մանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետությունում: Երկարությունը 1165 կմ է, ավազանը՝ 144 հզ. կմ2: Սկիզբ է առնում Կրկոնոշե լեռներից (Սուդետներ), մոտ 1400 մ բարձրությունից: Ջրանցքներով կապված է Վեգեր, էմսա, Հռենոս և Օդեր գետա– վազաններին: է–ի ափին են Համբուրգ, Մագդեբուրգ, Դրեզդեն, Ուստի քաղաք ներն ու նավահանգիստները:
ԷԼԲԱ (Elba), կղզի Միջերկրական ծովում, Տոսկանիա արշիպելագում: Ապե–ինյան թերակղզուց բաժանվում է Պոմ–
բինո նեղուցով (լայնությունը՝ 12 կւէ): Պատկանում է Իտալիային:
ԷԼԲԱԿՅԱՆ էդգար Գևորգի (ծն. 7.3.!927,
Թիֆլիս), հայ սովետական դերասան:
ՀՍՍՀ ժող. արտիստ (1978): ՍՄԿԿ անդամ
1961-ից: 1950-ին ավարտել է Երևանի թատերական ինստ–ի դերասանական ֆակուլտետը: 1950–62-ին՝ Երևանի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում խաղացել է
իյլեստակով (Գոգոլի «Ռևիզոր»), Ֆերդի–
նանդ (Շիլլերի «Սեր և խարդավանք») ևն,
1962-ից՝ Սունդուկյանի անվ. թատրոնում՝ Գիքո (Սունդուկյանի «Պեպո»), Տարելկին
(Սուխովո–Կոբիլինի «Դատական գործ»),
Տոպազ (Մ. Պանյոլի «Տոպազ») ևն: Նկարահանվել է կինոյում: Խարակտերային դերասանի ճկուն վարպետությամբ է.
անձնավորել է և՝ դրամատիկական, և՝ կատակերգական ու հատկապես տրագի–
կոմիկական կերպարներ:
ԷԼԲՐՈՒՍ, Մեծ Կովկասի կողքային շըղ–
թայի ամենաբարձր գագաթը: Հանգած
հրաբխի երկգագաթնային կոն է՝ կազմված
անդեզիտային լավաներից: Արմ. գագաթի
բարձրությունը 5642 մ է (Մոնբլանից
835 մ բարձր), արլ–ը՝ 5595 մ: Գագաթները
կրատերներ են, ձագարաձև, կտրտված
եզրերով: Մակերևույթի մեծ մասը ծածկված է հավերժական ձյունով և սառցա–
դաշտերով: է–ի մոտ են Կուբան գետի
ակունքները, ստորոտում, Մալկա գետի
ակունքների մոտ՝ ածխաթթվային աղբյուրները: Կովկսաոււք ալպինիզմի և qpnսաշրջիկության կենտրոններից է: Ունի
սպորտային կառույցների համալիրով ալպինիզմի և զբոսաշրջիկների puiqui: 1829-ից ցայսօր դեպի է. կազմակերպվել են բազմաթիվ վերելքներ, այդ թվում
1935-ի վեց հայ ալպինիստների վերելքը՝ Վ. Ա. Դարյանի ղեկավարությամբ:
ԷԼԲՈՒՐՍ, լեռներ Իրանում, Կասպից ծովի հարավային ափին: Երկարությունը մոտ 900 կմ է, լայնությունը՝ մինչև 120 կմ, բարձրությունը՝ մինչև 5604 մ (Դեմավենդ
հրաբուխ): Բաղկացած է մի շարք զուգահեռ լեռնաշղթաներից՝ կազմված գլխավորապես կրաքարերից ու ավազաքարերից: Լանջերը թեք են, գագաթնային մակերևույթը համեմատաբար հարթված է:
Սեֆիդրուդ գետի կիրճը կտրում անցնում է լեռները: Հս. լանջերը ծածկված են լայնատերև խիտ անտառներով, հարավայինները՝ չորասեր թփուտներով:
ԷԼԴՈՐԱԴՈ (իսպ. el dorado–ոսկեզօծ,
ոսկյա), ոսկով և թանկարժեք քարերով
հարուստ երևակայական երկիր, որ իսպանական առաջին նվաճողները փնտրում էին Լատինական Ամերիկայի տարածքում: Փոխաբերական իմաստով՝ շքեղության,
հեքիաթային հրաշքների երկիր:
ԷԼԵԳԻԱ, տես Եղերերգ:
ԷԼԵԿՏՐ …[էլեկտր(ոն),<հուն. fiXeKtpov–
խեժ, սաթ], բարդ բառերի սկզբնամաս,
օգտագործվում է Էւեկարականությանը
առնչվող տերմիններում (օրինակ՝ էւեկ՜
ւորւսղինւսմիկա, էւեկարակարղիոգրաֆիա,
էւեկարաաեխնիկա):
ԷԼԵԿՏՐԱԱԽՏՈՐՈՇՈՒՄ, էլեկտրա–
դիագնոստիկա, նյարդերի և
մկանների ֆունկցիոնալ վիճակի հետազոտումը հաստատուն (գալվանական) և փոփոխական (ընդհատվող ինդուկցիոն) հոսանքներով գրգռելիս: Առողջ մկանը
գրգռմանը պատասխան կծկվում է արագ և ուժեղ, իսկ ախտահարվածը՝ դանդաղ, թույլ: Քանակական փոփոխությունները
որոշելու համար համեմատում են առողջ
և ախտահարված հատվածների էլեկտրա–
դրդողականության շեմքերը: էլեկտրոդ
ները տեղադրվում են հատուկ («շարժա
կան») կետերում: Ֆրանսիացի գիտնական
Գ. Դյուշենը մարմնի մակերևույթի վրա հայտնաբերել ու նկարագրել է յուրաքանչյուր մկանի և նյարդի համար էլեկտրական առավել դրդողական կետերը: Կիրառվում
է մկանային և նյարդային համակարգերի
հիվանդություններն ախտորոշելու նպատակով:
ԷԼԵԿՏՐԱԱԿ ՈՒՍՏԻԿԱ, տես էւեկարաձաի
նագքւտություն:
ԷԼԵԿՏՐԱԱՊԱՐԱՏՆԵՐԻ ԳՈՐԾԱՐԱՆ
Երևանի, էլեկտրատեխնիկական արդյունաբերության ձեռնարկություն: Հիմնադրվել է 1956 թվականին: Գործարանն ունի հավաքման, գալվանական,
մեխանիկական, մամլման և այլ արտադրամասեր: Մինչև 1965-ը արտադրել է տարբեր տեսակի ցածր լարման ապարատներ: 1965-ից թողարկում է ավելի քան 24 անուն
արտադրանք (մարդատար և բեռնատար
վերելակների ապարատներ, ղեկավար
ման կայաններ, ռելեներ ևն): Որոշ արտադրատեսակների արտադրությամբ միակն է ՍՍՀՄ–ում: Ձեռնարկության ՌՊՈւ–0 արտադրատեսակը «Ինլեգմաշ–70» և «էլեկ–
տրո–72» միջազգային ցուցահանդեսներում
արժանացել է մրցանակների: Թողարկվող
արտադրանքն առաքվում է արտասահման
յան շուրջ 60 երկիր: 1974-ին գործարանի
բազայի վրա ստեղծվել է «Հայէւեկարւս–
աւցւսրաւո» արտադրական միավորումը:
ԷԼԵԿՏՐԱԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌ
ՆԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾՄԱՆ
ԻՆՍՏԻՏՈՒՏԻ ԵՐԵՎԱՆԻ ՄԱՍՆԱՃՅՈՒՂ, էլեկտրատեխնիկական արդյ ունաբ երու– էլեկտրաարդյունաբերական ձեռնարկությւււն– ների նախագծման պետական ինստ–ի Երևանի մասնաճյուղի շենքը թյան նախագծային կոմպլեքսային ինստիտուտ: Հիմնադրվել է 1960-ին, Երևանում: Մասնաճյուղը նախագծում է ՀՍՍՀ և միութենական մյուս հանրապետությունների էլեկտրաարդյունաբերության ձեռնարկություններ: Ինստ–ում տարվում են գիտահետազոտական աշխատանքներ, մշակվում նոր ձեռնարկությունների ու միավորումների կառուցման և գործող առանձին օբյեկտների վերակառուցման տեխնիկա–տնտեսական հիմնա վորումները: Ունի նախագծա–կոնստրուկ– տորական բաժին:
ԷԼԵԿՏՐԱ ԲԱԼԱ ՍՏԵՐ, անընդհատ գործողության բարձրարտադրողական երկաթուղային մեքենա: Կատարում է բալաստի դոգավորում, երկաթուղու շինարարության
և վերանորոգման ժամանակ բարձրացնում և ուղղում է աղուրը: Աշխատում է բարձր ճշգրտությամբ՝ ձեռքի գործողությունները հասցնելով նվազագույնի: է–ի
գլխավոր աշխատանքային օրգանը էլեկտրամագնիսական մարտկոցն է: էլեկտրաբալաստերի ընդհանուր տեսքը U բալաստի տ և ղ տ–դըրումը. I – կողնակին թափվող բալաստը (խիճ), 11 – բալաստը դոզաչափով գո
գավորելուց հետո, III – աղուրը բալաստի
վրա բարձրացնելուց հետո
ԷԼԵԿՏՐԱԲԱՑԱՍԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ա տ Ո–
մ ի, պայմանական մեծություն, որը բնութագրում է մուեկոււում աւռոմի էլեկտրյան ձգելու հարաբերական ընդունակությունը:
Տարրի մետաղական հատկության թու–
լացմամբ է. աճում է: Գոյություն ունի
է–յան որոշման մի քանի եղանակ: Ըստ
Մալիքենի, է. ատոմի իոնացման (I) և
դեպի էլեկտրոնն ունեցած խնամակցության (E) էներգիաների գումարն է՝ X=
I + E
= I+E, կամ կիսագումարը՝ X = –-– ,
օրինակ, լիթիումի ատոմի համար՝ XLi=
– 5,39+0,22=5,61 էվ, ֆտորի համար՝՛
XF = 17,98+ 3,62 = 21,6 էվ: Պոլինգն ա–
ռաջարկել է ավելի բարդ եղանակ:
է. ունի էներգիայի չափողականություն:
Սակայն օգտագործվում են է–յան ոչ
թե բացարձակ, այլ հարաբերական արժեքները՝ առանց չափողականության: Տարրերի է–յան հարաբերական արժեք
ները որոշելու համար որպես միավոր ընդունվում է լիթիումի է., օրինակ, ֆտորի հարաբերական է. կլինի՝ 21,6 էվ(5,61էվ~
–4: Աղյուսակում բերված են տարրերի
է–յան սանդղակը ըստ Պոլին գի: Ինչպես
երևում է աղյուսակից, տարրերի է. պարբերություններում ձախից աջ աճում է, իսկ խմբերում՝ վերևից ներքև նվազում:
Աղյուսակի օգնությամբ հնարավոր է կանխատեսել կապի ամրությունը: Իրար
