Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 13.djvu/662

1941 մայիսի 10 Մոսկվայում սկսվեց հայ գրականության տասնօրյակը։ մայիսի 25 Տեղի ունեցավ Մոսկվայի համամիութենա– կան գյուղատնտեսական ցուցահանդեսի հայկական տաղավարի հանդիսավոր բա– ցումը։ հունիսի 22 Ֆաշիստական Գերմանիան հարձակվեց Սո– վետական Միության վրա։ Սկալեց սովե– տական ժողովրդի Հայրենական մեծ պա– տերազմը։ օգոստոսի 17 Հրապարակվեց Սովետական Հայաստանի գիտության, արվեստի ու գրականության մի խումբ աչքի ընկնող գործիչների դիմու– մը արտասահմանյան երկրների բոԼոր հա– յերին՝ ֆաշիզմի դեմ պայքարելու համար; օգոստոսի 25 «Պրավդա»-ում լույս տեսավ առաշնորդող հոդված «Հայ ժողովուրդը Սովետական Միության ազատագրական պատերազմի մարտական մասնակիցն է» վերնագրով։ դեկտեմբեր Երևանում կազմավորվեց 89-րդ հայկական հրաձգային դիվիզիան՝ գնդապետ Մ․ Զաք– յանի հրամանատարությամբ։ 1942 հունվար Կերչի թերակղզում, մարտական իրադրու– թյան մեշ, ձևավորվեց 390-րդ հայկական դիվիզիան։ Հայաստանում գտնվող 409-րդ Դիվիզիան, համալրվելով հայ ռազմիկնե– րով ու սպաներով, վերանվանվեց Հայկա– կան դիվիզիա։ ապրիլ Հայաստանում ձևավորվեց 408-րդ հայկա– կան հրաձգային դիվիզիան։ 1942 Հիմնադրվեց Վ․ Ի․ Լենինի անվան հայ– էլեկտրագործ արանը։ 1943 հոկտեմբերի 9 Թամանյան թերակղզու ազատագրման հա– մար մղված մարտերում ցուցաբերած խի– զախության համար Գերագույն գլխավոր հրամանատարության հրամանով 89-րդ հրաձգային դիվիզիային շնորհվեց Թաման– յան կոչում։ նոյեմբերի 29 Բացվեց Հայկական ՍՍՀ գիտությունների ակադեմիան։ 1944 մարտի 18 Մարտաշարք մտավ «Սասունցի Դավիթ» տանկային շարասյունը, որը ստեղծվել էր արտասահմանյան հայերի հավաքած մի– ջոցներով։ նոյեմբերի 20 1945 հունվարի 12 Հիմնադրվեց արտասահմանի հետ մշակու– թային կապի հայկական ընկերությունը; Երևանում բացվեց Հայաստանի կոմպոզի– տորների առաշին համագումարը; մարտ Ռամկավար ազատական կուսակցության» Ամերիկահայ առաշադիմական միության և հնչակ յան կուսակցության միշև կայացած համաձայնությամբ ստեղծվեց Ամերիկահայ ազգային խորհուրդ։ մայիսի 9 Հայրենական մեծ պատերազմում սովետա– կան ժողովրդի տարած հաղթանակի օրը։ օգոստոսի 27 Երևանում բացվեց Հայաստանի սովետա– կան նկարիչների միության առաշին համա– գումարը։ հոկտեմբեր Երևանում բացվեցին գեղարվեստաթատե– րական և ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտնե– րը։ 1946 մարտի 27 ՀՍՍՀ Գերագույն սովետի Նախագահու– թյան հրամանագիրը ՀՍՍՀ ժողովրդական կոմիսարների խորհուրդը ՀՍՍՀ Մինիստր– ների սովետի և ՀՍՍՀ ժողովրդական կոմի– սարիատները ՀՍՍՀ մինիստրությունների վերակազմելու մասին։ հուլիսի 2 Արտասահմանից ներգաղթող հայերի առա– շին խմբի ժամանումը Սովետական Հա– յաստան։ 1947 հունվարի 4 Տեղի ունեցան ՀՍՍՀ երկրորդ գումարման Գերագույն սովետի ընտրությունները։ ապրիլի 30 ԱՄՆ–ում հրավիրվեց համաշխարհային հայկական կոնգրես։ օգոստոսի 23 ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի բյուրոյի որոշմամբ կազ– մակերպվեց ՍՄԿԿ Կենտկոմին կից մարք– սիզմնլենինիզմի ինստիտուտի հայկական ֆիլիալը՝ Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության պատմության ինստիտու– 1947 տը ։Նյու Ցորքում ձևավորվեց ամերիկահայ «Միջհայրենակցական միությունը»։ 1948 նոյեմբերի 12 Բացվեց ՀԿ(բ)Կ տասնչորսերորդ համագու– մարը։ 1949 մարտի 16 Բացվեց Հայաստանի թատերական ընկե– րության առաշին համագումարը։ նոյեմբերի 11 Գործարկվեց Սևանի ստորերկրյա հիդրո– էլեկտրակայանը։ 1950 Շահագործման հանձնվեցին Քանաքեռի ալյումինի և Երևանի պոլիվինիլացետատի գործարանները։ 1951 Փետրվարի 25 Տեղի ունեցան ՀՍՍՀ երրորդ գումարման Գերագույն սովետի ընտրությունները։ մարտի 20 Բացվեց ՀԿ(բ)Կ տասնհինգերորդ համա– գումարը։ 1951 Շահագործման հանձնվեցին Երևանի էլեկ– տրալամպերի գործարանը» բրդյա նուրբ գործվածքների կոմբինատը և Քաշարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը։ 1952 սեպտեմբերի 20 Բացվեց <Կ(բ)Կ տասնվեցերորդ համագու– մարը։ հոկտեմբերի 5 Բացվեց ՍՄԿԿ տասնիններորդ համագու– մարը։ 1952 Շահագործման հանձնվեցին Շահումյանի շրշանի Վ․ Ի․ Լենինի անվան մետաքսի և Դաստակերտի պղնձամոլիբդենային կոմ– բինատները։ 1953 ապրԻւԻ 26 Ավարտվեց Գյումուշի հիդրոէլեկտրակայա– նի առաշին հերթի շինարարությունը։ 1954 փետրվարի 14 Բացվեց ՀԿԿ տասնյոթերորդ համագումա– 1955 րը։ մարտի 6 Տեղի ունեցան ՀՍՍՀ չորրորդ գումարման Գերագույն սովետի ընտրությունները։ 1955 Հիմնադրվեց Բեյրութի Հայկազյան կոլեշի հայագիտական ամբիոնը, ԱՄՆ–ում՝ Հա– յագիտական ազգային ընկերությունը։ 1956 հունվարի 19 Բացվեց ՀԿԿ տասնութերորդ համագումա– Փետրվարի 14 րը ․Բացվեց ՍՄԿԿ քսաներորդ համագումարը։ 1957 հունիսի 6 Ստեղծվեց ՀՍՍՀ ժողովրդական տնտեսու– թյան խորհուրդ՝ ժողտնտխորհ։ հոկտեբերի 11 Լույս տեսավ «Երևան» (այժմ՝ «Երեկոյան Երևան») թերթի առաշին համարը։ նոյեմբերի 17 Շահագործման հանձնվեց Երևան–Ախտա (այժմ՝ Հրազդան) երկաթուղին։ 1958 հունվարի 25 Բացվեց ՀԿԿ տասնիններորդ համագումա– նոյեմբերի 2 րը* Գործարկվեց Արզնի–Շամիրամ շրանցքի առաշին հերթը։ դեկտեմբերի 29 ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահու– թյան հրամանագիրը Հայկական ՍՍՀ–ն Լենինի շքանշանով պարգևատրելու մասին։ 1958 Շահագործման հանձնվեցին Երևանի մե– տաղահատ հաստոցների, Չարենցավանի (Լուսավանի) ներտաշ հաստոցների, եր– կաթբետոնե կոնստրուկցիաների, Կիրովա– կանի ճշգրիտ հաստոցների, Լենինականի 1959 հղկող հաստոցների գործարանները։ հունվարի 10 Բացվեց ՀԿԿ քսաներորդ արտահերթ հա– մագումարը։ հունվարի 27 Բացվեց ՍՄԿԿ քսանմեկերորդ արտահերթ համագումարը։ մարտի 15 Տեղի ունեցան ՀՍՍՀ հինգերորդ գումար– ման Գերագույն սովետի ընտրությունները;