Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 10.djvu/725

Այս էջը սրբագրված չէ

ճյուղը սննդարդյունաբերությունն է։ Կարևոր նշանակություն ունեն մեքենաշինության, թեթե արդյունաբերության ճյուղերը։ Գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքը 1980-ին 1940-ի համեմատությամբ ավելացել է 3,5 անգամ։ 1983-ի հունվ․ 1-ին Մ-ում եղել է 464 սովետական տնտեսություն, 367 կոլտնտեսություն, 332 միջտնտեսային ձեռնարկություն և կազմակերպություն։ Գյուղատնտ․ հանդակների տարածությունը 2,6 մլն հա է։ Գյուղատնտեսության մասնագիտացման կարևոր ճյուղերն են այգեգործությունը և պղտաբուծությունը։ Արդյունաբերական և գյուղատնտեսական արտադրանքի մասին մանրամասն տվյալները տես աղ․ 1,2-ոլմ։ 1982-ին Մոլդավ․ ԱԱՀ-ում կար 1229 հզ․ խոշոր եղջերավոր անասուն, 1882,1 հզ․ խոզ, 1167,3 հզ․ ոչխար և այծ, 17,8 մլն թռչուն։ հանրապետության երկաթուղային տրանսպորտի երկարությունը 1,11 հզ-կմ է (1980), ավտոճանապարհներինը՝ 11,5 հզ․ կմ, որից 9,8 հզ․ կմ՝ կոշտ ծածկով (1980)։ Նավարկելի գետային ուղիների երկարությունը 1,2 հզ․ կմ է։ Զարգացած է օդանավագնացությունը։ 1897-ի մարդահամարով բնակչության (9—49 տարեկանների մեջ) գրագետները կազմել են 22,2%։ 1914—15 ուս․ տարում Մ-ում (ներկայիս սահմաններում) եղել է 1,3 հզ․ հանրակըրթական դպրոց (92 հզ․ աշակերտ), այդ թվում՝ 26 գիմնազիա և ռեալական ուսումնարան։ 1959-ի մարդահամարի տվյալներով ազգաբնակչության 97,8%-ը եղել է գրագետ, որը 1979-ի մարդահամարի տըվյալներով հասել է 99,8%-ի։ 1982/83 ուս․ տարում 1,8 հզ․ հանրակրթական դպրոցներում սովորել է 0,7 մլն աշակերտ, 8 բուհերում՝ 53,4 հզ․ ուսանող։ Խոշորագույն բուհերն են․ Քիշնեի համալսարանը, բժշկ․, գյուղատնտեսական ինստ-ները։ 1980-ին գիտական հիմնարկներում (բուհերի հետ միասին) եղել է 8,8 հզ․ գիտաշխատող։ 1982-ին գործել է 7 թատրոն, 1,9 հզ․ կինոսարք, 1,8 հզ․ ակումբային հիմնարկ, 59 թանգարան։ 1982-ին հրատարակվել է 1476 անուն գիրք և գրքույկ՝ 14,81 մլն օրինակ տպաքանակով, այդ թվում՝ 523 անուն մոլդավերեն։ հրատարակվում է (1982) 185 թերթ։ Ռադիոհաղորդումները տրվել են 1930-ից, հեռուստահաղորդումները՝ 1958-ից։ Հանրապետությունում 1982-ին կար 337 հիվանդանոցային հիմնարկ՝ 49,4 հզ․ մահճակալով։ Աշխատում էր 13,7 հզ․ բժիշկ և 38,1 հզ․ միջին բուժաշխատող։

Լատվիական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն, Լատվ․ ՍՍՀ (Լատվիա) Գտնվում է ԱԱՀՄ եվրոպ․ մասի հսարմ-ում։ Արմ-ից ողողվում է Բալթիկ ծովի և Ռիգայի ծոցի ջրերով։ Տարածությունը՝ 63,7 հզ․ կմ2։ Բն․ 2589 հզ․ (1984)։ Ազգ․ կազմը (1979-ին, հզ․ մարդ), լատիշներ' 1344, ռուսներ՝ 821, բելոռուսներ՝ 112, ուկրաինացիներ՝ 67, լեհեր 63 և այլք։ Միջին խտությունը՝ 1 կմ2 վրա 40,3 մարդ (1983)։ Մայրաքաղաքը՝ Ռիզա (875 հզ․ բնակիչ՝ 1984)։ Խոշոր քաղաքներն են՝ Դաուգավպիլսը (122), Լիեպայան (109)։ Նոր քաղաքներից են Օլայնեն, Ատուչկան են։ Վարչականորեն բաժանվում է 26 շըրջանի։ Ունի 56 քաղաք, 37քտա։ Մակերեվույթը հարթավայրային է։ 1919-ի հունվարին կազմվեց Լատվ․ Սովետական Աոցիալիստ․ Հանրապետությունը։ 1920-իtսկզբին իշխանությունը զավթեց ազգային բուրժուազիան։ Ատեղծվեց բուրժ․ հանրապետություն։ 1934-ին Լ-ում կատարվեց ֆաշիստ, հեղաշրջում։ 1940-ի հունիսին լատվ․ աշխատավորները տապալեցին ֆաշիստ, կառավարությունը և վերականգնեցին սովետական իշխանությունը։ Հուլիսի 21-ին կազմ վեց Լատվ․ ՍԱՀ, որը 1940-ի օգոստ․ 5-ին մտավ ՍԱՀՄ կազմի մեջ։ Հայրենական մեծ պատերազմի (1941—45) Ժամանակ ֆաշիստ․ Գերմանիայի կողմից օկուպացված Լատվիայի տարածքը ազատագրվեց 1944-ից մինչև 1945-ի մայիսը։ Կոմունիստական կուսակցության ղեկավարությամբ անցկացվող ինդուստրացման, կոլեկտիվացման և կուլտուրական հեղափոխության Արդյունաբերական ապրանքների առանձին արտադրությունը

Աղյուսակ 1 տեսակների 1940 1970 1980 1982 էլեկտրաէներգիա (մլրդ կվւռ․ժ) 0,25 2,7 4,7 4,7 Մարդատար վագոններ մագիստրալային (հատ) — 534 642 614 Տրամվայի վագոններ (հատ) — 240 237 230 Ավտոբուսներ (հատ) — 3182 14205 15000 էլեկտրալամպեր (մլն հատ) 1,5 113 95,7 — Թուղթ (հզ․ ա) 24 148 131 145 Գուլպա-նասկեղեն (մլն զույգ) 3 58 70 73 Տրիկոտաժե սպիտակեղեն (մլն հատ) 3 28 2օ4 44 Տրիկոտաժե վերնահագուստ (մլն հատ) 0,2 13 18/ Կաշվե կոշկեղեն (մլն զույգ) 1 12 * 10 9,9 Մոպեդներ (հզ․ հատ) — 300 325 293 Ռադիոընդունիչ սարքեր (հզ․ հատ) 22 1853 2125 2200 Լվացքի մեքենաներ (հզ․ հատ) — 636 590 597 Կենդանական յուղ (հզ․ ա) 23 33 33,6 33 Միս (հզ․ ա) 54 143 199,3 186 Շաքարավազ (հզ․ ա) 41 218 303 270 Պահածոներ (մլն պայմանական ւոուփ) 9 258 403,1 Աղյուսակ 2 Ցանքատարածությունները և գյուղատնտեսական կուլտ ուրաների համախառն բերքը 1940 1970 1980 1982 Բոլոր ցանքերը (հզ․ հա) 1964 1541 1674 1661 Հացահատիկ 1132 573 693 776 Վուշ երկարաբուն 59 19 18 — Շաքարի ճակնդեղ 15 10 13 — Կարտոֆիլ 139 130 106 103 Բանջարեղեն 9 15 15 15 Կերային կուլտուրաներ 609 794 828 738 Համախառն բերքը (հզ․ ա) Հացահատիկ 1372 1323 1054 t Վուշաթել 18 4 2 — Շաքարի ճակնդեղ (գործարանային) 251 236 182 — Կարտոֆիլ 2093 2328 1199 — Բանջարեղեն 87 275 200 — Աղյուսակ 3 Անաս ունների և թռչունների գլխաքանակը (հզ․) 1941 1971 1981 1982 խոշոր եղջեր․ անասուն 986 1203 1431 1449 այդ թվում՝ կով 797 571 578 578 խոզ 588 1075 1667 1697 Ոչխար և այծ 602 318 204 208 Թռչուններ, մլն 2 5,9 11,333 12,02

Աղյուսակ 4 Անասնապահ ու թյան հիմնական ապրանքների արտադր ությունը 1940 1970 1980 1982 Կաթ, հզ․ иг 1537 1713 1695 1616 Միս (մորթված զանգվածով), հզ․ ա123 205 284 275 Զու մլն հատ 174 500 730 748