փուլերի տարբերությունն այնպես է փոփոխվում, որ Ժամանակի որևէ պահին տատանումները լինում են նույն փուլում, որոշ Ժամանակ անց՝ հակառակ փուլերում, այնուհետև՝ նորից նայն փուլում ևն: Տարբեր ամպլիտուդների (A1 և A2) X1 և Х2 ներդաշնակ տատանումների վերադրումից (նկ․) ստացվող X տատանման (արդեն ոչ ներդաշնակ) ինտենսիվությունը (А2) ժամանակի ընթացքում դանդաղ փոփոխվում է նվազագույն (А1 – А2)2 արժեքից մինչև առավելագույնը՝ (A1+A2)2։
-WWWWWWV՛ ՝–WWWWW՛–
Վերադրվող տատանումների ֆիզիկական բնույթից կախված՝ Զ․ լինում են մեխանիկական, ձայնային, էլեկտրական կամ էլեկտրամագնիսական: Լուսային տիրույթի էլեկտրամագնիսական երկու տատանումների վերադրումը հանգեցնում է լուսային բծի պարբերական աղոտացման և պայծառացման։ Մարդկանց դեռևս վաղուց հայտնի են եղել ձայնային Զ․՝ ղողանջ անունով։ Այն լավ է նկատվում տարբեր հաճախականությունների (զանգվածների) զանգերի միաժամանակյա ճոճման դեպքում։ Մեխանիկական Զ․ կարելի է դիտել զուգահեռ պարաններից կախված տարբեր սեփական հաճախականությունների 2 ճոճանակների վրա: Տեխնիկայում շատ է տարածված Զ–ի միջոցով տատանումների որևէ աղբյուրի անհայտ հաճախականության չափման մեթոդը։ Զրոյական Զ–ի (վերադրվող տատանումների հաճախականությունները հավասարվում են, և Զ–ի հաճախականությունը դառնում է 0) երնույթն օգտագործվում է երաժշտական գործիքների լարքի համար։
Ռ․ Ղազարյան
ԶԱՐՄԱՅՐ, ավանդական հայ նահապետ։ Ըստ Մովսես Խորենացու, Ասորեստանի Տևտամոս թագավորի հպատակ Զ․ նրա հորդորանքով հայկ․ և եթովպական զոր–քերն առաջնորդել է Տրովադայի (Տրոյա) կամ Իլիական պատերազմում հելլենների դեմ4 օգնելով Պրիամոսին։ Կռվում Զ․ մահացու վիրավորվել է հելլեններից։ Գրկ« Չ ա մ չ յ ա ն Մ․, Պատմութիւն Տա–յոց, հ․ 1, Վնա․, 1784» էշ 84–91։
ՋԱՐՏԱ, հայաբնակ խուտոր Կրսանողա– րի երկրամասի Անապայի շրջանում, շըրջ– կենտրոնից 13 կմ հյուսիս–արևմուտք։ խու–տորը հիմևել են Տրապիզոևից գադթած հայերը, 1921-ին։
ՃԱՐՅԱ» («Заря», «Արշալույս»), մարք–սիստական գիտա–քաղ․ հանդես։ Տրա– տարակևլ է 1901–02-ին, Շտուտգար– տում՝ «Իսկրա» թերթի խմբագրությունը։ Պրոպագանդել է մարքսիստական գա–ղափարները, քննադատել նարոդնիկու–թյունը, «լեգալ մարքսիզմը», բերնշտեյ– նականությունը և միջազգային օպորտու–նիզմի մյուս հոսանքները։ «Զ․»-ում են տպագրվել Վ․ ի․ Լենինի «Զեմստվոյի հալածիչները և լիբերալիզմի Տաննի– բալները», «Ռուսական սոցիալ–դեմոկ– րատիայի ագրարային ծրագիրը», «Պա–տահական դիտողություններ», «Ներքին տեսություն» և այլ գործերը, ինչպես նաև Գ% Վ․ Պլեխանովի «Մեր քննադատների քննադատությունը, պր․ Պ․ Մտրուվեն հասարակության զարգացման մարքսյան տեսության քննադատի դերում», «Gant-ը Կանտի դեմ, կամ Բերնշտեյնի հոգևոր կտակը» հոդվածևերը։
«&ԱՐՅԱ ՎՈՍՏՈ4Ա» («Заря Востока», «Արևելքի արշալույս»), օրաթերթ։ Վրաս– տանի կոմունիստական կուսակցության Կենտկոմի, Վրացական ՍՍՏ Գերագույն սովետի և Մինիստրների սովետի օրգա–նը (1936-ից)։ Տրատարակվում է 1922-ից որպես Անդրկովկասի երկրամասի կոմու–նիստական (բոլշնիկյան) կուսակցության օրգան, Թբիլիսիում։ Կոմունիստական շի–նարարության խնդիրների հաջող կատար–ման գործում հանրապետության աշխա–տավորներին մոբիլիզացնելու, բեղմնա–վոր գործունեության համար և հիմևա– դըբման 35-ամյակի կապակցությամբ պարգնատրվել է Կարմիր դրոշի շքանշա–նով (1957)։
&ԱՐՅԱՆ (Եղիազարյաէւ) Արմեն Կոստանի (ծն․ 13․9․1914, Կ․ Պոլիս), հայ սովետական ճարտ․, Կ․ Զարյանի որդին։ ՏՍՍՏ վաստ․ ճարտարապետ (1976); 1932-ին ավարտել է Վենետիկի Մուրատ– ՌաՓայելյան վարժարանը։ Սովորել է Վենետիկի ճարտ․ ֆակուլտետում (1934-ից), Փարիզի «Էկոլ դե Բոզար»-ում (1937–39), Տռոմի համալսարանի ճարտ․ ֆակ–ում (ավարտել է 1941-ին)։ Մինչն Սովետական Տայաստան հայրենադարձ–վելը (1963) նախագծել և կառուցել է 252 մենատներով «մարոկկանների թաղամա–սը» (Տանժեր, Սարոկկո, 1950–54), «Աու– տոմոբիլ Քլըբ»-ի վարչական շենքը (Տռոմ, Լ․ Մաինարդիի հետ, 1956–59), ֆրան– չեսկաևների միջազգային համալսարանի համակառույցը (ԷՈԻՐ–Santf, Ջ․ Սաեր– բինիի հեւո, 1961-64)։ 1963-ին Տ․ Բրեչ– չիա–Ֆրաւուսդոկկ1փ (Տռոմ) հետ ևիմ– նադրել է միջնադարյան հայկ․ ճարտ․ ոաումնասիրության գործը։ Զ–ի նախա–գծերով Երհանում կառուցվել են՝ բնակե–լի շենքեր (1966–68), կոոպերատիվ տեխ–նիկումի համակառույցը (ութ մասնաշենք, 1967-ից)։ 1966-ին մրցույթով շահած նա–խագծով է կառուցվում Երնանի Գլխավոր պողոտան (1971-ից)։ ճարտ․ խմբի հետ մասնակցել է Երնանի կենտրոնի բարե–կարգման նախագծի համամիութենական մրցույթին (1974, առաջին մրցանակ)։ Երկ․ Իտալական արդի ճարտարապետու–թյունը, Ե․, 1975։
ձԱՐՅԱՆ (Եղիազարյան) Կոս– տան Քրիստափորի (2․2․1885, Շամախի– 11․12․1969, Երնան), հայ գրող։ Ծնվել է ռուսական բանակի գեներալի ընտանի–քում։ 1890-ին փոխադրվել է Բաքու։ Կարճ ժամանակ ռուս, գիմնազիայում սովորե–լուց հետո 1895-ին ավագ եղբոր հետ մեկ–նել է Փարիզ, ավարտել Սեն–ժերմեն կոլեջը, 1901-ին վերադարձել է Կովկաս, ապրել Բաքվում ու Թիֆլիսում։ 1904-ին ուսումը շարունակել է Բելգիայում։ Բրյու– սելի համալսարանի գրականության և փի– լիսոփայության բաժինն ավարտելով՝ ստացել է գիտությունների դոկտորի աս–տիճան։ 1908-ին բելգ․ հանդեսներում տպագրվել են Զ–ի ֆրանս․ առաջին բա–նաստեղծությունները։ Այդ շրջանում դա– սախոսություններ է կարդացել ռուս գրա–կանության և թատրոնի մասին։ 1910– 1913-ին Վենետիկում, Սխիթարյաննեբի մոտ, ուսանել է մայրենի լեզու։ Այդտեղ Էլ 1916-ին հրատարակել է «Երեք երգեր» պոեմների գիրքը՝ իտալ․ (հայերեն հրտ՝․ 1931)։ Պոեմների թեմաներով իտալացի կոմպոզիտոր Օ․ Ռեսպիգին ստեղծել է սիմֆոնիա։ 1913-ին Զ․ փոխադրվել է Կ․ Պոլիս, հրատարակել (Դ․ Վարուժա–նի, Տ․ Սիրունու, Ա․ Տատուրյանի հետ) «Մեհյան» (1914) հանդեսը։ 1915-ին անցել է Բուլղարիա, ապա՝ Իտալիա, հաստատ–վել Տռոմում։ 1916–20-ին եղել է ճնշված ժողովուրդների ազատագրության ընկե–րության անդամ։ 1919-ին, որպես իտալ․ թերթերի հատուկ թղթակից, գործուղվել է Մերձավոր Արևելք, ինչպես նաև Տայաս– աան։ 1922-ին Կ․ Պոլսում հրատարա– կել է «Բարձրավանք» հանդեսը (Գ․ Գալ– ֆայանի, Վ․ Թեքեյանի ն Շ․ Պերպեր– յանի ևետ)։ Տայաստանում սովետական կարգերի հաստատումից հետո, 1922-ին, ընտանիքով փոխադրվել է Երևան, պետա– կաև համալսարանում դասավաևդել եվ– րոպակաև գրակաևությաև պատմություն։ 1925-ին դարձյալ մեկնել է արտասահման, վարել աստանդական կյանք (Իտալիա, Ֆրանսիա, ԱՄՆ, Մերձավոր Արնելք)։ ԱՄՆ–ում հրատարակել է «Արմենիան քոր– թըրլի» («Armenian guarterly», 1946) ևան– դեսը։ 1944–46-ին հայագիտություն է դասավանդել Նյու Ցորքի Կոլումբիա ևամալսարանում, 1952–54-ին՝ արվեստի պատմություն՝ Բեյրութի ամերիկյան հա–մալսարանում ։ Ստեղծագործություննե–րի գերակշռող մասը (բանաստեղծություն–ներ, պոեմներ, պատմվածքներ, ճանա–պարհորդական տպավորություններ) ցըր– ված Հ սփյուռքահայ և օտար մամուլի Էջերում։ Առանձին գրքերով հրատարա– կել է ստեղծագործությունների մի մասը։ 1962-ին ընդունել է սովետական քաղա–քացիություն ն փոխադրվել Երևան։ 1962– 1969-ին աշխատել է Ե․ Չարենցի անվ․ գրականության և արվեստի թանգարա–նում։ Տայ բանաստեղծության նշանակալի երհույթներից է «Տատրագոմի հարսը», այստեղ բացառիկ ուժով տրված են դարա–սկզբի արնմաահայ գավառի վավերական պատկերը, նրա ողբերգական հակասու–թյունները, և «Նավը լեռան վրա» (1943) վեպը, ուր պատկերում է Տայաստանը սովետական կարգերի հաստատման նախ–օրեին։ Զ․ ստեղծել է ժողովրդի ճակա–տագրի մասին ընդհանրացված վփլ․ պատմավեպ։ Նավը Փոխաբերական նշանա–կություն ունի վեպում, այն խորհրդանշում է հայկ․ պետականության ստեղծման դըժ– վարին ուղին։ Գրել է նաև ճաևապարհոր– դակաև նոթեր («Երկիրներ և ա ստված–ներ», 1935–38)։ Երկ․ Նավը լէռան վրա, Ե․, 1963; Տատրա–գոմի հարսը, Ե․, 1965; Ղ․ ՝Հայրաւկեայան
ԶԱՐՅԱՆ Նաիրի [Հայաստան Եղիազարի Եղիազարյան, 31․12․1900, գ․ խա–
