Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 10.djvu/609

Սննդի արդյունաբերության հիմնական արտադրատեսակ– ների արտադրությունը 1940 1960 1970 1983 Շաքարավազ, մլն ա 2,2 6,4 10,2 12,4 Միս, ներառյալ 1-ին կարգի ենթամթերքները, մլն m 1,5 4,4 7,1 10,2 Երշիկեղեն, հզ․ ա 403 1351 2286 3186 Զկան որսը, ներառյալ ծովային գազանների, կետաձկան, ծովամթերքների հայթայթումը, մլն ա 1,4 3,5 7,8 9,9 Կենդանական յուղ, հզ․ ա 252 737 963 1455 Ձեթ, մլն ս։ 0,8 1,6 2,8 2,8 Կաթնամթերք, վերահաշվարկված կաթի, մլն ա 1,3 8,3 19,7 27,8 Պահածո, մլրդ պայմանական ւոուփ 1․1 4,9 10,7 17,1 1913–40-ին գյուղատնտեսության համա– խառն արտադրանքն աճեց 41% –ով։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարի– ներին գյուղատնտեսությունը հսկայա– կան վնաս կրեց, զավթած տարածքում վե– րացվեցին 98 հզ․ կոլտնտեսություն, 2890 ՄՏԿ, 1876 սովետական տնտեսություն, ոչնչացվեց 17 մլն խոշոր եղջերավոր կենդանի, 20 մլն խոզ, 27 մլն ոչխար և այծ, խիստ կրճատվեց գյուղատնտ․ մթերք– ների արտադրությունը։ Պատերազմի վերջում և հատկապես ետ– պատերազմյան առաջին տարիներին գյուղատնտեսությունն արագ վերականգ– նըվեց։ 1950-ին գյուղատնտ․ արտադրան– քի ծավալը հիմնականում հասավ մինչ– պատերազմյան մակարդակին։ ՍՄԿԿ ԿԿ Սեպտեմբերյան (1953), Փետրվար– մարտյան (1954), Փետրվարյան (1958), Մարտյան (1965) պլենումները ուղիներ նշեցին գյուղատնտեսության հետագա Լիւով․ ՍՄՀ Կրետինգայի սովետական տնտե– սություն–տեխնիկումի տավարաբուծական ֆերման զարգացման համար (նյութատեխ․ բազա– յի ամրապնդում, կոլտնտեսությունների և կոլտնտեսականների նյութական շահա^ գրգովածության բարձրացում, խամ ու խոպան հողերի իրացում, ՄՏԿ–ների վե– րակառուցում, տնտ․ հարաբերությունների համակարգի կատարելագործում են)։ Գյու– ղատնտեսության հետագա վերելքի ծրա– գիր մշակվեց ՍՄԿԿ XXIII (1966), XXIV (1971), XXV (1976) և XXVI (1981) համա– գումարներում և ՍՄԿԿ ԿԿ հերթական պլենումներում, հատկապես 1982-ի Մա– յիսյան պլենումում ընդունած պարենա– յին ծրագիրը մինչե 1990-ն ընկած ժամա– նակաշրջանի համար։ Գյուղատնտեսու– թյան մեջ իրականացվեցին խոշոր տնտ․ միջոցառումներ4 մի քանի տարիների հա– մար հաստատվեցին գյուղատնտ․ մթերք– ների գնման կայուն պլաններ, տնտեսա– պես հիմնավորված գնման գներ և պլանից ավելի պետությանը վաճառվող արտա– դրանքի բարձր վարձաչափ, ընդլայնվեց գյուղատնտ․ ձեռնարկությունների տնտ․ ինքնուրույնությունը, իրականացվեց կոլ– տնտեսությունների ուղղակի բանկային վարկավորման, կոլտնտեսականների աշ– խատանքի երաշխավորված վարձատրու– թյան, կոլտնտեսությունների եկամտա– հարկի գանձման նոր կարգ են։ Գյուղա– տնտեսության ինտենսիվացման տեմպե– րի արագացման համար պետությունն իր վրա է վերցրել մելիորատիվ աշխատանք– ների ծախսերը, խոշոր ջրատնտ․ համա– կարգերի կառուցումը և պահպանումը, թթու հողերի կրացումը են։ էապես ավե– լացել են կապիտալ ներդրումները (1971 – 1975-ին՝ 26%, 1976–80-ին՝ 27%)։ Կա– րեորագույն ագրարային պրոբլեմների լուծման շնորհիվ ավելացան գյուղատնտ․ արտադրության և արտադրանքի հիմնա– կան տեսակների ծավալները (աղ․ 1)․ Կոլտնտեսություններում և սովետական տնտեսություններում զգալիորեն ավելա– ցել է նաև որակյալ կադրերի թիվը (1980-ին՝ 1638 հզ․ բարձրագույն և միջ– նակարգ մասնագիտ․ կրթությամբ մաս– նագետներ, 4494 հզ․ մեխանիզատոր)։ Կատարելագործվում են գյուղատնտ․ ար– տադրության կառավարման ձեերը և մե– թոդները։ Գյուղում կատարվել են սո– ցիալ–տնտ․ ակնառու փոփոխություններ։ 1966–80-ին կոլտնտեսականների և սո– վետական տնտեսությունների բանվորնե– րի աշխատավարձն ավելացել է ավելի քան 2 անգամ, սահմանվել են կենսաթոշակ– ներ և սոցիալական ապահովություն, էա– կանորեն ավելացել է սպառման հասարա– կական ֆոնդերից ստացվող վճարումների և արտոնությունների չափը։ 1976–80-ին Կարտոֆիլի բերքահավաքը Բելոռուս․ ՍՍՀ–ում խաղողի պլանտացիա Մոլդավ․ ՄՄ^-ում գյուղական վայրերում կառուցվել են 150 մլն ւԲ բնակելի տարածություն, բազմա– թիվ դպրոցներ, հիվանդանոցներ, ակումբ– ներ, ճաշարաններ, կենցաղի տներ, ման– կապարտեզներ են։ Փոխվել է գյուղական բնակչության սոցիալական կառուցված– քը․ ավելացել է արդ․ պրոֆիլով աշխա– տողների թիվը, երեան են եկել նոր մաս– նագիտություններ, ավելի է ամրապնդվել բանվոր դասակարգի և գյուղացիության դաշինքը, խորացել են քաղաքի և գյուղի տնտ․ կապերը։ Գյուղատնտեսության հետագա ինտեն– սիվացման, կապիտալ ներդրումների արդ– յունավետության բարձրացման, ջրատնտ․ շինարարության տեմպերի աճի, բարձր և կայուն բերքի ապահովման համար մեծ նշանակություն ունեցան ՍՄԿԿ ԿԿ և ԱՄՀՄ Մինիստրների խորհրդի 1974-ի Աղյուսակ 1 Գյուղատնտեսական մթերքների արտադրությունը (բոլոր կա– տեգորիայի տնտեսություններում, տարեկան միջինը) (մլն т) 1940 1961–65 1971–75 1976 – 80 1983 Գյուղատնտեսության համախառն ար– տադրանքը (1973 թ․ համադրելի գնե– րով) մլրդ ռ․ 49,3 82,8 113,7 123,7 133,8 "<,ացահատիկ 95,6 130,3 181,6 205,0 238* Բամբակի հումք 2,24 4,99 7,67 8,93 9,22 Շաքարի ճակնդեղ (գործարանային) 18,0 59,2 76,0 88,4 81,8 Արևածաղիկ 2,64 5,07 5,97 5,32 5,04 Կտավատի թել 0,35 0,41 0,46 0,39 0,47 Կարտոֆիլ 76,1 81,6 89,8 82,6 83,10 Բանջարեղեն 13,7 16,9 23,0 26,0 29,1 Միս (սպանդային զանգվածը) 4,7 9,3 14,0 14,8 16,0 Կաթ 33,6 64,7 87,4 92,6 96,4 Զու (մլրդ հատ) 12,2 28,7 51,4 63,1 74,7 Բուրդ 0,16 0,36 0,44 0,44 0,45 • 1982