Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 13.djvu/658

1907, մարտի 10 Ալեքսանդր ապուի տպագրական բանվոր– ների գործադուլը։ 1907, մարտի 26–29 Ղափանի պդնձահանքերի բանվորների գործադուլը։ 1907, ապրիլի 30 Լոնդոնում գումարվեց ՌՍԴԲԿ հինգերորդ համագումարը։ 1907, մայիս Երևանում գործարկվեց աոաջին հիդրո– էլեկտրակայանը։ 1907, հունիսի 3 Ստոլիպինյան պետական հեղաշրջումը Ռուսաստանում։ 1907, հունիս «Սոցիալիստ հեղաՓոխականների կուսակ– ցության հայկական կազմակերպության» ստեղծումը։ 1907, դեկտեմբերի 27 Փարիզում հրավիրվեց Թուրքիայի ընդդի– մադիր կուսակցությունների և խմբերի կոն– գրեսը։ 1908, Փետրվարի 20 Ավարտվեց Ուլուխանլու–Ջուլֆա երկաթու– ղու շինարարությունը։ 1908, հուլիսի 23 Երիտթուրքերի հեղաշրջումը Թուրքիայում, սահմանադրության վերականգնումը։ 1909, մարտի 31 – Ադանայի և շրջակա հայերի կոտորածը։ ապրիլի 13 1910, հունիս Ալավերդու հանքարդյունաբերական շրջանի Սիսիմադանի պղնձաձուլական գործարանի բանվորների գործադուլը։ 1910–1911 Գյուղացիական ելույթներ տեղի ունեցան Երևանի, էջմիածնի, Նոր Բայազետի, Ալեքսանդրապոլի, Ջանգեզուրի գավառ– ներում։ 1911, Փետրվարի 21- - Կողբի աղահանքերի բանվորների գործա– 23 դուլը։ 1912, հունվարի 5 Պրագայում բացվեց ՌՍԴԲԿ վեցերորդ կոնֆերանսը։ Ստ․ Շահումյանը և Ս․ Սպան– դարյանն ընտրվեցին Կենտկոմի կազմում։ 1912, հոկտեմբերի 2 Ամենայն Հայոց Գևորգ հինգերորդ կաթո– ղիկոսի դիմումը Նիկոլայ երկրորդին։ 1912, հոկտեմբերի 9 Սկսվեց Բալկանյան առաջին պատերազմը․ որին մասնակցեց Անդրանիկի գլխավորած հայկական ջոկատը։ 1912, նոյեմբերի 10 Պողոս Նուբար Փաշայի գլխավորությամբ կազմվեց Ազգային պատվիրակություն Հայ– կական հարցը եվրոպական պետություննե– րի մոտ արծարծելու համար։ 1913, հունվար Թուրքիայում իշխանության գլուխ անցավ էնվեր, ԹաԼեաթ և Ջեմալ Փաշաների եռա– պետությունը։ 1913, մայիսի 4 Երևանում բացվեց հեռախոսային ցանցը։ 1913, հունիսի սկիզբ ! Կազմվեց Արևմտյան Հայաստանում անց– կացվելիք բարենորոգումների ռուսական նախագիծը։ 1913, հունիսի 29 Սկսվեց Բալկանյան երկրորդ պատերազմը։ 1913, հուլիսի 3 Կ․ ՊոԼսի դեսպանաժողովն սկսեց Հայկա– կան բարենորոգումների հարցի քննար– կումը։ 1914, հունվարի 26 Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև Կ․ ՊոԼ– սում կնքվեց համաձայնագիր։ 1914, հուլիսի 19 Սկսվեց առաջին համաշխարհային պատե– րազմը։ 1914, հուլիսի 20 Կ․ Պոլսում Գերմանիայի և Թուրքիայի միջն կնքվեց գաղտնի ռազմական դաշինք։ 1914, սեպտեմբեր Հայտարարվեց հայ կամավորական ջո– կատներ ստեղծելու մասին։ 1914, հոկտեմբերի 20 Ռուսաստանը պատերազմ հայտարարեց (նոյեմբերի 2) Թուրքիային։ 1914, դեկտեմբերի Սարիղամիշի օպերացիան, էնվեր Փաշայի 9–1915, հունվարի 5 բանակի ջախջախումը։ 1915, Փետրվար Երիտթուրքերի պարագլուխների գաղտնի խորհրդակցությունը, որն ընդունեց արև– մտահայերի բնաջնջման որոշում։ 1915, ապրիլ Ինքնապաշտպանական կռիվները Շատա– խում։ 1915, ապրիլի 7–մա– Վանի հերոսամարտը։ յիսի 6 1915, ապրիլի 15 Թալեաթի, էնվերի ու Նազըմի ստորագրու– թյամբ տեղական իշխանություններին ուղարկվեց արևմտահայերի համատարած բռնագաղթի ու բնաջնջման հրահանգ։ 1915, ապրիլի 24 Հայ մտավորականների ձերբակալումը Կ․ Պոլսում, աքսորը և սպանությունը։ Հայ– կական Մեծ եղեռնի սկիզբը։ 1915, մայիսի 12 Ռուսաստանի, ԱնգԼիայի ու Ֆրանսիայի կառավարությունների հուշագիրը Թուր– քիային՝ հայկական ջարդերին վերջ տալու մասին։ 1915, հունիսի 1–29 Շապին–Գար ահիս արի հերոսամարտը։ 1915, հալիս Ռուսական զորքերի նահանջը։ Վանի և Վասպուրականի հայերի մեծ գաղթը և ծանր կորուստները։ 1915, հուլիս Մաշի հայերի ինքնապաշտպանական կռիվ– ները թուրք ջարդարարների դեմ։ 1915, հուլիսի 29– Մուսա լեռան հերոսական ինքնապաշտպա– սեպտեմբերի 13 նությունը։ 1915» օգոստոս Ցիմերվալդի կոնֆերանսի մանիֆեստը, ուր ցավակցություն էր հայտնվում պատերազ– մի զոհերի համար։ 1915, սեպտեմբերի 30–հոկտեմբերի 23 Ուրֆայի հայերի գոյամարտը։ 1915-1917 Թիֆլիսում հրատարակվեց բոլշևիկյան «Պայքար» թերթը։ 1916, հունվարի 1 Մոսկվա յամ լույս տեսավ «Армянский вестник» շաբաթաթերթը։ 1916, Փետրվարի 3 Ռուսական զորքերը գրավեցին էրզրումը։ 1916, Փետրվար Ռուսական զորքերը գրավեցին Մաշը, Բիթ– Լիսը, Մամախաթոէեը։ 1916, նոյեմբերի 14 Հուզումներ սկսվեցին ՂաՓանի Կոնդու– րովների պղնձաձուլական գործարանում։ 1916, նոյեմբերի 26 Ֆրանսիան հայերից կազմեց «Արևելյան Լեգեոնը»։ 1917, Փետրվարի 27 Բուրժուա–դեմոկրատական հեղաՓոխու– թյան հաղթանակը և ցարիզմի տապալումը Ռուսաստանում։ մարտ Երևանում, Ալեքսանդրապոլում, Սարիղա– միշում, Կարսում, Նոր Բայազետում և uij- Լուր ստեղծվեցին բանվորների, զինվոր– ների դեպուտատների և գյուղացիական սո– վետները։ մարտի 9 ժամանակավոր կառավարությունը վերաց– րեց Կովկասի Փոխարքայությունը և ստեղ– ծեց Անդրկովկասյան հատուկ կոմիտե (Օզակոմ)։ մարտի 16 Թիֆլիսում հիմնվեց «Հայ ժողովրդական կուս ակցությունը»։ ապրիլի 24–29 Պետրոգրադում կայացավ բոլշևիկների կու– սակցության համառուսաստանյան յոթե– րորդ (ապրիլյան) կոնֆերանսը։ մայիսի 2 Երևանում բացվեց արևմտահայերի առա– ջին համագումարը։ հուլիսի 5 Երևանի բանվոր–ծառայողների ցույցերը ժամանակավոր կառավարության դեմ։ հուլիսի 19 Բոլշևիկները Ալեքսանդրապոլում կազմա– կերպեցին բանվոր–ծառայողների և զին– վորների մեծ ցույց։ հուլիսի 26 Իր աշխատանքն սկսեց ՌՍԴԲԿ վեցերորդ համագումարը։ օգոստոսի 15 Ալավերդու բանվորների գործադուլը։ սեպտեմբերի 29 Թիֆլիսում բացվեց հայկական ազգային համախորերդակցաթյանը, որտեղ ընտըր– վեց Հայոց ազգային խորհուրդ։ հոկտեմբերի 2–7 Թիֆլիսում կայացավ ՌՍԴԲ(բ)Կ Կովկաս– յան կազմակերպությունների առաջին հա– մագումարը։ հոկտեմբերի 25 (նո– - Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հե– յեմբերի 7)1 ղափոխության հաղթանակը։ նոյեմբերի 3–24 Երևանում․ Ալեքսանդրապոլում, ԱԼավեր– դիում, Ղարաքիլիսայում, Կարսում, Սարի– ղամիշամ, Ջալալօղլիամ և այլ վայրերում տեղի ունեցան բազմամարդ միտինգներ, որոնց մասնակիցները ողջունեցին Հոկտեմ– բերյան հեղավւոխության հաղթանակը։ նոյեմբերի 15 Թիֆլիսում կազմվեց Անդրկովկասյան կո– միսարիատը։ դեկտեմբերի 16 Սովետական Ռուսաստանի ժողկոմխորհը, Վ․ Ի․ Լենինի նախագահությամբ, Բաքվի սովետի նախագահ Ստ․ Շահումյանին նշա– նակեց Կովկասի գործերի ժամանակավոր արտակարգ կոմիսար։ 1917-1918 Թիֆլիսում լույս տեսավ «Բանվորի կռիվը» թերթը։ 1 Մինչև 1918 թ․ Փետրվարը ամսաթվերը տրվում են հին տոմա– րով