան> հրատարակչությունից առանձնաց– վել է 1976-ից։ Ունի յոթ խմբագրություն, արդի հայ գրականության, դասական գրա– կանության, մանկապատանեկան գրակա– նության, հայ գրականությունը ռուսերեն, թարգմանական գրականության, արվես– տի, երաժշտության։ Իրականացնում է մի շարք մատենաշարային հրատարակու– թյուններ․ «Տայ դասականների գրադա– րան», «Ռուս դասականների գրադարան», «Տայ մատենագիրներ», «Տայ քնարերգու– թյուն», «Արկածային գրադարան» են։ Տրատարակում է սովետահայ գրող– ների և սփյուռքահայ առաջադիմական գրողների երկերը, ինչպես նաեՏայաստա– նի ադրբեջանցի և քուրդ գրողների գոր– ծերը՝ մայրենի լեզուներով։ Ընթերցողին է ներկայացնում հայ գրականությունը օտար լեզուներով։ 1983-ին «Ս․ գ․» լույս է ընծայել 280 անուն գիրք, ավելի քան 4 մլն տպաքանակով։ <։․Ֆեւեքյան
ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑ», շաբաթաթերթ։ ՏՍՍՏ լուսավորության մինիստրության և լուսավորության, բարձրագույն դպրոցի ու գիտ․ հիմնարկների աշխատողների արհմիության հանրապետական կոմիտեի օրգան։ Լույս է տեսնում 1932-ից, Երևա– նում (1932–35-ին՝ «Կուլտուրական ֆրոնտ», 1935–40-ին՝ «խորհրդային դպրոց»)։ խմբագիրներ՝ Ս․ Սահակյան, Ա․ Ասատրյան, Ա․ Մովսիսյան, Ա․ Եղիա– զարյան, Ս․ Ղազար յան, Շ․ Սիմոնյան, Ս․ խուդոյան, Փ․ Ավագյան, Ա․ Բաղդա– սարյան, Ս․ Սուքիասյան (1961-ից)։ Կա– րևոր ներդրում ունի անգրագիտության վերացման, կուլտուրական հեղափոխու– թյան իրականացման, մանկավարժական մտքի ծավալման բնագավառներում։ «Կեն– սագործենք կուսակցության պահանջնե– րը», «Ուսուցչի ամբիոն», «Օգնություն ուսուցչին», «Առաջավոր փորձը դպրո– ցում», «Դաստիարակության հարցեր», «Մանկավարժական մտորումներ» բաժին– ներում լուսաբանվում են ընդհանուր պար– տադիր միջնակարգ կրթության իրակա– նացման, ուսումնադաստիարակչական պրոցեսի կատարելագործման, աշակեր– տության բազմակողմանի դաստիարակու– թյան հարցեր, ւոպագրվում մեթոդական– մանկավարժական նյութեր։ Թերթի էջե– րում պարբերաբար քննարկվում են ուսուց– ման հանգուցային խնդիրներն ու մանկա– վարժության գործնական պրոբլեմները, ուս․ ծրագրերն ու դասագրքերը։ Անդրա– դառնում է նաև եղբայրական հանրապե– տություններում ժող․ կրթության նվաճում– ներին։
ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈհՐԴ, սոցիալիզմի պայմաններում առաջացած մարդկանց սո– ցիալ․ և ինտերնացիոնալ հանրության պատմ․ նոր ձև ՍՍՏՄ–ում։ Այն ունի միաս– նական տերիտորիա, տնտեսություն, բո– վանդակությամբ սոցիալիստ, մշակույթ, միութենական համաժող․ պետություն և ընդհանուր նպատակ՝ կոմունիզմի կա– ռուցումը։ Ս․ ժ–ի մասին տեսական դրույ– թը առաջ է քաշել ՍՄԿԿ XXIV համագու– մարը (տես ԱՄԿԿ XXIV համագումարի նյութերը, 1971, էջ 101), հետագա զար– գացում է ստացել ՍՄԿԿ XXV և XXVI հա– մագումարներում։ Լինելով մարդկանց բազմազգ համախմբման նոր տիպ՝ Ս․ ժ․ մի շարք էական հատկանիշներով տարբեր– վում է մարդկանց էթնիկական և պատմ․ հանրույթներից (տոհմ, ցեղ, ազգություն, ազգ, ժողովուրդ), ինչպես և ֆեոդ, ու բուրժ․ խոշոր պետությունների բազմազգ բնակչության հավաքականությունից։ Ս․ ժ․ կազմավորվել է ՍՍՏՄ–ում սոցիալիզմի հաղթանակի հետևանքով՝ դասակարգա– յին ու ազգամիջյան հակամարտության հաղթահարման, աշխատավորական դա– սակարգերի, սոցիալ․ խավերի ու խմբերի, ազգերի, ազգությունների ու էթնիկական խմբերի մերձեցման և նրանց սոցիալ– տնտ․, քաղ․ և գաղափարական միասնու– թյան հիման վրա։ Ի տարբերություն նա– խասոցիալիստական ժողովուրդների, որոնց բնորոշ է ներքին՝ սոցիալ–դասա– կարգայքւն հակամարտությունը, և ար– տաքին՝ ազգամիջյան հակադրությունն ու թշնամո թյունը, Ս․ ժ․ բնութագրվում է սո– ցիալ․ հ սմասեռությամբ և նրա կազմի մեջ մտնող պատմ․ հանրույթների (ազգերի ու ազգությունների) օրեցօր ամրապնդվող միասնությամբ։ Նրա տնտ․ հիմքը արտա– դրության հիմնական միջոցների սոցիա– լիստ․ սեփականությունն է, փոխօգնու– թյունն ու համագործակցությունը և տնտե– սավար/ան սոցիալիստ, եղանակը, քաղ․ հիմքը սովետական համաժող․ բազմազգ պետությունն է, որն ապահովում է բոլոր սոցիալ –դասակարգային խմբերի, ազգերի ու ազզություննեի լիակատար իրավահա– վասարությունը, նրանց շահերի ներդաշ– նակ զուգակցումը։ Սովետական պետու– թյունը ներդաշնակորեն զուգորդում է ազ– գայինն ու ինտերնացիոնալը, հանդես գա– լով և որպես ընդհանուր համազգային պետականություն՝ միութենական ֆեդե– րացիս , և՝ որպես ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի հետևողական իրականացման հիման վրա կազմավորված ազգ․ պետա– կանություն՝ միութենական և ինքնավար հանրապետություններ, ազգ․ ինքնավար մարզէր ու շրջաններ, այդ ձևերում ընդ– գրկելով Միության համարյա ամբողջ բնակչությունը (96,7%, այսինքն ՍՍՏՄ սահմաններում իրենց հիմնական զանգ– վածու ապրող բոլոր ազգերն ու ազգու– թյունները)։ Ս․ ժ–ին քաղաքականորեն ու գաղափարականորեն միավորող, կազմա– կերպող ու միասնականացնող ուժը ՄՄԿԿ–ն Է, որի սոցիալ․ և ազգ․ լենինյան քաղաքականությունը նպատակամղում և ղեկավարում է սովետական պետության և հասարակական կազմակերպությունների գործունեությունը՝ Ս․ ժ–ի համազգային և նրա կազմի մեջ մտնող ազգերի ու ազգու– թյունների յուրահատուկ շահերի ներդաշ– նակ I զուգորդման ուղղությամբ։ Ս․ ժ․ «․․․ հիմնվում է սովետական մարդկանց պատմական բախտի անբաժանելիության վրա, ինչպես նյութական, այնպես Էլ հո– գևոր կարգի օբյեկտիվ խոր փոփոխու– թյունների, բանվոր դասակարգի, գյուղա– ցիության, մտավորականության անխախտ դաշինքի վրա» (ՍՍՏՄ կազմավորման 60-րդ տարեդարձի մասին ՍՄԿԿ Կենտ– կոմ! որոշումը, 1982, Էջ 8)։ Ս․ ժ–ի հոգևոր կերպարը բնութագրվում է կոմունիստական գաղափարախոսու– թյամբ և կոմունիստական բարոյական ըմբռնումներով՝ կոլեկտիվիզմով, անհա– տական և հասարակական շահերի զու– գակցումով, հետևողական դեմոկրատիզ– մով ու սոցիալիստ, հումանիզմով, խա– ղաղությունը պահպանելու և պաշտպանե– լու վճռականությամբ, սոցիալիստ, ին– տեէ նացրոնաւիզմով ու սովետական հայ– րենասիրությամբ, կոլեկտիվի և ամբողջ հասարակության գործերի համար պա– տասխանատվության զգացումով, հասա– րակական ամենալայն ակտիվությամբ, որլ, դրսևորվում է ամենօրյա ապրելակեր– պի մեջ, որպես սոցիալիզմի սկզբունքնե– րի ու արժույթների պահպանման ու կա– տարելագործման ձգտում ու անհաշտու–
