Մարոկկո – 200 •Նիգերիա – •Սիեռա–Լեոնե – Սուդան – 1 000 •Չադ – ♦Ջիրուտի – •Փղոսկրի Ափ – •Քենիա –
ԵՎՐՈՊԱ Անգլիա – 17 000 Ավստրիա – 4 000 Բելգիա – 5 000 Բուլղարիա – 25 000
- ԳԴՀ
– ԴՖ^տ – 10 000 ♦Դանիա – Իսպանիա – 500 Իտալիա – 2 000 Լեհաստան – 1 000 •Լյուքսեմբուրգ – Կիպրոս – 4 000 •^արավսլավիա – Հունաստան – 15 000 ■՝Հունգարիա – 1 000 •Մալթա – •Մոնակո – Նիդերլանդներ – 3 000 Շվեդիա – 8 000 Շվեյցարիա – 3 000 •Չեխոսլովակիա – •Պորտուգալիա – Ռումինիա – 6 000 Ֆրանսիա
- մինչև 100 հայ
350 000
ՍՓՐԻՆԳՍ (Springs)» քաղաք ՀԱՀ–ում, Տրանսվաալ նահանգում։ 137,3 հզ․ բն․ (1978)։ Ունի երկաթուղային կայարան։ վիավաաերսրանղ շրջանի ոսկու արդյու– նահանման կենտրոններից է։ Զարգացած է մեքենաշինությունը, մետաղամշակումը, ապակու արտադիությունը։
ՍՔԱՅԼԱԲ» [անգլ․ Skylab, < sky la– boratory) – երկնային լաբորատորիա], ամերիկյան առաջին բնակելի ուղեծրա– կայանի անվանումը, նրա մշակման ծրա– գիրը։ Ուղեծիր է դուրս բերվել 1973-ի մայիսի 14-ին։ Տիեզերագնացներն ուղեծը– րակայան են հասցվել և Երկիր վերադար– ձել «Ապոլլոն» (հիմնական բւոկի մոդիֆի– կացմամբ) տիեզերանավերով։ «Մ․»-ի զանգվածը 77,1 ա է, երկարությունը՝ 24,6 մ, իրանի տրամագիծը՝ 6,6 մ։ Բաղկա– ցած է (նկ․) հիմնական բլոկից, սարքավո– րումների հատվածամասից, շլյուզային «Ապոլլոն»–«Աքայլաբ» համալիրը․ /․ «Ապոլ– լոն» տիեզերանավը, 2․ շլյուզային խուց, 3․ արևային մարտկոցներ, 4․ ագրեգատային հատվածամաս, 5․ աշխատանքային հատվա– ծամաս խցից, կառանման կոնստրուկցիայից, աստղագիտական սարքերի հարթակից։ Հիմնական բլոկը ստեղծվել է «Սատուռն– 5» կրող հրթիռի երրորդ աստիճանի բա– զայի վրա և բաղկացած է լաբորատորա– յին (միանում է շլյուզային խցին) ու բնակ– վելու (ունի քնելու, մարզվելու, որոշ փոր– ձեր կատարելու, սնունդ պատրաստելու և ընդունելու, ազատ ժամանակն անցկաց– նելու, անձնական հիգիենայի առանձին բաժանմունքներ) հատվածամասերից։ Հիմնական բլոկի վերևում տեղակայված է սարքավորումների հատվածամասը։ Շլյուզային խուցը ծառայում է տիեզերա– գնացների՝ կառանման կոնստրուկցիա– յից (հանդերձված է 2 կցման հանգույցնե– րով) կայանի խցիկ անցնելու և բաց տիե– զերք դուրս գալու համար։ «Ս․» հանդերձ– ված է տիեզերական տարածությունն ուսումնասիրելու, բժշկակենսաբանական, տեխ․ հետազոտություններ կատարելու, կիրառական խնդիրներ լուծելու ապա– րատներով։ Կենսաապահովման համա– կարգն ունի թթվածնի պաշար, ածխաթթու գազի կլանիչներ։ 1973–74-ին «Ս․» ուղեծը– րակայանում աշխատել է տիեզերագնաց– ների 3 արշավախումբ (1973-ի մայիսի 25-ից մինչև հունիսի 22-ը, տիեզերագնաց– ների Չ․ Կոնրադ, Պ․ Վեյց, Զ․ Քերծին, 1973-ի հուլիսի 28-ից մինչև սեպտ․ 26-ը, տիեզերագնացներ՝ Ա․ Բին, Օ․ Դարիոտ, Ջ․ Լուսմա, 1973-ի նոյեմբ․ 16-ից մինչև 1974-ի փետր․ 8-ը, տիեզերագնացներ՝ Ջ․ Քար, Ու․ Փոուգ, Է․ Դիբսոն)։ 1979-ի հուլիսի 11-ին «Ս․» մտել է Երկրի մթնո– լորտի խիտ շերտերը և դադարեցրել իր գոյությունը։
ՍՔԱՆՉԵԼԱԳՈՐԾ, Երաշխավոր, Ս․ Ն շ ա ն, Պատերազմի Ս․ Ն ը– շան, վանք, հայկ․ ճարտ․ հուշարձան, Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Բըզ– նունիք գավառում, Արծկե քաղաքից հս․, Սիփան լեռան լանջին։ Մ․ վանքի մասին հիշատակվում է Վահան Գողթնացու (մոտ 700–737) վարքում (744-ին գրի է առել Ս․ վանքի վանահայր Սրտավազդ վարդա– պետը) և մի ձեռագիր հիշատակարանում («Արարատ», Էջմիածին, 1910, Էջ 623), ուր նշվում Է, որ Աշոտ Ա Բագրատունի թագավորի օծումը կատարվել է 884-ին, Ս․ վանքում։ Ըստ ճարտ․ վերլուծություն– ներին․ դե Մաֆֆեին եկեղեցին թվագրում է VII դ․ վերջ –VIII դ․ սկիզբ։ Պահպան– վել են վանքի եկեղեցին և պարսպից հատ– վածներ։ Եկեղեցին վանքի սեղանաձև տա– րածքի հվ–արլ–ում Է։ Այն արտաքուստ ուղղանկյուն է (15,25 itX7,2 ւ/)> ներքուստ բաղկացած է երկու մասից՝ բուն եկեղե– ցին և կից կամարակապ, թաղածածկ քառակուսի սրահը։ Ս․ Նշան եկեղեցին ուղղանկյան մեջ ներառնված, արլ․ խո– րանին կից դեպի աղոթասրահ բացվող ավանդատներով, երկու ազատ կանգնած սյուներով (հայկ․ եկեղեցիներում բացա– ռիկ է գմբեթակիր մույթերի փոխարեն միակտուր քարե սյուների օգտագործումը) գմբեթավոր կառույց Է։ Գմբեթային փո– խանցումը առագաստային Է, թմբուկը՝ներ– սից գլանաձև, դրսից՝ ութանիստ, որի չորս նիստերին լուսամուտներ են, ծածկը բըր– գաձև Է։ Կառույցի այս տիպը տարածված է եղել Հունաստանում, Վրաստանում, Հայաստանում (հայտնի են VII – XV դդ․ կառուցված մի շարք եկեղեցիներ)։ Գըմ– բեթատակ հիմքի շրջանը մշակված է դա– սական ոճի ատամնաշարով, սյուների (տրամագիծը՝ 60 սմ) խոյակները՝ երկ– շար, հատակագծում եռանկյունաձև հատ– վածքի ատամիկներով։ Կամարները եռա– շարք են, երբեմն քիչ սրածայր և կիսա– Սքանչելագործ վանքի (VII-VIII դդ․) եկեղեցու հատակագիծը Սքանչելագործ վանքի (VII–VIII դդ․) եկեղե– ցու ներսի տեսքը շրշան։ Ս․ վանքը, որ հայկ․ ճարա․ VII- VIII դդ․ բացառիկ շինություններից է, լքված վիճակում այսօր կանգուն է։ Գրկ․ Maffei F․ de, Der antike Kern der Kirche von Kloster Skancelagorz, ^uij արվեստին նվիրված Միջազգային երկրորդ սիմպոզիում, Զեկուցումների ժողովածու, հ․ 2, Ե․, 1981։ Thierry J․ М․, Le couvent des Miracles d,Ardzguё, տես Revue des fetudes Armeniennes, P․, 1972, t- IX․ Ա,Զարյան ՍՔԵՄ, կրոնավորի առօրեական զգեսա։ Մասերն են4 պարեգոտը, վերարկուն, վեղարը, փակեղը և փիլոնը։ Կուսակրոն– ներն ու վանականները կրում են սե աս– վեից, իսկ ամուսնացողները, իբրե աշ– խարհիկ անձինք, կարող են գործածել նաե այլ գույնի Ս․։
ՍՔՐՌԴԵՐ Ցոհան, տես Շրյոդեր Ցոհան։
ՍՔՈՒՍՐՑԻՆԱ․ (Squarzina) Լուիշի (ծն․ 1922), իտալացի ռեժիսոր և դրամատուրգ։
