շերուն» (1953, ռեժ․ է․ Րլոմբերգ), «Կաթ– նավաճառուհի Հիլյան» (1953, 1։եժ․ Տ․ Սյարկյա), «Անհայտ զինվորը» (циш Վ․ Լիննայի վեպի, 1955, Ոեժ․ է․ Լա նե) և այլ կինոնկարներ։ 1960–70-ական թթ․ երիտասարդ ռեժիսորները ստեղծել են սոցիալ–քննադատական ուղղվածությամբ ֆիլմեր՝ «Բանվորի օրագիրը» (1967, ււեժ․ Ռ․ Ցարվա), «Առնետների պատերսսմը» (1968, ոեժ․ Մ․ Կուրկվար) են։ 1951-ին կազմակերպվել է կինոաշխատողների միությունը։ 1976-ին ստեղծվել է «Վս ոա– հություն» սովետա–ֆին․ կինոնկարը։ Պատկերազարդումը տես 704–70!1-րդ էշերի միշև՝ ներդիրում, աղ․ XIX։ Գրկ․ Լենին Վ․ Ի․, Ֆինլանդական ժո* ղովրդի բողոքը, Երկ․ լիակա․ ժող․, 1 ․ 5։ Ն ու յ նի, "’Հանգուցալուծման մոտեցումը, նույն տեղում, հ․ 12։ Նույնի, Ցարն ււնդ– դնմ ֆինն ժողովրդի, նույն տեղում, հ 19։ Նույնի, Արշավանք Ֆինլանդիայի դեմ, նույն տեղում։ Նույնի, ՌՍԴԲԿ համառու– սաաոանյան VI (Պրագայի) կոնֆերանսը, նույն տեղում, հ․ 21։ Նույնի, ՖինլանդիանtU Ռուսաստանը, նույն տեղում, հ․ 32։ Э с к օ– ла П․, Докембрий Финляндии, в сб․։ До кембрий Скандинавии, пер․ с англ․ М․, 1 )67; Руттен М․ Г․, Геология Западной Ефо ны, [пер․ с англ․], М․, 1972; Финляндия․ Географический сборник, пер․ с фин․, М․, 1953; Куусинен О․ В․, Избр․ прокзв․, М․, 1966; Лайдинен А․ П․, Очерки ис тории Финляндии второй пол․ XVIII в․, Л․, 1972; Жербин А․ С․, Формирование промышленного пролетариата в Финляндии во второй пол․ XIX в․, М․–Л․, 1963; Вла сова М․ Н․, Пролетариат Финляндии в годы первой русской революции (19(5 – 1907), Петрозаводск, 1961; Похлёбкин В․, СССР–Финляндия։ 260 лет отноше ний։ 1713–1973, М․, 1975; Из истории Коммунистической партии Финляндии [пер․ с фин․], М․, 1960; Жибицкая Э․ Д․, Финляндия․ Экон․-геогр․ характеристика, М․, 1962; Феодоров Б․ А․, Финлян дия․ Экономика и внешняя торговля, М․, 1962; Сельское хозяйство Финляндии, М․, 1969; Высшее образование и научная дея-> тельность в Финляндии, Хельсинки, 1J73; История философии, т․ 5, М․, 1961; Фин ская драматургия XIX–XX вв․, М․ –Л․, 1960; Поэзия Финлядии, пер․ с фин․ и шв 5Д․, М․, 1962; Карху Э․ Г․, История литера туры Финляндии, Л․, 1979; Иконников А․ В․, Новая архитектура Финляндии, [М․, 1972․]; МякиненТ․ и Нумми С․, Финская музыка, Хельсинки, 1965; Finr ish Theatre Today, Helsinki, 1971, Cinema in Finland, L․, 1975․
ՖԻՆԼԱՆԴԻԱՅԻ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ԴԵՄՈԿՐԱ
ՏԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆ (ՖԺԴԱ), քաղ․ կսզ– մակերպություն Ֆինլանդիայում։ Հիլքն– վել է 1944-ի հոկտ․ 29-ին՝ Ֆինլանդիայի կոմկուսի (ՖԿԿ) և ձախ ս–դ–ների նախա ձեռնությամբ։ Արտաքին քաղաքակաէ ու– թյան ասպարեզում հանդես է գա իս ԱՍՀՄ–ի հետ բարեկամության ամրապը յդ– ման U բազմակողմանի համագործակցու թյան զարգացման օգտին։ ՖԺԴՄ դե․քո– կրատ․ ուժերի, առաշին հերթին՝ հան ււն դեմոկրատիայի և խոշոր կապիտալի ւ․եմ պայքարող բանվոր դասակարգի ու աշ խատավոր գյուղացիության լայն միավո րում Է։ ՖԺԴՄ բացի անհատական անդամ ներից ունի նաև կոլեկտիվ անդամնԱր4 ՖԿԿ, Ֆինլանդիայի կանանց դեմոկրստ․ միությունը են։ ՖԺԴՄ անդամների թք վը 120 հզ․ է (1986)։ 1944–48-ին U 1966– 1971-ին ՖԺԴՄ–ի ներկայացուցիչները մը– աել են Ֆինլանդիայի կառավարության կազմի մեջ։ ՖԺԴՄ–ի (ՖԿԿ–ի հեա համա տեղ) կենար, օրգանն է «Կանսան ուուտի– սետ» («Kansan Uutiset*) թերթը։
ՖԻՆԼԱՆԴԻԱՅԻ ԿՈՄՈՒՆԻՍՏԱԿԱՆ ԿՈՒ
ՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ (ՖԿԿ, Suomen Kommunis- tinen Puolue), ստեղծվել է 1918-ի օգոստ․ 29-ին՝ Ֆին․ ս–դ–ների արտասահմանյան կազմակերպության կոնֆերանսում (կա յացել է Մոսկվայում և միավորել Ֆին– չանդական հեղափոխություն /9/8-ի այն մասնակիցներին, որոնք հեղափոխության պարտությունից հետո տարագրվել էին Սովետական Ռուսաստան)։ ՖԿԿ–ի ստեղծ ման գործում մեծ դեր են խաղացել 0․ Վ․ Կուուսինենը, Ցոլ․ Սիրոչան և ուրիշներ։ Մինչև 1944-ի աշունը Ֆինլանդիա յում կոմկուսը գործել է ընդհատակում։ Իր գործունեության սկզբնական շրջանում ՖԿԿ թերագնահատել է աշխատանքը լե գալ կազմակերպություններում, պառլա մենտում, մունիցիպալիտետներում։ 1920-ական թթ․ սկզբին ՖԿԿ նշանակա լից աշխատանք կատարեց երկրում մաս սայական բանվ․ կազմակերպությունների ցանցի ստեղծման և ձախ սոցիալիստ, շարժման զարգացման համար։ 1920-ին կոմկուսի մասնակցությամբ ստեղծվեց Ֆինլանդիայի սոցիալիստ, բանվ․ կու սակցությունը (ՖՍԲԿ, լեգալ)։ 1930-ական թթ․ սկզբին ֆին․ բուրժուա զիան ջախջախեց բոլոր ձախ բանվոր, կազմակերպությունները, բանտ նետվե ցին հարյուրավոր կոմունիստներ, ձեր բակալվեցին և դատապարտվեցին ՖԿԿ ղեկավար գործիչներ Տ․ Անաիկայնենը, Վ․ Պեսսին և ուրիշներ։ ՖԿԿ–ի VI համա գումարը (1935), ելնելով Կոմինտերնի VII կոնգրեսի (1935) որոշումներից, կոչ արեց ստեղծել ռեակցիայի և ֆաշիզմի դեմ միասնական ճակատ և հայտարարեց կոմ կուսի պատրաստակամությունը՝ համա գործակցելու դեմոկրատիայի և խաղաղու թյան բոլոր կողմնակիցների հետ։ ՍՍՀՄ–ի դեմ պատերազմների (1939–40 և 1941 – 1944) շրջանում ՖԿԿ ակտիվորեն պայքա–
- րել է պատերազմական գործողություննե
րի դադարեցման և ՍՄՀՄ–ի հետ բարի դրացիական հարաբերությունների ստեղծ ման համար։ Ֆինլանդիայի և հակաֆա շիստ․ կոալիցիայի պետությունների կող մից ստորագրված զինադադարի համա– ձայնագրի (1944-ի սեպտ․ 19) հիման վրա ՖԿԿ–ն այլ դեմոկրատ, կազմակերպու թյունների հետ լեգալ գործելու իրավունք ստացավ։ Այդ շրջանում ՖԿԿ գլխավորել է Ֆինլանդիայի դեմոկրատ, և խաղաղա սիրական զարգացման համար պայքարը։ 1944-ի հոկտեմբերին ՖԿԿ–ի և ձախ սո– ցիալ–դեմոկրատների նախաձեռնությամբ հիմնադրվեց Ֆինչանղիայի ժողովրդի դե– մոկրաւոական միությունը (ՖԺԴՄ), որի շրջանակներում ՖԿԿ սկսեց մասնակցել պառլամենտի U մունիցիպալիտետների աշխատանքներին։ 1944–48 ևt1966– 1971-ին կոմունիստները, որպես ՖԺԴՄ–ի ներկայացուցիչներ, մտել են երկրի կա ռավարության մեջ։ ՖԿԿ նշանակալի ներ դրում ունի Ֆինլանդիայի ետպատերազմ յան արտաքին քաղ․ կուրսի ձևավորման գործում (ՄՄՀՄ–ի հետ բարեկամական հարաբերությունների հաստատում և զար գացում)։ ՖԿԿ XX համագումարում (1984-ի մայիս) երևան եկան այն դժվս րություն– ները, որոնք կոմկուսը ապրում tj մի շարք տարիներ։ Այն արտահայտվեց ինչ պես համագումարի ընդունած առան ձին փաստաթղթերում, այնպես| էլ ՖԿԿ ղեկավար մարմինների (նրանցում չըն տրվեցին կուսակցության շարքերի միաս նության համար հանդես եկող ուժերի ներկայացուցիչները) ընտրությաԱ ընթաց քում։ 1985-ի մարտին կայացած ՖԿԿ ար տակարգ համագումարը (մասնակցող պատվիրակները ներկայացնում էին կու սակցության անդամների մի մասին) քննարկեց կուսակցության գործունեու թյան մի շարք ընթացիկ հարցեր, վերընտ րեց Կենտկոմ, վավերացրեց նախորդ հա մագումարի կողմից ընդունված միջազ գային հարցերի վերաբերյալ բանաձևը։ ՖԿԿ ծրագրային փաստաթղթերում նըշ– վում է, որ Ֆինլանդիայում անցումը կապի տալիզմից սոցիալիզմին պետք է իրակա նացվի խաղաղ ճանապարհով։ ՖԿԿ պատվիրակությունները մասնակցել են Կոմունիստական ու բանվորական կու սակցությունների միջազգային խորհըր– դակցություններին (1957, 1961), 1969, Մոսկվա) և հավանություն տվեէ ընդուն ված փաստաթղթերին։ ՖԿԿ կառուցված է դեմոկրատական ցեն– տրալիզմի սկզբունքով։ ՖԿԿ բարձրա գույն մարմինը համագումարն ե, համա գումարների միջև ընկած ժամանակաշըր– ջանում կոմկուսի աշխատանքը ղեկավա րում են ԿԿ–ն և ԿԿ քաղբյուրո՛ւ։ ՖԿԿ–ի նախագահն է Ա․ Աալտոն (1984հի մայի սից)։ ՖԿԿ ունի ավելի քան 50 հզ անդամ։ Կենար, օրգանն է (ՖԺԴՄ–ի հետ) «Կան– սան ուուտիսետ» («Kansan Uutiset>) թերթը, տեսականը՝ -«Կոմունիստի» («Kom- munisti*) ամսագիրը։ ՖԻՆԿ (Finck) Ֆրանց Նիկոլաուս (1867– 1910), գերմանացի լեզվաբան, հայագետ։ Բան․ գիտ․ դ–ր (1895), պրոֆ․։ I 1909-ին մեկնել է Կովկաս՝ տեղի լեզուներն ուսում նասիրելու։ Ֆ․ կատարել է լեզուների տի պաբանական դասակարգում՝ վէորձելով դրա հիմքում դնել պատկերացումների կամ զգացմունքների առաջնության սկըզ– բունքը։ Ֆ–ի նեոհումբոլդտական [հայացք ները ազդել են գերմ․ նեոհումբոլհտական էթնոլինգվիստիկայի ձևավորման վրա։ Ֆ․ տիրապետել է հայերենին (գրաբար և աշխարհաբար)։ Հիմնադրել է «Ցայտ– շրիֆտ ֆյուր արմենիշե Ֆիլոլոգի» («Zeit- schrift fiir armenische Philologiei, 1901 – 1904) պարբերականը։ Հայերենից գերլք․ է թարգմանել հայ գրողների գործերից։ Նրա «Հայերեն նոր գրական լեզվի դասա– գիրք>-ը (1902, համահեղինակ՝ Ս․ Կանա– յան) եվրոպ․ լեզուներով գրված իսրևելա– հայերենի առաջին ձեռնարկն է։ Ֆ․ ման րամասնորեն նկարագրել և հրատարա– կել է 15 ձեռագրեր (Ա․ Հ․ Հովհաննիսյա նի հետ) և շարականների երկու ժողովա ծու (Հ․ Մանանդյանի և Ե․ Լ․ Դյանջեցյա– նի հետ), կազմել Տյուբինգենի թագավո րական համալսարանի գրադարանի հա յերեն 104 ձեռագրերի ցուցակը, տվել դը–
