Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 3.djvu/565

Այս էջը սրբագրված չէ

րիելով, քարտուղար՝ Մ․Խաչիկյան); Մաս–նաճյուղեր ունի բուլղարահայ համայնք–ներում։ Երգի, պարի, թատերական և այլ խմբեր տարածում ու պրոպագանդում են ազգային մշակույթը, լայն ևամբավ ունեն Կոլարովգրադի երգի–պարի ան–սամբլը, Ռուսչուկի «Կոմիտաս», Պլով– դիվի «Արամ Խաչատրյան», «Երևաև» երգ–չախմբերը, որոնք բազմիցս հաղթել են մրցույթներում, արժանացել կառավարա–կան պարգնների; «Ե․»-ի նախաձեռնու–թյամբ 1946-ի ամռանը կազմակերպվեց շուրջ 6 հզ․ բուլղարահայ երի ներգաղթը Սովետական Տայ սատան։ «Ե․» բուլղա– րահայերին կապում է մայր հայրենիքի հետ, իր անդամներին դաստիարակում հայրենասիրության, ժողովուրդների եղ–բայրության ու սոցիալիզմի գործին նվիր–վածության ոգով։ Կ, ճինգոզյաԱ Շումենի հայկ․ երգի–պարի անսամբլը ելույթի պահին

ԵՐԵՎԱՆ», երգչախումբ Բուլղարիայում։ Տիմնադրվել է 1933-ին, Սոֆիայում «Ալագյազ» անունով։ 1937-ին լուծարքի է ենթարկվևլ, երբ ուժեղացել են ֆաշիստա–կան իշխանությունների հետապնդումնե–րը։ Վերակազմվել է 1944-ին, անվանվել «Երևաև»։ Տայտագիրը ընդգրկում է ժող․, դասական և ժամանակակից կոմպոգի– տորևերի երգեր։ Տամերգևեր է տվել Բուլղարիայի քաղաքևերում, մասնակցել բուլղարահայ մշակույթի տասնօրյակին Տայաստանում (1967), երգի տոնին Երե– վանում (1974)։ Երգչախմբի հիմնադիրը ն ղեկավարն է Գրիգոր Գրիգորովը (1952– 1960-ին՝ Կ․ Կարապետյանը)։ «Ե․» մեծ դեր է կատարել հայ երգը սփյուռքահա–յության մեջ տարածելու, հայրենասիրու–թյունը վառ պահելու գործում։ ԲԺՏ–ի փառատոներում մրցանակներ է շահել, արժանացել «Կիրիլ և Մեֆոդի» շքանշա–նի (1958), ֆաշիզմից ազատագրման 30-ամյակին նվիրված փառատոնում՝ ոս–կե մեդալի (1974)։

ԵՐԵՎԱՆ», ստուդիա ՏՍՍՏ Մի–նիստրների սովետի հեռուս– տատեսության և ռադիոհա–ղորդ ու մների պետական կո–միտեի հեռուստատեսային ֆիլմերի, կազմակերպվել է 1970-ին՝ Երնանի հեռուստաստուդիայի կինոխմբի (1958, հետագայում՝ կինոմիավորում) հի–ման վրա։ «Ե․»-ի ֆիլմերից են՝ «Սայաթ– Նովա», «Շիրակի մեղևդիներ», «Սևծա– մորի առեղծվածը», «Երգ–երգոց», «Վաս– պուրական», «Սովետների երկրի երեխա–ները», «Վարդան Աճեմյան», «Առնո Բա– բաջանյան՝ քո ժամանակակիցը», «Ձա–խորդ Փանոսը», «Մորգանի խնամին», Կադր «Երևան» ստուդիայի «Վսապուրական» կինոնկարից (1972, ռևժ․ Տ․ Տախվերդյան) «Ջրհորի մոտ», «Բաժբեուկ–Մելիքյան»։ Սովետական Տայաստանի 50-ամյակին է նվիրված «Կեսդարյա կինոտարեգրու–թյուն» (1970) 5-սերիանոց ֆիլմը։ «Ե․»-ի ֆիլմերը ցուցադրվում են նաև Կենտրո–նական, ինչպես և արտասահմանյան հե–ռուստատեսությամբ։ «Ե․»-ում են աճել ռեժիսորներ ժ․ Ավետիսյանը, Վ․ Զաքար– յանը, Գ․ Ալագյոզյանը, Մ․ Վարժապետ– յանը, Տ․ Տախվերդյանը, օպերատորներ Ս․ Մարտիրոսյանը, Լ․ Պողոսյանը և ուրիշներ։

ԵՐԵՎԱՆ», տեսակավոր կոնյակ։ Մշակ–վում է 1947-ից, Երևաևի կոևյակի գործա–րանում։ Թնդությունը՝ 57 ծավ, %, շա–քարայնությունը՝ 2%։ Մուգ ոսկեգույն Է։ Պատրաստվում է ավելի քան 10 տարվա հնացրած կոնյակի սպիրտներից։ Տամա– միութենական և միջազգայիև մրցույթնե–րում ու համտեսներում «Ե․»-ին շնորհվել է 3 ոսկե և 2 արծաթե մեդալ։

ԵՐԵՎԱՆ», քաղաքական և գրակաև եռօրյա, ապա՝ երկօրյա թերթ։ Լույս է տեսել 1925–30-ին, Փարիզում; Խմբագիր–ներ՝ Ե, Չուբար, Գ․ Մեհրաբյան, Դ․ Մի– մոնյան։ «Ե․» ձգտում էր ընդլայնել կապե–րը գաղութահայության և Սովետական Տայաստանի միջև, ընթերցողներին ծա–նոթացնել հայրենիքի նվաճումներին։ Պայ–քարել է դաշնակցության դեմ, անդրա–դարձել սփյուռքահայ հասարակական կազմակերպությունների գործունեու–թյանը։ Տպագրել է հայ և արտասահման–յան հեղինակների գործեր, երիտասարդ գրողների ստեղծագործություններ, լայն տեղ է հատկացրել հայ սովետական գրա–կանությանը և արվեստին։ Տրատարա– կել է Զ․ Եսայանի «Օրեր Երևաևիև մեջ» («Պրոմեթեոս ազատագրված») հուշա–գրությունը։ Մ․ Բաբչոյան

ԵՐԵՎԱՆ», գրական, քաղաքական և հա–սարակական շաբաթաթերթ։ Բուլղարա– հայ «Երևան» մշակութային միության կենտրոնական վարչության օրգանը։ Լույս է տեսնում 1944-ից, Սոֆիայում։ խմբագիրներ՝ Ս․ Փաչաճյան, Բ․ Թյու– ֆենկճյան, Կ․ Օրմանճյան։ Պրոպա–գանդում է մարքս–լենինյան տեսությու–նը, լուսաբանում Բուլղարիայում սոցիա–լիզմի կառուցման ընթացքը, պայքարում հանուն բուլղարա–սովետական բարեկա–մության ամրապնդման։ Ակնարկներով, դիմանկարներով, հոդվածներով ընթեր–ցողներին է ներկայացնում բուլղարահայ գիտնականներին, հասարակական գոր– ծիչներին, մշակույթի ներկայացուցիչնե–րին։ Տպագրում է ԲԿԿ ԿԿ–ի ա բՈլլ– ղարիայի կառավարության որոշումները, տեղեկություններ՝ ներքին ու արտաքին քաղաքականության մասին։ Կատարում է արտատպումներ հանրապետական մա–մուլից, պատմում ֆաշիզմի դեմ պայքա–րում զոհված բուլղար U հայ հերոսների մասին։ «Ե․» արտացոլում է Սովետական Տայաստանի տնտեսության, արդյունա–բերության, գիտության U արվեստի հա–ջողությունները, տպագրում արձակ և չափածո գործեր։ Ջ․ ՂասաբյաՆ

ԵՐԵՎԱՆ», շաբաթական, ապա եռօրյա առաջադիմական թերթ։ Տրատարակվել է 1944-ին, Աթենքում։ Խմբագիր՝ Վ․ Դա– քեսյան։ Լուսաբանել !է քաղ․ իրավիճակը Տունաստանում ֆաշիզմի ջախջախումից հետո, հրապարակել է Սովետական Միու–թյան հաղթանակը փառաբանող նյութեր։ Տպագրել է հոդվածներ հունահայ գաղու–թում ազգային–գրական գործը վերակազ–մակերպելու, Սովետական Տայաստանի հետ կապը ամրապնդելու վերաբերյալ։ Լայն տեղ է հատկացրել գեղարվեստական ստեղծագործություններին, բարձրացրել դպրոցական–մանկավարժական ևարցեր։

ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԹԱՆ–ԳԱՐԱՆ, գիտահետազոտական, գիտա– լուսավորական հիմնարկ ութ յուն, որը հա–վաքում, պահպանում, ուսումնասիրում և ժողովրդականացնում է Երևան քաղաքի նյութական ու հոգևոր մշակույթի հուշար– ձաևները։ Տիմնվել է Երևաևի քաղսովետի գործկոմի 1931-ի մարտի 18-ի որոշմամբ։ Տավաքածուները ցուցադրվել են 1937-ի մայիսի 15-ից Գյոյ–Մեչետի (Կապույտ մզկիթ) շենքում։ Ունի երկու բաժին․ Երևանը հնագույն ժամանակներից մինչև XIX դ․ վերջը և Երևաևը XX դ․ սկզբից միևչև մեր օրերը։ Տաս սրահներում ցու–ցադրվում են թանգարանի 50 հզ․ ցու–ցանմուշներից 3 հզ․, այդ թվում նմուշ–ներ Երևաևյան քարայրից և հևագույն բնակավայր Շենգավիթից, ուրարտական հուշարձաններ Արին–բերդից (էրեբունի) և Կարմիր բլուրից (Թևյշեբաինի), վի–մագիր արձանագրություններ, խաչքարեր, ջրատար խողովակներ։ Ներկայացված ևն երնանյան թեմայով կերպարվեստի գոր–ծեր (Ի․ Մաշկով, Ֆ․ Ռուբո, Գ․ Բաշին– ջաղյան, Փ․ Թերլեմեզյան, Ս, Առաքել– յան,Մ․ Սարյան, Տ․Կոջոյան, Գ․ Գյուր– ջյան)։ Նախասովետական Երևանի պատ–մությանը, քաղաքային տնտեսությանը, մշակութային կյանքին վերաբերող նյու–թերը ցուցադրվում են հատուկ սրահում։ Առանձին բաժին է տրամադրված հեղա–փոխական շարժումներին և բոլշեիկյան «Երևան» >երթի գլխագիրը