Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 10.djvu/731

Արդյունաբերական արտադրանքի աոանձին թողարկումը Աղյուսակ 1 տեսակների 1940 1970 1980 1982 էլեկտրաէներգիա, մլրդ կվա․ժ 0,08 1․8 6,7 8,7 Հանքային պարարտանյութեր, հզ․ ա— 69,3 72,5 — Օդափոխիչներ, հատ — 1567 2481 2444 Գազօջախներ, հզ․ հատ — 87 99,7 100 Երկաթբետոնե հավաքովի կոնստրուկցիաներ և իրեր,հզ․ մ3 t 472 717 576 Բամբակաթել, հզ․ ա 71,5 222,7 360,5 358 Մետաքսահումք, ա 149 229 237 218 Տրիկոտաժե սպիտակեղեն և վերնահագուստ, մլն հատ 0,7 6,3 7,8 8,5 Կաշվե կոշկեղեն, մլն զույգ 0,7 2,1 4,2 3,5 Միս, հզ․ ա8,5 16,8 29,4 — Բուսական յուղ, հզ․ ա15,2 36,8 39,2 — Խաղողի գինի, հզ․ դկչ 368 1623 1550 Աղյուսակ 2 Գյուղատնտեսական կուլտուրաների ցանքատարածությունները U համախառն բերքը 1940 1970 1980 1982 Ամբողջ ցանքատարածությունը, հզ․ հա 411 636 896 950,4 Բամբակ 150 397 508 520,9 այդ թվում՝ նրբաթել 32 112 172 — Բանջարեղեն 5 11 16 44 Բհստանային կուլտուրաներ 11 22 22 44 Հացահատիկային կուլտուրաներ 183 84 132 131,8 Կերային կուլտուրաներ Համախառն բերքը, հզ․ ա48 116 213 253,3 Բամբակահումք 211 869 1258 — այդ թվում՝ նրբաթել 40 167 303 — Հացահատիկ 124 69 276 — Բանջարեղեն 32 156 267 286,5 Բոստանային կուլտուրաներ 76 124 201 203,7 Անաս անների և թռչ ունների գլխաքանակը, Աղյուսակ 3 հզ․, հունվ․ 1 1941 1971 1981 1983 Խոշոր եղջերավոր անասուն 268 444 626 661,2 այդ թվում՝ կով 96 186 242,4 246,3 Խոզ 36 69 168 193,7 Ոչխար և այծ 2596 4489 4483 4454,4 ԶԻ 70 18 13 — Ուղտ 79 71 83 — Թռչուններ, մլն 0,7 2,7 5,3 — Աղյուսակ 4 Անասնապահ ու թյան հիմնական մթերքների արտադրությունը 1940 1970 1980 1982 Միս (մորթված զանգվածով), հզ․ ա22 51 81 84,4 Կաթ, հզ․ ա107 192 3198 324,0 Զու, մլն հատ 37 122 246,2 273,6 Բուրդ, հզ․ ա4,9 14,0 16,1 16,6 վայրեր)։ Նավթավերամշակումը կատարվում է Կրասնովողսկում։ Կառուցվում է (1982) Չարշոուի նավթավերամշակման գործարանը։ Քիմ․ արդյունաբերությունը արտադրում է յոդ, սուլֆատներ, նատրիում, գլաուբերյան աղ, սուպերֆոսֆատ, ծծումբ, ծծմբական թթու։ Կարեոր դեր են խաղում թեթե (բամբակաթել, մետաքսահումք, մետաքսե և բամբակե գործվածքներ) և սննդի (յուղ, ճարպ, գինի) արդյունաբերությունները։ Զարգանում է մեքենաշինությունը։ Արդ․ արտադրանքի առանձին տեսակների թողարկման մասին տես աղյուսակ 1-ում։ Գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքը 1980-ին 1940-ի համեմատությամբ ավելացել է 4,9 անգամ։t1980-ի վերշին ԹԱԱՏ-ում կար 113 սովետական, 341 (ներառյալ 4 ձկնորսական) կոլեկտիվ տնտեսություն, 24 միշտնտեսային, ձեռնարկութ․ և կազմակերպություն։ 1980-ին գյուղատնտեսության մեջ աշխատում էր 37,1 հզ․ տրակտոր, 9,3 հզ․ բամբակահավաք մեքենա, 1,1 հզ․ հացահատիկահավաք կոմբայն, 17,5 հզ․ բեռնատար ավտոմեքենա։ Գյուղատնտ․ հողահանդակները կազմում էին 30,3 մլն հա (ամբողշ տարածքի 62%-ը), այդ թվում՝ 0,9 մլն հա վարելահողեր, 29,2 մլն հա արոտավայրեր (1980)։ Ոռոգելի հողատարածությունները հասել են 960 հզ․ Лш-ի։ հանրապետության տնտեսության և հատկապես գյուղատնտեսության զարգացման համար մեծ նշանակություն ունի Վ․ Ի․ Լենինի անվ․ Կարակումի շրանցքը։ Դաշտավարությունը տալիս է գյուղատնտ․ համախառն արտադրանքի արժեքի 68%-ը։ Գյուղատնտեսության առաշատար ճյուղը բամբակագործությունն է։ Պտուղ-հատապտղային տնկարկների մակերեսը 1980-ին հասնում էր 21 հզ․ Лш-ի, խաղողինը՝ 16 հզ․ Лш-ի։ Գյուղատնտ․ ցանքերի և կուլտուրաների համախառն բերքի մասին տես աղյուսակ 2։ Անասնապահության մեշ գլխ․ կարակուլե ոչխարաբուծությունն է։ Անասունների գլխաքանակի և մթերատվության մասին տես աղյուսակներ 3,4։ Երկաթուղիների երկարությունը 2,12 հզ․ կմ (1982) է, ավտոճանապարհներինը՝ 17,5 հզ․ կմ, որից կոշտ ծածկով՝ 12,6 հզ․ կմ։ Ներքին շրային ուղիները 1,4 հզ․ կմ են (1982)։ Զարգացած է օդային տրանսպորտը։ Նավթամուղ գծերի երկարությունը մոտ 650 կմ է, գազատարներինը՝ 1320 կմ։ Ազգ․ եկամուտը 1980-ին 1970-ի համեմատությամբ ավելացել է 1,4 անգամ։ 1980-ի վերշին քաղաքային բնակելի ֆոնդը կազմում էր 14,6 մլն մ2։ 1897-ի մարդահամարով գրագիտությունը 9—49 տարեկան հասակ ունեցող բնակչության մեջ կազմում էր 7,8%։ 1914—15 ուս․ տարում գործում էին 58 դպրոցներ՝ 6,8 հզ․ սովորողով։ Միջն․ մասնագիտ․ և բարձրագույն ուս․ հաստատություններ չկային։ Աովետական իշխանության հաստատումից հետո ստեղծվել է ազգային դպրոց՝ մայրենի լեզվով դասավանդումով։ 1979-ի մարդահամարով ազգաբնակչության գրագիտությունը հասել է 99,9%-ի։ 1982-ին նախադպրոցական հաստատություններում ընդգրկված էր 137 հզ․ երեխա։ 1982—83 ուս․ տարում 1,9 հզ․ հանրակրթական դպրոցներում սովորում էր 0,8 մլն աշակերտ, 80 պրոֆտեխ․ ուս․ հաստատություններում՝ 41․5 հզ․ սովորող, 35 միշն․ մասնագիտ․ ուս․ -հաստատություններում՝ 34,6 հզ․, 8 բուհերում՝ 38,7 հզ․ ուսանող։ Խոշորագույն բուհը Թուրքմ․ համալսարանն է։ Գիտ․ կենտրոնը Թուրքմ․ ԱՄ ԳԱ-ն է։ 1980-ին գիտ․ հաստատություններում աշխատում էր 5 հզ․ գիտաշխատող (ներառյալ բուհերում աշխատողները)։ 1982-ի վերշին գործում էր 7 թատրոն, 1,3 հզ․ կինոսարքավորում, 1,2 հզ․ ակումբային հաստատություն։ Ամենախոշոր գրադարանը Կ․ Մարքսի անվ․ հանրապետական գրադարանն է (հիմնադրվել է 1895-ին), որն ունի 4 մլն օրինակ գիրք, բրոշյուր, ամսագիր են։ Բացի այդ գործում են 1,4 հզ․ մասսայական գրադարաններ (14,3 մլն օրինակ գիրք և ամսագիր) և 15 թանգարաններ։ 1982-ին լույս է տեսել 703 անուն գիրք և բրոշյուր՝ 5,87 մլն ընդհանուր տպաքանակով, 34 ամսագրային հրատարակու-