(այլ տվյալներով՝ 26 կմ2)։ Կլիման մերձ– հասարակածային է։ Տարեկան տեղում– ները 1300 մմ են։ Կան չորասեր և նոսր անտառնեո։ Բնակավայրն ու նավահան– գիստը4 Վիլադուս Ռեմեդիուս։ Ֆ ԵՌ–ՈՀԱՍ՚ԱՁՈհԼՎԱԾՔՆ ԵՐ, երկաթի U այլ տարրյերի համաձուլվածքներ, որոնք հիմնականում կիրառում են պողպատի ապօքսիդացման U լեգիրման համար։ Պայմանականորեն Ֆ․ են համարում նաև խառնուկների ձևով երկաթ պարունակող համաձուլվածքները (օրինակ, սիլիկաալ– յումին, սիլիկակալցիում), բացի այդ նաև որոշ մաքուր մետաղներ և ոչ մետաղներ (մետաղական մանգան, մետաղական քրոմ, բյուրեղային սիլիցիում)։ Ֆ․ ստա– նում են ֆլյուսի և վերականգնիչի հետ (սովորաբար ածխածին, սիլիցիում կամ ալյումին) հանքանյութի կամ վերջինիս խտանյութի հալումով։ Ֆ–ի տեսականին շատ բազմազան է։ Առավել տարածված են ֆեռոսիլիցիումը (9–95% pi), ֆեռոքրոմը (մինչև 70%Cr), ֆեռոմանգանը (70–80% Mn), ֆեոովոլ– ֆրամը ([65–80%tW), ֆեռոմոլիբդենը (մինչև 55% Mo), ֆեռովանադիումը (35– 80% V), ֆեոոտիտանը (27–40%Ti), ֆե– ռոնիոբիումը (30–75% Nb), ֆեռոբորը (5–20% B), ֆեոոֆոսֆորը (7–25%P)։ Երբեմն ստանում են մի քանի բաղադրիչ– ներից բաղկացած բարդ Ֆ․։ Ֆ–ի արտա– դրությունը բնութագրում է արդի մետա– լուրգիական արդյունաբերության զար– գացման յընդհանուր մակարդակը, մաս– նավորապես, լեգիրված պողպատի ար– տադրության վիճակը։ Մեծ էներգատա– րության [պատճառով Ֆ–ի արտադրությու– նը հաճախ կապում են էժան էներգիայի հզոր աղբյուրների հետ։ Գրկ․ Р Ы с с М․ А․, Производство фер– росплавов, М․, 1975; Дуррер Р․, Фоль– ке р т Г․„ Металлургия ферросплавов, пер․ с нем․, М․, 1976․
ՖԵՌՈՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐ, ֆեոո– մագնիսներ, տես Ֆեռոմագնիսա– կանությՀւն։
ՖԵՌՈՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ՌԵԶՈՆԱՆՍ, ֆհ– ռոմագնիրական նյութում արտաքին էլեկ– տրամագնիսական դաշտի էներգիայի ընտ– րողական կլանում, երբ դաշտի հաճախա– կանությունը համընկնում է ֆեռոմագնիսի մագնիսական մոմենտի՝ ներքին արդյու– նարար մյսգնիսական դաշտում տեղի ունե– ցող պրեցեսիայի cd0 սեփական հաճախա– կանության հետ։ Ֆ․ ո․ էլեկտրոնային մագնիսական ռեզոնանսի տարատեսակ է։ Քանի որ ռեզոնանսի դեպքում նյու– թի կլանած էլեկտրամագնիսական էներ– գիան համեմատական է մագնիսական ընկաւունակությանը, ապա Ֆ․ ռ–ի ժամա– նակ կլանումը մի քանի կարգով գերա– զանցում է Էչեկարոնային ւց արա մագնի– սական ռեզոնանսին համապատասխա– նող կլանումը։ Ֆ․ ռ–ի հաճախականությու– նը որոշվում է co0=7H բանաձևով, որտեղ Y=gpBfr մագնիսամեխանիկական հաս– տատունն է, g-ն՝ մագնիսական տրոհման գործոնը (Լանդեի բազմապատկիչ), Дв-ն՝ Բորի մագնետոնը, fr-ը՝ Պլանկի հաստա– տունը, H-ը՝ գործող (արդյունարար) հաս– տատուն մագնիսական դաշտի լարվածու– թյունը, թրը կիրառված արտաքին (H0) և ֆեռոմագնիսական ներքին (սեփական) դաշտերի լարվածությունների գումարն է։ տ0-ն կախված է (H-ի միջոցով) նմուշի ձե– վից, արտաքին հաստատուն մագնիսական դաշտի լարվածության և բյուրեղէսգրական առանցքների կազմած անկյուններից, բյու– րեղի ջերմաստիճանից։ Երբ Н0=0, ապա Н=£0 («բնական» Ֆ․ ռ․)։ Ֆ․ ռ–ի կարևոր առանձնահատկություններից մեկն այն Է, որ Էլեկտրոնների միջև գործող փոխանա– կային վւոխազդեցության շնորհիվ ռե– զոնանսային գծերը բարենպաստ պայ– մաններում կարող են լինել չափազանց նեղ (ДН~0,1 է)։ Ֆ․ ռ–ի վրա են հիմնված գերբարձրհաճախային բազմաթիվ սար– քերի կառուցվածքը և գործողության սկըզ– բ ունքը։ LT․ Կիրակոսյան
ՖԵՌՈՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆՈՒԹՏՈՒՆ, նյութի մագնիսակարգավորված վիճակ, որի դեպ– քում նյութը կազմող մասնիկների մագ– նիսական մոմենտները միմյանց զուգա– հեռ են, և նյութն օժտված է ինքնաբերա– կան մագնիսացմամբ։ Վերջինս ի հայտ է գալիս միայն որոշակի ջերմաստիճանից (Կյուրիի կեա) ցածր ջերմաստիճաննե– րում (նկ․ 1)։ Այն նյութերը, որոնցում հաս– Նկ․ 1․ նիսաակենւորոնադիր խորանարդային ցանցի ֆեռոմագնիսական (համագիծ) ատո– մային կառուցվածքը Կյուրիի ջերմաստիճա– նից (0) ցածր ջերմաստիճաններում, սլաք– ներով նշված են ատոմային մագնիսական մո– մենտների ուղղությունները, Js–գումարային մագնիսացման վեկտոր տատվել է ատոմային մագնիսական մո– մենտների ֆեռոմագնիսական կարգավոր– վածություն, անվանում են ֆեռոմագ– նիսական նյութեր կամ ֆ և ո ո– մագնիսներ։ Դրանց մագնիսական ընկալունակությունը դրական է (104-|-105)։ Մագնիսացումը և մագնիսական ինդուկ– ցիան ոչ գծայնորեն փոխված են արտա– քին դաշտի լարվածության մեծացման հետ՝ հասնելով հագեցման մինչև Н^ЮО է դաշտերում։ Մագնիսացման արժեքը կախված է նյութի մագնիսական «նա– խապատմությունից», որի հե՞տևանքով Էլ դիտվում է մագնիսական հիսաերեզիս։ Ֆեռոմագնիսական նյութերի ֆիզիկ, հատ– կություններն Էապես կախված են ջերմաս– տիճանից։ Հագեցման մագնիսացումն առավելագույնն է Т=0 К դեպքում և ջեր– մաստիճանի աճի հետ մոնոտոն նվազում Է՝ դառնալով զրո Կյուրիի կետում (նկ․ 2)։ Երբ Т >0, ֆեռոմագնիսական նյութն անց– նում է պարամագնիսական (տես Պարա– մագնիսականություն), իսկ որոշ դեպքե– րում՝ հակաֆեռոմագնիսական վիճակի (տես Հակաֆեռոմագնիսականություն)։ Н=0 դաշտում այդ անցումը, որպես կա– նոն, երկրորդ կարգի ֆազային անցում Է։ Т=0 տիրույթում ֆեռոմագնիսական նյու– թի մագնիսական ընկալունակության ջեր– մասսիճանային կախումը տրվում է Կ յ ու– ր ի–Վ եյսի օրենքով։ Նյութը ֆե– ռոմագնիսական է, եթե դրա ատոմներն ունեն սեփական հաստատուն (H-ից ան– կախ I մագնիսական մոմենտներ։ Նշված պայմանն իրականանում է անցումային տարբերի՝ չլրացված ներքին էլեկտրոնա– յին յ աղանթներ ունեցող ատոմներից բաղ– Նկ․ 2․ ֆեռոմագնիսի 1Տ հագեցման մագնի– սացւ ան ջերմաստիճանային կախման սիւե– մատ ւկ նկարագիրը․ 0–Կյուրիի կետ, Jso_ հագէ ցման մագնիսացման առավելագույն ար– ժեքը կացսծ նյութերում։ Ֆեռոմագնիսական բոլոր նյութերը կարելի է բաժանել 4 հիմնական դասի․ 1․ չլրացված d-Էլեկտրո– նային թաղանթներով մետաղական բյու– րեղներ․ Fe, Co, Ni, որոնց Յճ–թաղանթը լրացված չէ։ 2․ Չլրացված f-թաղանթնե– րով մետաղական բյուրեղներ [հէսզվա– գյուէո հողային տարրեր, որոնց 4ք–թա– ղաէ|թները լրացված չեն (աղ․ 1)]։ 3․ Ոչ– մետաղական բյուրեղական միացություն– ներ, որոնցում առկա է d- կամ ք–անցու– մային տարրը (աղ․ 2)։ 4․ Դիամագնիսա– կաէք մետաղական նյութում d- կամ ք– անցումային տարրերի խիստ նոսրացված պինդ լուծույթներ։ Վերջին դեպքում մագ– նիսական կարգավորվածությունը կապ– ված չէ բյուրեղական կարգավորվածու– թյան հետ, և ֆեռոմագնիսական նյութը մագնիսական տեսակետից ամորֆ հա– մակարգ է մագնիսական մոմենտների Աղ․ 1․ ֆեռոմագնիսական մե– տաղներ Մեւ ւոաղներ 0, К J,o’ Գ** Fe 1043 1735,2 Со 1403 1445 Ni 631 508,8 Gd 289 1980 Tb 219** 2713 Dy 87** 1991,6 Ho 20** 3054,6 Er 19,6** 1872,6 p • so –բացարձակ զրո ջերմաստիճանում միս ւվոր ծավալի մագնիսացումը
- <
ֆեռոմագնիսական վիճակից հակաֆեռո– մազ նիսական վիճակի անցման կետ Ա ղ․ 2․ ֆեռոմագնիսական ցություններ մ ի ա– Միս էություն* ներ 0, К Միացություն– ներ 0, К Fe3Al 743 TbN 43 Ni3Mn 773 DyN 26 FePd3 705 EuO 77 MnPt3 350 MnB 578 CrPt3 580 ZrZn2 35 ZnCMn3 353 Au4V 42-43 AlCMn3 275 Sc3In 5-6
