նն)։ Կազմվում է արձանագրություն, որին կցվում են սխեմանևրն ու լուսանկարները։ Այնուհետն բոլոր նյութերը ներկայաց–վում են սահմանակից պետություններին։ Դեմարկացիայի արդյունքների հիման վրա կատարվում է սահմանագծի հաստա–տում։ Տաստատված սահմանագիծը նշա–գծվում է աշխարհագրական քարտեզի վրա։ Միջազգային իրավունքի կանոննե–րով արգելվում է սահմանային նշաննե–րի կամայական տեղափոխումը։ Անհրա–ժեշտության դեպքում (ևթև նրանք ջարդ–վել կամ ընկել եև) կատարվում է սահմա–նագծի ռեդեմարկացիա (սահմանային նշանևերի ստուգում և վերականգնում)։ Կ․ Մանուկյան
ԴԵՄԱՐՇ (<ֆրանս․ demarche), պետու–թյան դիվանագիտական ելույթը՝ ուղղված այլ պետությանը։ Արտահայտվում է հայ–տագրի, հուշագրի, հայտարարության ն այլ ձներով։ Ըստ բովանդակության կա–րող է դրսնորվել մեղմ՝ զոնդաժի կամ խնդրանքի ձնով, և խիստ՝ բողոքի կամ սպառևալիքի ձևով, առաևց ուժի դրսևոր– մաև։
ԴԵՄԲՈՎՍԿԻ (Dembowski) Էդուարդ [25․4․ (կամ 31․5)․1822, Վարշավա – 27․2․1846, Պոդգուժ, Կրակովի մոտ], լեհ հեղափո– խական–դեմոկրատ, մատերիալիստ փի–լիսոփա։ «Լեհ ժողովրդի համագործակցու–թյան» ընդհատակյա հայրենասիրական կազմակերպության հեղափոխական թնի ղեկավար։ 1842-ին Վարշավայում հիմ–նել է «Փշեգլյոն նաուկովի» («Przeglad naukowy») ամսագիրը։ Մասնակցել է 1846-ի Կրակովի հեղափոխությանը։ Քըն– նադատել է Տեգելի փիլ․ համակարգի էկլեկտիզմը և դիալեկտիկայի վերացա– կաև բևույթը, գտևելով, որ դիալեկտի– կաև պետք է հիմևավորի գյուղացիությաև ազատագրմաև և կոմունիստական հասա–րակության ստեղծման գաղավւարը։ Նա պահանջել է ստեղծել հասարակ ժողովըր– դի շահերն արտահայտող փիլիսոփայու–թյուն։ Դ․ հասարակական երնույթները բացատրել է իդեալիզմի դիրքերից, պատ–մության հիմնական շարժիչ ուժ է համա–րել մարդկային բանականությունը։ Դ–ու գեղագիտությունը տոգորված է հեղափո– խակաև ռոմանտիզմի գաղափարներով։
ԴԵՄԻՁԵ4 Պյոտր Նիլովիչ [ծն․ 3․1․1918, Պեսոչնայա ավաև (այժմ՝ Կալուգայի մար–զի Կիրով ք․)], սովետական կուսակցա–կան և պետական գործիչ։ ՍՄԿԿ անդամ 1939-ից։ 1937–44-ին ծառայել է բանա–կում։ 1944-ին ավարտել է Մոսկվայի քիմ– տեխնոլոգիական ինստ–ը, 1953-ին՝ ՍՄԿԿ ԿԿ–ին կից բարձրագույն կուսակցական դպրոցը։ 1945–56-ին աշխատել է Մոսկ–վայի քաղկոմում և ՍՄԿԿ ԿԿ–ի ապարա–տում։ 1956–58-ին եղել է ՍՄԿԿ Մոսկվայի կոմիտեի քարտուղար, 1958–59-ին՝ ՍՍՏՄ Մինիստրների սովետի գործերի կառավարիչ, 1959–60-ին՝ ՍՄԿԿ Մոսկ–վայի մարզկոմի, 1960–62-ին՝ Մոսկվայի քաղկոմի առաջին քարտուղար! ՍՄԿԿ ԿԿ–ի անդամ՝ 1961-ից, ՍՄԿԿ ԿԿ–ի բյուրոյի անդամ (ՌՍՖՍՏ գծով)՝ 1959–61-ին, ՍՄԿԿ ԿԿ–ի քարտուղար՝ 1961–74-ին։ 1974-ից ՍՍՏՄ կուլտուրայի մինիստրն է։ 1962–66-ին ընտրվել է ՍՍՏՄ Գերա–գույն սովետի Նախագահության անդամ։ Պ․ Ն․ Դեմիչև Դ․ Կ․ Դեմիրճյան 1964-ից մինչն 1966-ի ապրիլը՝ ՍՄԿԿ ԿԿ–ի Նախագահության անդամ, 1966-ի ապրի–լից՝ ՍՄԿԿ ԿԿ–ի քաղբյուրոյի անդամու–թյան թեկանծու։ ՍՍՏՄ V–IX գումարում–ների Գերագույն սովետի դեպուտատ Է։ Պարգնատրվել է Լենինի 3, Աշխատան–քային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
ԴԵՄԻՐԵԼ (Demirel) Աուլեյման (ծն․ 1924), թուրքական պետական ն քաղաքական գործիչ։ Կրթությամբ ինժեներ–հիդրոշի– նարար։ Քաղ․ գործունեությունն սկսել է 1961-ից՝ ակտիվորեն մասնակցելով առն– տըրա–ֆինանսական ն արդ․ խոշոր բուր–ժուազիայի շահերն արտաևայտող Արդա–րության կուսակցության կազմակերպ–մանը (1964-ից կուսակցության ղեկավար խորհրդի նախագահ)։ 1965–71-ին ն 1975–77-ին՝ պրեմիեր–մինիստր։ Տանդես է եկել ՍՍՏՄ հետ առնտրական ն տնտ․ կապերի զարգացման օգտին։ 1977-ի օգոս–տոսից գլխավորում է «Ազգայնական ճա– կատ»-ի կոալիցիոն կառավարությունը։
ԴԵՄԻՐՀՏԱՆ (իսկական ազգանունը՝ Դե– միրճօղլյան) Դերենիկ Կարապետի [6․2 (18․2)․ 1877, Ախալքալաք (այժմ՝ ՎրԱւց․ ՍՍՏ–ում) – 6․12․1956, Երնան], հայ սո–վետական գրող, հրապարակախոս։ ՏԱՍՏ արվեստի վաստ․ գործիչ (1940), ՏՍՍՏ ԳԱ ակադեմիկոս (1953)։ Նախնական կրթու–թյունն ստացել է ծննդավայրի հայոց ծխական դպրոցում։ Երկու տարի անց տեղափոխվել է Արդահան, աշակերտել առաջադեմ համոզմունքներ ունեցող Ս․ Տեր–Մելիքսեդեկյանին, 1892-ին ըն–դունվել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարա– ևը։ Դ–ի գրական հայացքների ձնավոր– ման գործում բարերար ազդեցություն է ունեցել ճեմարանի ուսուցիչ, բանաստեղծ Տ․ Տովհաննիսյանը։ 1898-ին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, ապա աշխատել Արդահանում։ 1900-ին հաս–տատվել է Թիֆլիսում, մասնակցել Տ․ Թու– մանյանի նախաձեռնությամբ ստեղծված Վեյւնաւոուն գրական ընկերության աշ–խատանքներին։ Երաժշտություն ուսանե–լու նպատակով 1903-ին մեկնել է Մոսկվա։ 1905–10-ին սովորել ն ավարտել է ժննի համալսարանի մանկավարժական ֆա–կուլտետը, վերադարձել Թիֆլիս և զբաղ–վել ուսուցչությամբ։ 1925-ին տեղափոխ–վել է Երևաև, եղել գիտությաև և արվեստի իևստ–ի արվեստի բաժևի գիտքարտու– ղարը, մասնակցել Տայաստանի սոցիա–լիստական վերակառուցման, կուլտուրա–կան շինարարության աշխատանքներին։ Գրական ասպարեզ է իջել իբրև բա–նաստեղծ։ 1893-ին «Տարազ»-ում լույս է տեսել Դ–ի անդրանիկ «Ապագան» բա– նաստեղծությունը։ Այնուհետև աշխատակ–ցել է «Տարազ», «Մուրճ», «Նոր հոսաևք» և այլ պարբերակաևևերի։ Առաջիև գըր– քույկը՝ «Բաևաստեղծություևևեր» խորա–գրով, հրատարակվել 1 1899-ին, երկրորդը՝ 1913-ին։ Վաղ շրջաևի ստեղծագործու– թյուևներին բնորոշ են հուսահատության, վշտի, միայնության տրամադրություններ։ Տասարակության հոգսերով ապրող բա–նաստեղծը ձգտում էր հասկանալ կյան–քում տիրող անարդարությունների պատ–ճառը, սակայն բանաստեղծությունների սիմվոլիստական պատկերների մեջ այդ ձգտումը դառնում էր անորոշ ու վերացա–կան։ Խորհրդածելով բնության ու մարդ–կային կյանքի մասին («Կյանքի տեսիլ», պոեմ, 1913)՝ Դ․ ընդգծել է կյանքի անի–մաստ լինելը։ Սա երիտասարդ բանաս–տեղծի որոնումների շրջանն էր։ Դ–ի հո–գևոր վերածևուևդը տեղի ուևեցավ 1905– 1907-ի հեղափոխության ազդեցությամբ։ Ազատությաև համար մասսաևերի պայ–քարը բանաստեղծիև մղեց ժողովրդի հետ հոգևոր մերձեցման։ Այս շրջադարձի ար– տահայտություևև է «Լեևկթեմուր» հայ– րեևասիրակաև պոեմը, որտեղ Դ․ դրվա– տել է ժողովրդի ուժը, երգել նրա աևմա– հություևը։ Մարդկայիև մեծ սիրով ու լավատեսությամբ է տոգորված «Գարուև» (1920) ժողովածուն, որև ամփոփում է 1902–19-իև գրած քառյակևերը։ Միևչև 1919-ը ստեղծագործել է գրակաև բոլոր ժաևրերով, այևուհետև հիմնակա– ևում աևցել արձակիև ու դրամատուրգիա– յիև։ Դարասկզբիև գրած պատմվածքևե– րում («Սեփականություն», «Տերտերը», «Ավելորդը», «Ստամոքս», «Խանութպան» ևև) Դ․ հոգեբաևակաև խոր ւ!երլուծությամբ պատկերել է բուրժ․ իրակաևությաև պայ–մաններում աղավաղված մարդկայիև հա–րաբեր ություևներև ու մասնավոր սեփա–կանության հետ կապված երնույթները՝ կուտակելու տենչ, ընչաքաղցություն, միմ–յանց նկատմամբ խորթացում, եսասիրու–թյուն։ Պատմվածքներում արտահայտված հումանիստական սկզբունքները դրսե– վորվել են նան նախասովետական շրջանի դրամատիկական գործերում։ «Վասակ» (1912) և «Տովևաև Մեծատուև» (1919) դրամաևերում դատապարտում է անձնա–կան կամքև ու եսասիրակաև շահերը հա–մազգային շահերից գերադասողևերին, որոնք հասնում ևն բարոյական կործան–ման։ Մինչդեռ, հավերժորեն ապրում են նրանք, ովքեր արտահայտում են ժողո– վըրդի իղձերն ու երազանքները, իրենց գործունեությամբ ձուլվում ժողովրդին։ Դ․ ջերմորեն ընդունեց սովետական կարգե–րի հաստատումը Տայաստանում։ Տասա–րակական կյանքի տեղաշարժերն արմա–տական բեկում մտցրին գրողի ստեղծա–գործության մեջ։ Սովետական շրջանի նրա գործունեությունն աչքի է ընկնում հասարակական լայն ընդգրկումով։ Առա–ջին ուշագրավ արձակ երկը, որով արտա–հայտվեց Դ–ի գաղափարական շրջադար–ձը, «Միայն մեկը» (1922) պատմվածքն է։ Այստեղ գրողը դատապարտել է առա–ջին իմպերիալիստական պատերազմը, ցույց տվել աշխատավոր մարդու ողբեր–գությունը՝ կապված պատերազմի հետ։ 1920-ական թթ․ երկրորդ կեսից Դ․ հրա–
