ձեռնարկություն՝ գունավոր տպագրու– թյան և ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչու– թյան տպարանները, որոնցում գերակըշ– ռում է տպագրության օֆսեթային եղանա– կը։ ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչության ապարանում ներդրված է ֆոտոհեռագրով հաղորդված պատկերների ընդունման, արագ մշակման և օֆսեթ եղանակով տպա– գրության տեխնոլոգիան։ Հանրապետության պոլիգրաֆ, արդյու– նաբերության համակարգում 1985-ին գոր– ծում էին 10 քաղաքային (որից 6-ը՝խոշոր) ձեռնարկություն, 36 շրջանային, 17 գոր– ծարանային U բուհական մանր տպարան– ներ, ինչպես նաև ռոտոպրինտային բազ– մաթիվ արտադրամասեր։ 1984-ին պոլի– գրաֆ․ արդյունաբերության մեջ աշխա– տողների տարեկան միջին թիվը կազմում էր 3500 մարդ։ ՀՍՍՀ պոլիգրաֆ, արդյու– նաբերության մեջ ներդրվել են ֆոտոշար– վածքի և կլիշեների էլեկտրոնային փորա– գրման տեխնոլոգիա, 10-ից ավելի տողա– ձույլ շարող, ամսագրերի քաղող–կարող– կտրող, 12 թելակար և այլ ավտոմատներ, ԳՐՔԻ բլոկի մշակման, գիրք նստեցնող ագրեգատներ են։ Պոլիգրաֆ, խոշոր ձեռ– նարկություններն են Հակոբ Մեղապար– տի անվ․ պոլիգրաֆկոմբինատը, գունա– վոր տպագրության և ՀԿԿ Կենտկոմի տպարանները, որտեղ տպագրվում են ՀՍՍՀ–ում լույս տեսնող գրքերի ու ամսա– գրերի գերակշռող մասը։ 1985-ին թողարկ– վել է 1115 գիրք–բրոշյուր, 89 հանդես, 92 լրագիր (չորս լեզուներով), որոնց տպա– քանակը համապատասխանաբար կազմել է մոտ 12,1, 25,5, 258,1 մլն գիրք, 1922-ին՝ 57 անուն գիրք, չորս անուն հանդես։ Ալ․ Ղուկասյան Քիմիադեղագործական արդյունաբերություն Քիմիադեղագործական արդյունաբե– րությունը սկզբնավորվել է Հայաստա– նում սովետական կարգերի հաստատու– մից հետո։ Ա․ Մնջոյանի դեկավարու– թյամբ կազմակերպված (1927) առաջին դեղագործ, լաբորատորիայի հիման վրա 1943-ին ստեղծվել է Երևանի քիմիադեղա– գործ․ գործարանը, որը մինչև 1977-ը արտադրել է լայն կիրառության բազմա– թիվ դեղանյութեր՝ ասկոֆեն, ասպիրին, ստրեպտոցիդ, ամիդոպիրին, կողեին, նո– վոկաին, ուրոտրոպին ևն։ 1966-ին հիմն– վել է վիտամինային պատրաստուկների (Երևան), 1968-ին՝ Հոկտեմբերյանի եթե– րայուղերի գործարանները։ 1977-ին վի– տամինային պատրաստուկների և քի– միադեղագործական գործարանների հի– ման վրա ստեղծվել է «Երևանվիտամին* արտ․ միավորումը, որը կազմալուծվել է 1986-ին, և գործարաններն առանձին– առանձին մտել են «Հայկենսատեխնոլո– գիա» գիտաարտ․ միավորման մեջ։ Ներ– կայումս արտադրվում են վիրակապական նյութեր, Bi, B6, С, D3 և Е վիտամիններ, գալենային պատրաստուկներ, ՀՍՍՀ ԴԱ նուրբ օրգ․ քիմիայի ինստ–ի տեխնոլոգ, բաժնում՝ գանգլերոն, քվատերոն, դիթի– լին, պուֆեմիդ, ֆուբրոմեգան ևն դեղա– նյութեր։ ՀՍՍՀ ԳԱ նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտի տեխնոլոգիական բաժնում Տեղական արդյունաբերություն ժող․ դեպուտատների տեղական սովետ– ների գործադիր կոմիտեների և ՀՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի ենթակայության ձեռնարկությունների այս ամբողջությունը օգտագործում է, առավելապես, տեղական ու երկրորդային հումք, արտադրում հիմ– նականում կուլտուր–գեղարվեստական ու կենցաղային–տնտ․ ապրանքներ, բավա– րարում տեղական տնտեսության ու բնակ– չության պահանջմունքները, նպաստում միջին, փոքր քաղաքների և գյուղական վայրերի աշխատանքային ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործմանը, արտա– դրողական ուժերի ճշգրիտ տեղաբաշխմա– նը։ Նախասովետական Հայաստանում տե– ղական ինքնավարության ձեռնարկու– թյուններ գրեթե չկային։ Երևանի նահան– գում գործող մի քանի համեմատաբար խո– շոր ձեռնարկությունները սովետական իշ– խանության հաստատումից հետո ազգայ– նացվեցին ու հանձնվեցին հանրապետու– թյան ԺՏԲխ–ի տնօրինությանը։ Տեղական սովետների տրամադրության տակ էին մնացել առավելապես Երևանի ու Լենինա– կանի գավառներում կիր, գաջ ու աղյուս պատրաստող մի քանի տնայնագործա– կան վառարաններ, գարեջրի 2 գործա– րան, 3 փոքր տպարան ու 1 սղոցարան, որոնց արտադրանքը չնչին տեսակարար կշիռ ուներ հանրապետության ամբողջ արդյունաբերության մեջ։ Կենսագործելով ՍՄԿԿ 14-րդ համագու– մարի վերցրած ինդուստրացման կուրսը, Հայաստանում աշխատանքներ ծավալվե– ցին տեղական արդյունաբերության ձեռ– նարկությունները հաշվառելու, դրանց Աղ․ 1 ՀՍՍՀ տեղական արդյունաբերության մինիստր ության հիմնական արտադր․ ստորաբաժանումների և ճյ ու ղերի հարա– բերակցության փոփոխությունները 1975–85 թվականներին 1975 1980 1985 Տես կ 1975 շիռը %-ւ 1980 ով 1985 Արտադրության ընդհանուր ծավալը, մլն ո․ 113,1 167,1 240,0 3,5* 4,01 4,3* Աճը հինգ տարում, % – 147,8 143,7 – – – Արտադրության ընդհանուր ծավալում, ըստ խմբերի «Ա» խումբը, մլն ո․ 17,1 25,0 30,0 20,0 15,0 12,5 Աճը հինգ տարում, % – 145,0 120,0 – – – խումբը, մլն ռ․ 96,0 142,1 210,0 80,0 85,0 87,5 Աճը հինգ տարում, % – 148,0 147,8 – – – Այդ թվում՝ կուլտուր–կենցաղային ետնտ․ 40,52 ապրանքներ, մլն ռ․ 36,7 56,1 85,0 38,22 39,42 Աճը հինգ տարում, % – 152,9 151,5 – – – Արտադրության ընդհանուր ծավալում, ըստ ճյուղերի Սև մետալուրգիա, մլն ո․ 4,4 5,9 7,9 3,9 3,5 3,3 Աճը հինգ տարում, % – 134,7 132,5 – – – Մետաղամշակում, մլն ռ․ 14,0 21,7 32,2 12,4 13,0 13,4 Աճը հինգ տարում, % – 155,1 148,4 – – – Քիմ․ արդ․, մլն ռ․ 11,3 16,2 22,9 10,0 9,7 9,5 Աճը հինգ տարում, % – 142,9՝ 141,6 – – – Թեթև արդ․, մլն ռ․ 69,0 95,9 139,3 61,0 57,4 58,0 Աճը հինգ տարում, % – 139,0 145,2 – – – ճենապակու–հախճապակու արդ․ մլն․ ո․ 2,2 3,3 5,0 1․9 2,0 2,1 Աճը հինգ տարում, % – 155,2 149,2 – – – Այլ ճյուղեր, մլն ռ․ 12,2 24,1 32,8 10,8 14,4 13․7 Աճը հինգ տարում, % – 197,1 136,0 – – – 1 Տեղական արդյունաբերության մինիստրության ձեռնարկությունների արտադրության տեսակարար կշիռը հանրապետության արդ
- արտադրության ընդհանուր ծավալում։
2 Կուլտուր–կենցաղային և տնտ․ ապրանքների տեսակարար կշիռը «Р» խմբում։ 1985-ին ՀՍՍՀ տեղական արդյունաբերության արտադրության ընդհանուր ծավալը 1980-ի համեմատությամբ կազմել է 143,7 (տես աղ․ 1), այդ թվում՝ արտադրամիջոց– ների արտադրությունը՝ 120, իսկ սպառման առարկաների արտադրությունը՝ 147,8%, որից կուլտուր–գեղարվեստական ու կենցաղային տնտ․ նշանակության արւոադրաւոեսակների– նը՝ 151,5%։ Հանրապետության արդ․ արտադրության ընդհանուր ծավալում տ եղական արդյունաբերության տեսակարար կշիռը 1975-ի 3,5%-ից 1985-ին հասել է 4,3%-ի։
