Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 11.djvu/625

Այս էջը սրբագրված չէ

Մասնիկ Հակամասնիկ Զանգված, Մէվ Սպին Կյանքի աԼւողություն, ՎրԿ Մասնիկի տրոհման հիմնական ձևերը Հմայված տարօրինակ մեզոններ (B = 0,IS 1=1, /С/= 1,b=0) /-+ + + + - Л–т)П ,Т)71 Ո 71 B+-–D°e*ve,D°n B°~–D~e* ve,D~n* п*–ре~^е ճ^-– р рп°,пп +; 7С~ п П;А–Ы1П Л*–рп~пп,ре~ v 2+–ртс°, тС 2°՜*^ Л 7 Հ՜*– Ո 71՜ –° А ° Л –Л 71 Е~-*~Л7Г

  • + + * О л *-

2 – Атг;2–A7r0;2VA7i ~щ*° тщО О р«,- + – ^,° – –о - ՝►i Ո Ո Я,- 7t /Cc–е veAfpKn+ 1 B* 5° P д+дд°,д՜ A z р,0 շ*,+ 2*° i ~ ․-․♦о «*- ե՜ Հ F՜ | 2021(15) «Հրապուրիչ» մեզոններ 5274,0(2․1) В 1 5274,5(1,4) Ոչ տարօրինակ բարիոններ ․ I <в=о I ° (IBh | l/2 з/շ (/Biz > I/2

  • 3/2

зр (IBI -13 2,2(2,0) ․10 S=0,c=0, lbl = 1 1,5(0,5) ․10 12 /, S=0, c=b=0) կայուն են (>8 ․ю30 տարի ) 925(11) (5,54-6,0) ․1024 ь 1, is i*i, c=b=ot -10 2,632(20) ․10 -10 0,800(4) ․10 -2(1 5,8(1,3) ․10 -10 1,482(11) ․10 -10 2,90(10) ․10 -10 1․641(16) ․10 1,90(5) ․I0՜23 7,2(4) ․10 23 -i() 0․819(27) ․10 ՝ = l,S=0,lcl=1,b‘0) 1 -13 1,1(0,6) ,10 Р ձՀՃ,ձ°, ձ՜ Տարօրինա! 938․2796(27) 939,5731(27) 1230 т 1234 կ մեզոններ А Z* 1° Z ~օ 2* + 2*°, 2*~ –*° ~Г*– Զ" մայված ոչ տալ 1115․60(5) 1189․36(6) N92․46(8) 1197,34(5) 1314․9(6) 1321․32(13) 1382․3(4) 1531,8(3) 1672․45(32) ւօրինակ բարիոննւ Л+ А+с 2282․2(3․1) 1/2 • Մասնիկների զանգվածն ու սպինն արտահայտված են միավորների այն համակարգով, որում Պլանկի հաստատունը և լույսի արա– գությունը չափազուրկ են ու հավասար են մեկի։ Այդ համակարգում 1 Մէվ=1,782676՛ 10"27 գ։ B-ն մասնիկի բարիոնային լիցքն է, Տ–ը՝ տարօրինակությունը, c-ն՝ հմայքը, b-ն՝ հրապույրը։

    • Սլաքից հետո նշված են տրոհման տարբեր ձևերի (ստորակետով անջատված) վերջնական մասնիկները։ Հակամասնիկի տրոհման

համապատասխան ձևերն ստացվում են վերջնական մասնիկներն իրենց հակամասնիկներով փոխարինելիս։ գլյուոնների հատուկ լիցքի՝ այսպես կոչ– ված գունային լիցքի գոյության արդյունք է։ Քվարկները և գլյուոնները փոխազդում են այնպես, որ այդ մասնիկները գոյու– թյուն ունեն միայն հադրոնների ներսում U ազաա վիճակում հանդես չեն գալիս։ Մյուս կողմից, փոքր հեռավորությունների վրա քվարկ–գլյուոնային ուժերը նվազում են, և դիավում է հադրոնների փարթոնա– յին կառուցվածքը։ 70-ական թթ․ ընթաց– քում քվանտային քրոմադինամիկան բազ– մակողմանի ստուգման է ենթարկվել տար– բեր փորձերում, մասնավորապես, հան– դիպական էլեկտրոն–պոզիտրոնային փըն– ջերով նոր արագացուցիչ–կուտակիչներով (Սթանֆորդ, ԱՄՆ, Տամբուրգ, ԳՖՀ, Նո– վոսիբիրսկ, ՍՄ^Մ) կատարված հետազո– տություններում։ Այդ տեսության հաս– տատման համար հատկապես էական է եղել ծանր հադրոնների (J/փ, D, Г, B՜ մեզոններ, Лс-բարիոն, տես աղյուսակը) հայտնաբերումը (Ս․ Թինգ, Բ․ Ռիիսռեր, է․ Լեդերման, ԱՄՆ)։ Դրանց կազմի մեջ մտնում են նոր տեսակի երկու ծանր քվարկներ՝ с և b (+2/3 և –1/3 լիցքե– րով), որոնք ունեն ֆիզիկ, նոր հատկու– թյուններ՝ «հմայք» (տես Հմայք տարրա– կան մասնիկների) և «հրապույր»։ Պակաս կարևոր չի եղել նաև էլեկտրոն–պոզիտրո– նային անիհիլացման պրոցեսներում հադ– րոնների այնպիսի խմբերի դիտումը, որոնք կրում են կարճ հեռավորություն– ների վրա առաջացած քվարկի կամ գլյուո– նի էներգիան և իմպուլսը (այսպես կոչ– ված, քվարկային և գլյուոնային ցայտեր)։ Քվանտային քրոմադինամիկան, այսպես կոչված, դաշտի տրամաչաՓային տեսու– թյան օրինակ է։ Նման տեսություններում փոխազդեցությունը ծագում է բնական ձևով, որպես սկզբնական չփոխազդող մասնիկների ներքին սիմետրիայի արդ– յունք։ 1967-ին Ս․ Վայնբերգը, Ա․ Սալա– մը և Շ․ Դլեշոուն ցույց են տվել, որ էլեկ– տրամագնիսական և թույլ ուժերը նույն– պես ծագում են միասնական տրամաչա– փային վւոխազդեցությունից (տես Դաշտի միասնական տեսություն)։ Ըստ այդ տե– սության, թույլ փոխազդեցության կրող– ները 1 սպին ունեցող երկու տեսակի մաս– նիկներ են՝ W+ և Z0 (միջանկյալ վեկտո– րային բոզոններ), որոնք սկզբնական ներքին սիմետրիայի շնորհիվ միավոր– վում են ֆոտոնի հետ։ էլեկտրամագնի– սական և թույլ ուժերի դիտվող տարբե– րության պատճառը այդ սիմետրիայի ուժեղ խախտումն է, որի հետևանքով W, Z-բոզոնների զանգվածը հավասար է համարյա 100 պրոտոնի զանգվածի, մինչ– դեռ ֆոտոնն ունի զրոյական զանգված։ Դիտվող թույլ տրոհումները, օրինակ, P-կամ ц-տրոհումը, որոնց դեպքում էներգիայի անջատումը զգալիորեն փոքր է միջանկյալ W-բոզոնի զանգվածից, տե–