Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 3.djvu/530

Արտասահմանյան Եվրոպայի քաղաքական բ աժ ա ն ու մ ը Երկրներ Տարածությու–նը (հզ․ կմ2) Բնակչությունը Մայրաքաղաքները և (հզ․ մարդ) | (տարեթիվ) վարչական կենտրոն–ները Ալբանիա 28,7 2440 1975 Տիրանա Անդորրա 0,465 23 1974 Անդորրա–լա–Վիեխա Ավստրիա 84,0 7500 1975 Վիեննա Արնմտյան Բեոլին 0,48 2024 1974 – Բելգիա 30,5 9813 1975 Բրյոաել Բուլղարիա 111,0 8730 1975 Սոֆիա Գերմանական Դեմո–կրատական Հանրա– պետություն 108,2 16925 1975 Բեոլին Գերմանիայի Ֆեդե–րատիվ ՛Հանրապե– տություն 248,0 59700 1975 Բոնն Դանիա 43,0 5067 1976 Կոպենհագեն այդ թվում Ֆարերյան կղզիներ 1,4 40 1974 Տորսհավն Թուրքիա (եվրոպա– կան մաս) 23,6 2967 1969 – Իռլանդիա 70,3 3100 1975 Դուբլին Իսլանդիա 103,0 218 1975 Ռեյկյավիկ Իսպանիա 505,0 35400 1975 Մադրիդ Իտալիա 301,2 55900 1975 Տռոմ Լեհաստան 312,7 34200 1975 Վարշավսւ Լիխտենշտայն 0,160 23,6 1975 Վաղուց Լյուքսեմբուրգ 2,6, 347 1975 Լյուքսեմբուրգ Հարավսլավիա 255,8 21352 1975 Բելգրադ ■Հունաստան 131,9 9000 1975 Աթենք "Հունգարիա 93,0 10572 1976 Բուդապեշտ Մալթա 0,316 297,6 1975 Վալլետտա Մեծ Բրիտանիա 244,1 55962 1975 Լոնդոն Մոնակո 0,0019 24,5 1975 Մոնակո Նիդերլանդներ 36,9 13682 1975 Ամստերդամ Նորվեգիա 324,0 4018 1976 Օսլո այդ թվում Շպիցբերգեն ն Ցան– 62,4 3 1970 Լոնգիր Մայեն (կղզիներ) Շվեդիա 450,0 8208 1976 Ստոկհոլմ Շվեյցարիա 41,3 6400 1975 Բեռն Չեխոսլովակիա 127,9 14856 1976 Պրագա Պորտուգալիա 92,0 9500 1975 Լիսաբոն Ջիբրալթար 0,0065 28 1974 – Ռումինիա 237,5 21352 1975 Բուխարեստ Սան Մարինո 0,061 20 1975 Սան Մարինո Վատիկան 0,00044 1 1971 – Ֆինլանդիա 337,0 4700 1975 ^ելսինկի Ֆրանսիա 551,6 52800 1976 Փարիզ Բուսականությունը պատկա–նում է Տոլարկտիկ բոաաաշխարհագրա– կան մարզին։ Շնորհիվ մայր ցամաքների ևին և ևոր կապերի, Ե–ի ֆլորայում կաև Ասիայիև, Աֆրիկային և Տս․ Ամերիկա–յին ընդհանուր բուսական շատ ընտանիք–ներ, սևռեր ու տեսակներ։ Էնդեմիկ տե–սակները քիչ են։ Ե–ի բուսականությունը ներկայացված է տունդրային, բորեալ կամ տայգային նեմորալ (խառն անտա–ռային), տափաստանային, անապատային ն–արևադարձայիև տիպևրով։ Ամենից շատ տարածված են անտառային, ամենից քիչ՝ տունդրային ու անապատային տիպերը։ Կենդանական աշխարհը մտնում է Տոլարկտիկ կենդանաաշխարհա– գրական մարզի մեջ։ Ինչպես բուսական, այնպես էլ կենդանական աշխարհին հա–տուկ է աշխարհագրական զոնայականու– թյունը։ Որոշակիորեն արտահայտված են հս․ ծայրամասային ծովափնյա և տունդ–րայի, տայգայի, լայնատերև և խառն աևտառևերի, տափաստանների և կի–սաանապատների կևնդանաաշխարհագրա– կան զոնաները և միջերկրակաևի շրջաևը։ Էթնիկական կազմը։ Ե–ի այժմյան ժո– ղովուրդևերի ճնշող մեծամասնությունը խոսում է հնդեվրոպական ընտանիքի լե–զուներով։ Արնելյան և Տարավ–արևել– յան Ե–ում բնակվում են հիմնականում սլավոնական ժողովուրդները (մոտ 215 մլն, 1970), որոնք բաժանվում են արլ․, արմ․ և հվ․ ևևթախմբերի։ Արլ․ ենթախմբին են պատկանում ռուսները, ուկրաինացի–ները, արմ–ին՝ լեհերը, չեխերը, սլովակ–ները և լուժիչները, ևվ–ին՝ բուլղարները, մակեդոնացիները, սլովենները, սերբե–րը, խորվաթները, չեռևոգորցիները և բոս– նիացիները։ Լևտտո–լիտվական (բալթիա– կան) խմբի լեզուներով խոսում ևն ավելի քան 4 մլն մարդ (լատիշներ և լիտվացի–ներ)։ Կենտրոնական և Տյուսիսային Ե–ում բնակվում են հիմնականում գերմ․ լեզվախմբի ժողովուրդները (ավելի քան 180 մլն), որոնք բաժանվում են երկու են–թախմբի։ Արմ․ ենթախմբի լեզուներով խոսում են գերմանացիները, ավստրիացի–ները, հոլանդացիները (նիդերլանդացի– ներ), ֆլամանդացիները, ֆրիզները, անգլիախոս ժողովուրդները (անգլիացի–ներ, շոտլանդացիներ, իռլանդացիներ)։ Տվ․ ենթախմբի լեզուներով խոսում են դանիացիները, շվեդացիները, նորվեգա–ցիները և իսլանդացիները։ Ռոմանական լեզվախմբի ժողովուրդները (մոտ 169 մլն) ապրում են հիմնականում Տարավ–Արն– մըտյան Ե–ում։ Այս լեզվախմբին են պատ–կանում իտալացիները, իտալա–շվեյցա– րացիները, ֆրանսախոս ժողովուրդները (ֆրանսիացիներ, ֆրանաս–շվեյցարա– ցիներ, վալոններ), իսպանացիները, կա– տալոնացիները, պորտուգալացիները, կորսիկացիները ևև։ Արևելա–ռոմանական հատուկ ենթախումբ են կազմում ռումինա–ցիները, արոմունները (վլախներ) և մոլ–դավացիները։ Տնդեվրոպական ընտա–նիքի առանձին լեզուներով են խոսում հույները և ալբաևացիևերը։ Տիմնակա– նում, Տարավ–Արևելյան Ե–ում բնակվող գնչուների լեզուն պատկանում է հնդ–արիա– կան խմբին, բայց նրանց մեծ մասը խո–սում է ևան շրջապատող բնակչության լեզվով։ Տրեաները բնակվում են Ե–ի գրեթե բոլոր երկրներում։ Նրանց լեզուն մոտ է գերմաներենին, իսկ որոշ խմբերի– նը՝ իսպաներենին։ Նրանց մեծ մասը նս խոսում է շրջապատող բնակչության լեզ–վով։ Ե–ի որոշ ժողովուրդներ (հատկապես հս–արլ–ում) խոսում են ուրալյան ընտա–նիքի լեզուներով։ Ֆիննական խմբի լե–զուներով խոսում է մոտ 9 մլն մարդ (ֆին– ներ, էստոնացիներ, կաբելներ, սաամներ կամ լոպարներ)։ Ֆիննական խմբի հա–տուկ ենթախմբերի (պովոլժյան և պերմ– յաև) եև պատկանում մորդվաևերի, մա– րիևերի, ուդմուրտևերի, կոմիևերի և կոմի պերմյակևերի լեզուևերը։ Ուգորակաև խմբին (12,8 մլև) են պատկաևում հուևգա– րացիևերը։ Ալթայան ընտանիքի թյուրքա–կան լեզուներով են խոսում մերձուրալ– յան շրջանների և Պովոլժիեի մի շարք ժողովուրդներ (չուվաշներ, թաթարներ, բաշկիրներ), ինչպես նան գագաուզներն ու Բալկանյան թերակղզում բնակվող թուրք, խմբերը։ Սեմական լեզվախմբին են պատկանում մալթայացիները։ Լեզվա–ընտանիքների մեջ առանձնահատուկ տեղ ունի բասկերի լեզուն։ Պատմական դա–ժան ճակատագրի բերումով հայերը դեռնս V դարից բնակություն են հաստատել Ե–ում։ Այժմ Ե–ում բնակվում են մոտ 300 հզ, հայեր։ Ե–ի ազգաբնակչությունը դավա–նում է հիմնականում քրիստոնեություն (ուղղափառություն, կաթոլիկություն և բո–ղոք ականություն)։ Ուղղափառ է հիմնա–կանում Արևելյան և Տարավ–Արևելյաև Ե–ի ազգաբնակչությունը (ռուսները, ուկ–րաինացիների և բելոռուսևերի մի մասը, բուլղարները, մակեդոևացիևերը, սեր–բերը, հույները, ռումինացիները, արո–մունները, կաբելները, չեռնիգորցիները, գագաուզները և գնչուների մի մասը), կաթոլիկներ՝ Տարավ–Արնմայան Ե–ի բո–լոր ռոմանական ժողովուրդները (իտա–լացիներ, ֆրանսիացիներ, իսպանացի–ներ ևև), որոշ սլավոնական ժողովուրդ– ներ (լեհեր, չեխեր, սլովակևեր, ուկրաի–նացիների և բելոռուսների մի մասը), լիտվացիները, լատիշները, գերմ․ խմբի մի շարք ժողովուրդներ (ավստրիացիներ,