Տոմսկի տեխնոլոգիական ինստ–ը։ 1913-ից՝ նույն ինստ–ի պրոֆեսոր (1930– 1938-ին՝ ընդհանուր երկրաբանության ամ– բիոնի վարիչ)։ 1938–39-ին եղել է երկրա– բանության համամիութենական ԳՀԻ–ի դիրեկտոր։ Ուսումնասիրել է Սիբիրի և Չինաստանի ու Մոնղոլիայի հետ սահմա– նակից շրջանների երկրբ․ կառուցվածքը։ Մի շարք աշխատություններ նվիրված են Սիբիրի մետաղային հանքավայրերի ծագ– մանը։ Գրկ․ Михаил Антонович Усов, М․, 1967 (АН СССР․ Материалы к биобиблиографии ученых СССР․ Серия геологических наук, в․ 22)․
ՈՒՍՈՏԱՆԻՆԵՐ (Brachiopoda), անողնա– շարավոր կենդանիների տիպ։ Ծովային նստակյաց ձեեր են։ Մինչե 10 սմ երկա– րությամբ մարմինը փորի և մեջքի կող– մից պարփակված է կրային խեցու մեջ, որի երկու փեղկերը միանում են իրար հատուկ մկաններով կաս ատամիկներից և փոսիկներից կազմված փականով։ Հա– տակին ամրանում են մարմնի ետին մա– սից դուրս եկող ցողունիկով։ Մարմինը գրավում է խեցու ետին մասը, իսկ առջեի մասը պատված է թիկնոցով և կրում է իր մեջ 1 զույգ երկար, ոլորված հավելված՝ «ձեռքեր»։ Դրանց վրա կան թարթչապատ շոշափուկներ, որոնք թիկնոցի խոռոչում ջրի հոսք առաջացնելով, ապահովում են Ու–ին սննդով և թթվածնով։ Բերանը տե– ղավորված է «ձեռքերի» հիմքում, որոշ տեսակների աղիքը կույր է վերջանում։ Ունեն մարմնի երկրորդային խոռոչ, ար– յունատար համակարգ, շուրջկլանային նյարդային հանգույց և նյարդեր։ Բաժա– նասեռ են, զարգանում են կերպարանա– փոխությամբ, թրթուրն ազատ լողացող է։ Հայտնի է Ու–ի շուրջ 200 ժամանակակից և 7000 բրածո տեսակ։
ՈՒՍՊԵՆՍԿԻ Գլեբ Իվանովիչ (1843– 1902), ռուս գրող։ Սովորել է Պետերբուր– Գհ (1861) և ՄոսԱվաւի (1862 – 63) համան– սարաններում։ Եղել է 60-ական թթ․ դե– մոկրատական գրկ–յան ականավոր ներ– կայացուցիչ։ «Ռաստերյաևա փողոցի բար– քերը» (1866) ակնարկաշարը պատկերում է Տուլայի արհեստավորների և բանվորնե– րի դառը կյանքը, աստիճանավորների, քաղքենիների, բուրժ․ գործարարների կենցաղը։ 1868-ին Ու․ դարձել է «Օտեչեստ– վեննիե զապիսկի» («Отечественные за– писки») ամսագրի հիմնական աշխատա– կիցներից մեկը։ 70-ական թթ․ Ու․ ուղևորվել է արտասահ– ման, մերձեցել հեղափոխական նարոդ– նիկների հետ։ Գր՛ել է «Չեքերի գրքույկը», «Հիվանդագին խիղճ», «Հարություն չա– ռավ» և այլ ակնարկներն ու պատմը– վածքները, որոնք հետագայում մտել են «Նոր ժամանակներ, նոր հոգսեր» շարքի մեջ։ 1873-ից մինչև 90-ական թթ․ սկիզբը Ու․ եղել է ոստիկանության գաղտնի հսկողության տակ։ 70-ական թթ․ վերջից Ու–ի ստեղծագոր– ծության հիմնական թեման դարձել է ետռեֆորմյան գյուղը՝ «Գյուղական օրա– գրից» (1877–80), «Գյուղացին և գյուղա– կան աշխատանքը» (1880), «Հողի իշխա– նությունը» (1882), «Ինչ–ինչ բաների մա– սին» (1886–87) ևն։ 80-ական թթ․ գրել է ռեակցիայի շրջանում ռուս, մտավորակա– նության հոգևոր որոնումների մասին («Առանց որոշակի զբաղմունքի», 1881, «Կամա–ակամա», 1884, ևն)։ Ստեղծագոր– ծական վերջին շրջանում ստեղծել է «Կեն– դանի թվեր» (1888), «Ուղևորություն վե– րաբնակիչների մոտ» (1888–89) և այլ գործեր։ 90-ական թթ․ սկզբին սկսված հո– գեկան ծանր հիվանդությունն ընդհատել է Ու–ի գրական գործունեությունը։ Երկ․ Полн․ собр․ соч․, т․ 1–14, М․–Л․, 1840-54; Собр․ соч․, т․ 1-9, М․, 1955-57; Մի քառորդ ձի։ Չեքերի գրքույկը, Ե․, 1934։ Պատմվածքներ անհատների մասին, Ե․, 1945։
ՈՒՍՊԵՆՍԿԻ Վիկտոր Ալեքսանդրովիչ (1879–1949), սովետական երաժիշտ–բա– նահավաք և կոմպոզիտոր։ Թուրքմ․ ՍՍՀ (1929) և Ուզբ․ ՍՍՀ (1937) ժող․ արտիստ։ Արվեստագիտության դ–ր (1943)։ 1913-ին ավարտել է Պետերբուրգի կոնսերվատո– րիան։ Աշխատել է Տաշքենդում, եղել ժող․ կոնսերվատորիայի (1918) կազմա– կերպիչներից և դասատուներից։ 1932-ից4 Արվեստագիտության ԳՀԻ–ի գիտաշխա տող, 1934-ից՝ Բարձրագույն երաժշտ․ դըպ– րոցի (1936-ից՝ կոնսերվատորիայի) պրո– ֆեսոր։ Ղեկավարել է 3 ֆոլկլորային գի– տարշավ Թուրքմենիայում (1925–29) և առաջինը՝ Ֆերգանայի հովտում (1931)։ Գրառել է ուզբ․ և թուրքմ․ ժող․ երաժշտու– թյան նմուշներ և կազմել ժողովածուներ։ Ու–ու ժող․ թեմաներով գրված երկերը և նրա «Ֆարհադ և Շիրին» (ըստ Ա․ Նավոիի, բեմ․ 1936) երաժշտ․ դրաման նպաստել են ուզբ․ պրոֆեսիոնալ երաժշտության զարգացմանը։ Պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով։
ՈՒՍՊԵՆՍԿԻ ՏԱՃԱՐ Մոսկովյան կ ր և մ լ ու մ, 1475–79-ին կառուցել են իտալացի ճարտարապետ Արիստոտել Ֆիորավանտին և ռուս վարպետները XIV դ․, նույնանուն եկեղեցու տեղում։ Տաճարը վեհակերտ ու մոնումենտալ, մե– ծաչափ համամասէւոԼթյուէւՆերով, ընդար– ձակ ինտերիերով, եռանավ, հնգագմբեթ կառույց Է։ Ու․ տ․ եղել է նախկին Մոսկով– յան պետության գլխ․ տաճարը, մինչե XVII դ․ վերջը՝ մինչպետրոսյան Ռուսիայի բազմաթիվ քաղաքների ու մենաստաննե– րի տաճարների նախատիպը։ Ներսում XI –XVII դդ․ սրբապատկերներ են, XV– XVI դդ․ և XVII դ․ որմնանկարներ (նկարիչ– ներ Դիոնիսի, Իվան և Բորիս Պաիսեին– ներ և այլք)։ Ու․ տ․ մոսկովյան միտրոպո– Ուսպենսկի տաճարը (1475 – 79, ճարտ․ Արիս– տոտել Ֆիորավանտի) Մոսկովյան կրեմլում լիտների, հետագայում՝ «համայն Ռու– սիո» պատրիարքների դամբարանն Էր, պետ․ հանդիսավոր արարողությունների (մոսկովյան ցարերի, հետագայում՝ ռուս, կայսրերի թագադրում ևն) վայր։
ՈՒՍՍՈՒՐԻ, գետ ՌՍՖՍՀ Պրիմորիեի երկ– րամասում։ Հոսում է նաև Պրիմորիեի և իյաբարովսկի երկրամասերի ու ՉԺՀ–ի սահմանով։ Ամուրի աջ վտակն Է։ Երկա– րությունը՝ 897 կմ, ավազանը՝ 193 հզ․ կմ2։ Սկիզբ է առնում Սիխոտե Ալին լեռներից։ Մեծ մասամբ (բացի միջին հոսանքից) հարթավայրային գետ Է, գալարներով, գետաբազուկներով, հունի մեջ՝ կղզինե– րի խմբերով։ Սնումը առավելապես անձ– րևային Է։ Ջրի միջին ծախսը վերին հո– սանքում 143 մ3/վոկ Է, միջին հոսանքում՝ 230 մ3/վրկ, առավելագույնը ստորին հո– սանքում՝ մինչև 10520 մ3/վրկ։ Սառցա– կալում է նոյեմբերից ապրիլ։ Հաճախակի են աղետաբեր հեղեղումները։ Հիմնական վտակը Սունգաչան է (ձախից)։ Հարուստ է ձկներով։ Վերին հոսանքում, մինչև Լեսոզավոդսկ լաստառաքելի Է, գետաբե– րանից մինչև 622 կմ վեր՝ նավարկելի։ Օգտագործվում է ջրամատակարարման համար։ ՈՒՍՏ ԿԱՄԵՆ ՈԳՈՐՍԿ, քաղաք, Ղազախ․ ՍՍՀ Արևե լա–Ղազախս տան յան մարզի կենտրոնը։ Գտնվում է Իրտիշ գետի ափին, Հանքային Ալթայի նախալեռներում։ Նա– վահանգիստ Է, երկաթուղային հանգույց։ 291 հզ․ բն․ (1982)։ Արդյունաբերության առաջատար ճյուղերն են գունավոր մետա– լուրգիան, մեքենաշինությունը և մետա– ղամշակությունը, շինանյութերի արտա– դրությունը։ Կան մսի, կաթի, գինու–օղու, արհեստական մետաքսի կոմբինատներ, յուղահան և գարեջրի գործարաններ։ Քա– ղաքի մոտ է Ուստ Կամենոգորսկի հէկը։ Ու․ Կ–ում են Ղազախ․ ՍՍՀ ԳԱ մի շարք ԳՀԻ–ներ։ Ունի 2 բուհ, 3 տեխնիկում, 3 ուսումնարան, հայրենագիտական թան– գարան, դրամատիկ, թատրոն։ Հիմնա– դրվել է 1720-ին, որպես ամրոց։ Քաղաք է 1868-ից։ ՈՒՍՏ ԿԱՏԱՎ (մինչև 1943-ը՝ Ուստ Կա– տավի գործարան), քաղաք (1942-ից)։
ՌՍՖՍՀ Չելյաբինսկի մարզի Կատավ– Իվանովի շրջանում, Կատավի գետաբե– րանի մոտ։ Ունի երկաթուղային կայարան, վագոնաշինական գործարան, սննդի արդ– յունաբերության ձեռնարկություններ։ Ստեղծվել է 1758-ին, որպես երկաթագոր– ծական գործարանին կից ավան։ ՈՒՍՏ ՕՐԴԻՆՍԿԻ, քաղաքատիպ ավան,
ՌՍՖՍՀ Իրկուտսկի մարզի Ուստ Օրդինս– կիի Բուրյաթական ինքնավար օկրուգի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Կուդա գետի աջ ափին, Իրկուտսկ–Կաչուգ ավ– տոճանապարհի վրա, Իրկուտսկից 62 կմ հս–արլ․։ Ունի յուղի գործարան, անտառ– արդտնտեսություն, հայրենագիտական թանգարան։ ՈՒՍՏ ՕՐԴԻՆՍԿԻԻ ԲՈՒՐՅԱԹԱԿԱՆ ԻՆՔ–
ՆԱՎԱՐ ՕԿՐՈՒԳ, ՌՍՖՍՀ Իրկուտսկի մարզի կազմում։ Կազմավորվել է 1937-ի սեպտ․ 26-ին։ Տարածությունը 22,4 հզ․ կմ2 է, բն․՝ 129 հզ․ (1985)։ վարչական կենտ– րոնը՝ Ուստ Օրդինսկի։ Բաժանվում է 6 շրջանի, ունի 4 քտա։ 1972-ին պարգե– վատրվել է ժողովուրդների բարեկամու–
