կան աղբյուրն է երիկամներում, ուր կա–րևոր դեր է խաղում թթուների չեզոքացման և թթվահիմնային հավասարակշռության պահպանման պրոցեսներում։ Գլուաամին– Գ․ համակարգն առանձնապես կարե– վոր է նյութափոխանակության պրոցե–սում։ Գ․ առավել լայն մասնակցում է փոխամինացման, ենթարկվում է դեկար– բօքսիլացման, օքսիդացիոն դեամինաց– ման։ Նրանից սինթեզվում են գլուաաթիո– նը, գլյուկոզը, օրնիթինը։ Սննդարդյու–նաբերության մեջ օգտագործվում է նատ–րիումական աղի ձնով, իսկ հոգեկան ն նյարդային որոշ հիվանդությունների բուժ–ման համար՝ հաբերի, փոշու, քսուքի և լուծույթների ձևով։
ԳԾԱԳԻՐ, երկրաչափական տարրերի (կետ, գիծ, մակերևույթ, առարկա) գրա–ֆիկական պատկերը հարթության վրա։ Պատկերման հիմնական մեթոդը օրթոգո– նալ (ուղղանկյուն) նախագծման մեթոդն Է, որի հիմունքները շարադրում է գծա–գրական երկրաչափությունը։ Գ–երը կա–տարվում են, ելնելով նախագծման օրենք–ներից և ՏՊՍՏ–ով (ГОСТ) նախատեսված կանոններով։ Ըստ նշանակման Գ–ևրը լինում եև նախագծային և աշխատանքա–յին, ըստ կատարման բնույթի՝ բնագիր, կրկնագիր, պատճեն և համր։ Մեքենաշի–նական Գ–երն ունեն Գ–ի անունը, մասշտա–բը, նյութը ևն ցույց տվող շտամպ, իսկ հավաքման և մոնտաժային Գ–երը նաև գծագրված սարքերի հանգույցները, խըմ– բերը, մասերը թվարկող մասնացանկ։ Հայ նախարարության զորքերի քանակի ն տեղաբաշխման սխեմա (կազմված IV –V ղդ․) Երնանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ․ Մա–տենադարանում պահպանված ձեռագրե–րից երևում է, որ Տայաստանում գծագրա–կան արվեստով զբաղվել են դեռևս հին ժամանակներից, օրինակ, հայ նախարա–րության զորքերի քանակի և տեղաբաշխ– ման սխեման՝ կազմված IV–V դդ․ [ձեռ․ JMS 1379, (նկ․)], Երուսաղեմի հատակագծի նախագիծը (1445 թ․, ձեռ N» 8973, 1589 թ․, ձեռ․ JST» 1770), աշխարհի չորս կողմերի կողմնացույց–քարտեզը առանց աշխար–հագրական վայրերի նշումների (XV դ․, ձեռ․ N« ИЗО, JSP 1131)։
ԳԾԱԳՐԱԿԱՆ ԵՐԿՐԱՉԱՓՈՒԹՅՈՒՆ, երկ–րաչափության բաժին, որը տարածության մեջ տրված երկրաչափական մարմիններն ուսումնասիրում է հարթության վրա դրանց արտապատկերումների միջոցով։ Ուսում–նասիրելով արտապատկերման զանազան մեթոդների երկրաչափական հիմունքնե–րը՝ սահմանում է այն օրենքները և կանոն–ները, որոնց միջոցով կարելի է ոչ միայն ցանկացած երկրաչափական մարմին ար–տապատկերել հարթության վրա, այլև գծագրի օգնությամբ վերականգնել այն և տալիս է տարածական խնդիրները հար–թության վրա գծագրի միջոցով լուծելու մեթոդներ։ Երկրաչափական մարմինը հարթության վրա արտապատկերելու մե–թոդը կոչվում է պրոյեկտման մեթոդ։ Կան տեխնիկայում կիրառվող պրոյեկտման տարբեր մեթոդներ։ Օրինակ, о ր թ ո– գ ո ն ա լ կամ ու ղ ղ ա ն կ յ ու ն պրո–յեկտման միջոցով երեք փոխուղղահայաց հարթությունների վրա ստացված գծագրե–րը լայն կիրառություն ունեն մեքենաշինու–թյան մեջ, շինարարական և այլ նախագծա–յին աշխատանքներում։ Աքսոնո– մ և տ ր ի կ պրոյեկցիաները, որոնք ստացվում են մեկ հարթության վրա զու–գահեռ պրոյեկտման մեթոդով (երեք կոոր–դինատային առանցքներից ոչ մեկը չպետք է համընկնի պրոյեկտման ուղղությանը), կիրառում են այն դեպքում, երբ գծագիրը պետք է լինի մատչելի, պատկևրավոր։ Կենտրոնական պրոյեկցիան կամ հեռաևկարը կիրառվում է ճարտա–րապետության, քաղաքաշինության, կա–մուրջների նախագծման բնագավառնե - րում։ Թվանշանակիր պրոյեկ–ցիաները կիրառվում են ճանապարհաշի–նության, քարտեզագրության, տոպոգրա– ֆիայի բնագավառներում ևն։ Գ․ ե–յան հիմնադիրն է Գ– Մոնժը։
ԳԾԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ, հանրակրթական դըպ– րոցներում դասավանդվող առարկա, որի նպատակը սովորողներին տեխնիկական գծագրության տարրական գիտելիքներ, ինչպես նաև Էսքիզներ, ոչ բարդ գծագրեր կատարելու գործնական հմտություն և ունակություն տալն Է։ Գ․ զարգացնում է աշակերտների տարածական պատկերա–ցումները, սովորեցնում գծագրական գոր–ծիքներով աշխատելու ձևերը։ Գ–յան դաս–ընթացի մեջ մտնում են գծագրական երկ–րաչափության և պրոյեկցիոն գծագրու–թյան հիմունքները։
ԳԾԱՅԻՆ ԱՐԱԳԱՑՈՒՑԻՉ, տես Արագա–ցուցիչներ։
ԳԾԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԱՎՈՐՈՒՄ, տես Մաթե–մատիկական ծրագրավորում։
ԳԾԱՅԻՆ ԿԱԽՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆ, CiUi+ + C2U2+ ․․․ + CnUn=0 (*) տեսքի առըն– չություն, որտեղ Ci, C2,․․․, Cn թվերից գոնե մեկը զրո չէ, իսկ Սւ, Ս2, ․․․, Սո մաթ․ օբյեկտների (վեկտորներ, ֆունկ–ցիաներ, գծային տարածության տարրեր) համար սահմանված են գումարման և թվով բազմապատկման գործողություն–ներ։ Սւ, Ս2, ․․․,Սո–երը կոչվում են գծո–րեն կախված, եթե կապված են (*) առնչու–թյամբ, հակառակ դեպքում գծորեն անկախ են։ (*)-ում հավասարման նշանը կարող է ունենալ տարբեր իմաստներ, գծորեն կախված մեկ փոփոխականի անընդհատ ֆունկցիաների դեպքում այն հասկացվում է նույնություն ըստ x-ի, գծորեն կախված m փոփոխականի գծային ձևերի դեպքում՝ նույնություն ըստ բոլոր փոփոխականնե–րի են։ Գծորեն կախված Սւ, Ս2, ․․․, Սո մաթ․ օբյեկտներից գոնե մեկը մյուսների գծային կոմբինացիան է, այսինքն' Սւ= OC1U1+ • • • +ai_iUi_i-l-ai+iUi+i-l- • • • + + anUn։
ԳԾԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ ֆիզիկա յ ու մ, տատանողական համակարգեր, որոնց վիճակները փոփոխելիս հատկու–թյունները չեն փոփոխվում։ Այսինքն՝ Գ․ հ–ի հատկությունները բնութագրող պարամետրերը (մեխանիկական համա–կարգի համար՝ առաձգականություն, զանգված և շփման գործակից, իսկ էլեկ–տրական համակարգի համար՝ ունակու–թյուն, ինդուկտիվություն և ակտիվ դի–մադրություն) կախված չեն համակարգի վիճակը բնութագրող մեծություններից (տեղափոխություն և արագություն, լա–րում և հոսանքի ուժ)։ Իրական համակար–գերի պարամետրերը միշտ այս կամ այն չափով կախված են նրանց վիճակից, ուս–տի իրական համակարգերը գծային կա–րելի է համարել միայն՝ անտեսելով նրանց վիճակը բնութագրող պարամետրերի փո– վւոխությունը։ Պրոցեսները Գ․ հ–ում նկա–րագրվում են գծային դիֆերենցիալ հա–վասարումներով (այստեղից էլ ծագել է Գ․ հ․ անվանումը)։
ԳԾԱՅԻՆ ՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ, հանրահաշվի կիրառական բաժին։ Գ․ հ ին վերաբերող առաջին տեսություններից է գծային հա–վասարումների տեսությունը, որի հետա–գա զարգացումը հանգեցրեց որոշիչների (դետերմինանտների), այնուհետև մատ– րիցների և վերջինիս հետ կապված գծա–յին տարածությունների (կամ վեկտորա–կան տարածությունների) և նրանց մեջ գծային ձևափոխությունների տեսություն–ների ստեղծմանը։ Ուսումնասիրում է նաև ձևերի, մասնավորապես քառակուսային ձևերի տեսությունը և մասամբ ինվա–րիանտների տեսությունն ու թենզորական հաշիվը։
ԳԾԱՅԻՆ ՀԱՎԱՍԱՐՈՒՄ, հավասարում, որի անհայտները միայն առաջին աստի–ճանի են և չունի այդ անհայտների ար–տադրյալը պարունակող անդամներ։ Պար–զագույն Գ․ և․ ունի ах = Ь տեսքը, որի լու–ծումն է (а=£0 դեպքում) Ь/а թիվը։ Միև–նույն անհայտների նկատմամբ մի քանի Գ․ հ․ կազմում են Գ․ հ–ների համակարգ։ Ci, C2, ․․․, Cn թվերը կոչվում են Գ․ հ–ների համակարգի լուծում, եթե անհայտները դրանցով համապատասխանաբար փոխա–րինելիս հավասարումները դառնում են նույնություններ։ Գ․ հ–ների համակարգը կարող է ունենալ միակ լուծում, անվերջ բազմությամբ լուծումներ (անորոշ հա–մակարգ), ինչպես նաև լուծում չունենալ (անհամատեղ համակարգ)։
