Վ․ Ի․ Ս ու ր ի– կ ո վ․ Ինքնանկար (1913, Տրետյակո– վյան պատկերա– սրահ, Մոսկվա) մահից հետո, Ս․ ապրել Հ խոր ընկճվածու– թյուն և թողել նկարչությունը։ 1889–90- ին եղել է Սիբիրում, որից հետո, հաղթա– հարելով հոգեկան ծանր վիճակը, ստեղ– ծել է խիզախ, առողջ և ցնծացող ժողովըր– դի կերպարը արտահայտող <Զնե քաղաքի գրավումը» նկարը (1891, Ռուսական թան– գարան, Լենինգրադ)։ 1890-ական թթ․ Ա․ իր նկարների համար ընտրում է ռուս ժո– ղովրդի անցյալի այնպիսի իրադարձու– թյուններ, որոնցում նա եղել է միաձույլ, առանց ողբերգական ներքին պառակտում– ների, հայրենիքի փառքի համար հերոսա– կան սխրանքներ գործող ուժ («Սիբիրի նվաճումը Երմակի կողմից», 1895, «Սուվո– րովի անցումը Ալպերով», 1899, երկուսն էլ՝ Ռուսական թանգարան)։ Ռուս ժողո– վըրդի հոգեոր առողջության, կենսուրա– խության հաստատմամբ են տոգորված նաե այդ տարիներին ստեղծված նրա դի– մանկարները («Սիբիրյան գեղեցկուհի»։ Ե․ Ա․ Ռաչկովսկայայի դիմանկարը, 1891, Տրետյակովյան պատկերասրահ)։ Ռեակ– ցիայի տարիներին Ա․ հավատարիմ է մնացել դեմոկրատական ավանդույթնե– րին, աշխատել է (1909–10) «Ստեպան Ռազին» նկարի վրա (սկսել է 1903-ին, Ռուսական թանգարան)։ Ս․ ստեղծել է Վ․ Ս ու ր ի կ ո վ․ «Մենշիկովը Բերյոզովո– յում> (1883, Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվա) նաե բազմաթիվ ջրաներկ գործեր (մեծ մասամբ բնանկարներ)։ Նրա անունով է կոչվում Մոսկվայի գեղարվեստական ինստ–ը, Կրասնոյարսկում բացվել է Մ–ի տուն–թանգարան, կանգնեցվել նրա հու– շարձանը (բրոնզ, գրանիտ, 1954, քանդ․՝ Լ․ 6ու․ էյդլին, ճարտ․՝ Վ․ Դ, Կիրխո– գլանի)։ Մ–ի մի շարք դիմանկարների էսքիզներ, նաե «Ստեպան Ռազին» նկարի էսքիզը գտնվում են Հայաստանի պետ․ պատկերասրահում։ Գբկ․1ձ․ И․ Суриков․ [Альбом․ Вступ․ ст․ Д․ Сарабьянова], М․, 1963; Кеменов В․ С․, Историческая живопись Сурикова․ 1870–1880-е гг․, М․, 1963․
ՍՈՒՐԻՆԱՄ՛ (Suriname), Աուրինամի Հանրապետ ու թյ ու ն, պետու– թյուն Հվ․ Ամերիկայի հս–արլ–ում։ Սահ– մանակից է Գայանային, Բրազիլիային, Գվիանային (Ֆրանս․)։ Ողողվում է Ատ– լանտյան օվկիանոսի ջրերով։ Տարածու– թյունը 163,3 հզ․ կվ2 է, բն․՝ 393 հզ․ (1982)։ Մայրաքաղաքը՝ Պարամարիբո (200 հզ․ բն․)։ Վարչականորեն բաժանվում է 9 օկ– րուգի։ Պետական կարգը։ Մ․ հանրապետու– թյուն է։ 1982-ի փետրվարից ամբողջ իշ– խանությունն անցել է Ազգ․ զինվ․ խորհըր– դին։ 1975-ի սահմանադրությունը չեղյալ է հայտարարվել։ Հրապարակվել է դեկրետ, ըստ որի պրեզիդենտի հրաժարականի դեպքում նրա տեղը զբաղեցնում է Մ–ի գերագույն դատավորը (մինչե հերթական պրեզիդեն– տական ընտրությունները)։ Բնությունը։ Մ․ գտնվում է Գվիանա– կան սարահարթի հս–արլ–ում (բարձրու– թյունը՝ մինչե 1280 Վ) Երկրի հս․ կեսը զբաղեցնում է մասամբ ճահճապատ Գվիա– նական դաշտավայրը։ Բյուրեղային ապարները, որոնք ծածկված են լատե– րիտային հողմահարված հզոր կեղեով, պարունա– կում են բոքսիտների խո– շոր հանքաշերտեր։ Կան նաե մանգանի և ոսկու հանքավայրեր։ Կլիման մերձհասարակածային է, շոգ և մշտական խոնավ։ Ամսական միջին ջերմաս– տիճանը 26–28°C է։ Տա– րեկան տեղումները 2300– 3000 ՃՎ են։ Գետերը (Կո– րանտեյն, Կոպենամե, Մու– րինամ, Մարոնի) ջրառատ են, սահանքավոր, նա– վարկելի են միայն գետա– բերանում։ Հս–ում լատե– րիտային հողերի վրա տարածված են սավաննա– ները, հվ–ում՝ արժեքավոր ծառատեսակներով հա– րուստ խոնավ մշտականաչ անտառները, որոնք գրա– վում են երկրի տարածքի մոտ 90%–ը։ Անտառներում կան կապիկներ, ամերի– կյան հովազ, կատվառյուծ, գետակինճ։ Շատ կան թըռ– չուններ, սողուններ (այդ թվում նաև անակոնդա), երկկենցաղներ։ Սավան– նաներում հանդիպում են մրջնակերներ, զրահակիրներ, մանր եղջերուներ։ Գետե– րը հարուստ են ձկներով, առափնյա ջրե– րը՝ ծովախեցգետիններով։ Բնակչությունը։ Հիմնականում բնակ– վում են հնդիկներ, կրեոլներ, ինդոնեզա– ցիներ, անտառային նեգրեր և հնդկացի– ներ, չինացիներ, եվրոպացիներ։ Պաշտոն, լեզուն նիդերլանդերենն է (հոլանդերենը), տոմարը՝ գրիգորյանը։ Դավանում են հըն– դուիզմ, քրիստոնեություն, բուդդայակա– նություն, մահմեդականություն։ Բնակչու– թյան միջին խտությունը 1 կմ2 վրա 2,3 մարդ է (1980)։ Բնակչության 90%-ը բնակվում է ափամերձ գոտում և խոշոր գետերի հովիտներում։ Կարեոր քաղաք– ներն ենՊարամարիբոն և Նյիվ Նիքերին։ Պատմական տեղեկանք։ Ս–ի տարածքը առաջին անգամ հետազոտվել է 1499-ին։ 1551-ին հոլանդ, առետրականները Սու– րինամ գետի գետաբերանում հիմնել են բնակավայր։ XVI դ․ վերջին Ս․ զավթել են իսպանացիները, 1630-ին՝ անգլիացիները, 1667-ին՝ հոլանդացիները։ 1682-ին Նի– դերլանդների կառավարությունը Ս․ տվել է Արմ–Հնդկ․ ընկերությանը։ Եվրոպացի գաղութարարները դաժանորեն շահա– գործել են նեգր ստրուկներին, որոնք բեր– վում էին Աֆրիկայից։ XVII դ․ վերջին – XVIII դ․ սկզբին ստրուկների մի մասը պլանտացիաներից փախել է հեռու ան– տառները և ստեղծել ինքնուրույն հա– մայնքներ (այսպես կոչված՝ անտառային նեգրեր, որոնք ստացել են մարոններ ան– վանումը)։ Ապստամբած մարոնները 1780-ին ստացել են որոշ ինքնավարու– թյուն։ 1799-ին Ս․ զավթել են անգլիացինե– րը, սակայն 1802-ին դարձյալ անցել է Հո– լանդիային։ 1863-ին Ս–ում վերացվել է ստրկությունը։ Երկրորդ համաշխարհա– յին պատերազմից (1939–45) հետո Ա–ում
