պատկերվել են սխեմատիկ–ոճավորված (Վասպուրականի մանրանկարչության դպրոց), ոճավորված՝ հիմնականում պահպանելով բնական ձևը (մանրանկարչության դպրոցների մեծ մասում) և ընդհուպ մոտենալով բնական պլաստիկ ձևերին (Կիլիկիայի մանրանկարչության դպրոց): Մեր ժամանակներում Թ–ներն օգտագործվում են գրքի ձևավորման ասպարեզում: Տես նաև Թռչնագիր: Վ. Ղազարյան
ԹՌՉՆԻԿ», ամսօրյա, այնուհետև՝ կիսամսյա հանդես: Հրատարակվել է 1861 – 1862-ին, Կ. Պոլսում: Խմբագիր–տնօրեն՝ Դ. Պալյան: Հարել է հայ հասարակական մտքի պահպանողական թևին: Միջանկյալ դիրք է գրավել «Մեղու»–ի և «Արևելյան դար»-ի բանակռվում: Մասնակցել է գրաբար–աշխարհաբար բանավեճին՝ հօգուտ աշխարհաբարի: Տպագրել է բանաստեղծություններ, աշխարհագրական, բնագիտական, առողջապահական հոդվածներ, խորհուրդներ մանուկներին, զվարճալի պատմություններ:
ԹՌՉՈՂ ԱՊԱՐԱՏ, ղեկավարվող հարմարանք մոլորակի մթնոլորտում կամ տիեզերական տարածությունում թռչելու համար: Թ. ա. օգտագործվում է մարդկանց և բեռների փոխադրման, գյուղատնտ., շինարարական աշխատանքների, գիտ. հետազոտությունների, ռազմ, նպատակների համար: Տարբերակում են մթնոլորտային և տիեզերական Թ. ա.: Մթնոլորտային Թ. ա. իրենց հերթին բաժանվում են երկու դասի» օդից թեթև և օդից ծանր ապարատներ: Թ. ա–ի վրա ազդող ուժերը: Թ. ա–ի վրա ազդում են մոլորակի և երկնային մյուս մարմինների ձգողության ուժերը, իսկ մթնոլորտում թռչելիս՝ նաև միջավայրի դիմադրությունը: Այս ուժերի ազդեցությունը հաղթահարվում է վերամբարձ և քարշի ուժերի շնորհիվ, որոնք օգտագործվում են նաև Թ. ա–ի ղեկավարման համար: վերամբարձ ուժը ստեղծվում է երեք սկզբունքով՝ աերոդինամիկ, աերոստատիկ, գազադինամիկ: Աերոստատիկ կամ Արքիմեդի ուժը առաջանում է Թ. ա–ի թաղանթի մեջ լցված գազի և մթնոլորտային գազի խտությունների տարբերության պատճառով, ուղղված է ուղղաձիգ վեր և ազդում է Թ. ա–ի արտաքին մակերևույթի վրա։ Աերոդինամիկ ուժը նույնպես ազդում է Թ. ա–ի արտաքին մակերևույթի վրա և պայմանավորված է նրանով, որ մթնոլորտը Թ. ա. շրջհոսում է ասիմետրիկ: Աերոդինամիկ ուժի՝ թռիչքի ուղղությանն ուղղահայաց բաղադրիչը կոչվում է վերամբարձ ուժ, իսկ զուգահեռ և հակառակ ուղղվածը՝ աերոդինամիկ դիմադրություն: Առաջին բաղադրիչի հարաբերությունը երկրորդին կոչվում է աերոդինամիկ հատկություն: Վերամբարձ ուժի ստեղծման գազադինամիկ սկզբունքում օգտագործվում է գազի ճնշումը ռեակտիվ շարժիչի ներքին մակերևույթի վրա: Օդային պտուտակի կամ ռեակտիվ շարժիչի ստեղծած քարշի ուժը հավասար է իրենց արտանետած գազի շարժման քանակի աճին: Պտուտակը շարժման մեջ է դրվում մխոցային կամ գազատուրբինային շարժիչով: Ռեակտիվ շարժիչները լի– նում են օդառեակտիվ և հրթիռային: Պտուտակային և օդառեակտիվ շարժիչները քարշի ուժ ստեղծելիս որպես բանող նյութ օգտագործում են մթնոլորտային գազը (օդը): Հրթիռային շարժիչի բանող նյութը տեղավորում են հենց Թ. ա–ի վրա, ուստի այդ շարժիչը կարելի է օգտագործելև՛ մթնոլորտում, և՝ տիեզերքում թռչելու համար: Եթե շարժիչի ստեղծած ուժի ուղղությունը և թռիչքի ուղղությունը չեն համընկնում, ապա այդ ուժը կարելի է տրոհել երկու բաղադրիչների՝ վերամբարձ ուժի (թռիչքի ուղղությանն ուղղահայաց) և քարշի ուժի (թռիչքի ուղղությանը զուգահեռ): Քարշի և վերամբարձ ուժերի ստեղծումը կատարվում է քիմ. կամ ատոմային էներգիայի հաշվին: Տիեզերական Թ. ա–ում հնարավոր է նաև արևի էներգիայի օգտագործումը: Օդից թեթև Թ. ա. (օդապարիկ, դիրիժաբլ ևն): Այս դասի ապարատների վերամբարձ ուժը աերոստատիկ բնույթ ունի (տես Օդագնացություն): Օդապարիկը ստեղծում է միայն վերամբարձ ուժ, հորիզոնական տեղաշարժը կատարվում է քամու օգնությամբ: Օդապարիկի ղեկավարումը, սահմանափակվում է թռիչքի բարձրության կարգավորմամբ, որը իրագործվում է նրա կշռի և ծավալի փոփոխմամբ: Դիրիժաբլը ունի օդային պտուտակներ, որոնք շարժման մեջ են դրվում շարժիչների օգնությամբ: Օդապարիկի ղեկավարման միշոցներից բացի դիրի– ժաբլում օգտագործում են նաև աերոդինամիկ ղեկեր: Օդից ծանր Թ. ա. (ինքնաթիռ, ճախրաթիռ, ուղղաթիռ ևն): Այս դասի ապարատների վերամբարձ ուժը հիմնականում ունի աերոդինամիկ բնույթ: Որոշ դեպքերում օգտագործվում է վերամբարձ ուժ ստեղծելու գազադինամիկ սկզբունքը: Օդից ծանր Թ. ա–ից ամենատարածվածը ինքնաթիռն է: Վերամբարձ ուժը հիմնականում ստեղծում է թևը: Ֆյուզելաժի և ուղղյակների վերամբարձ ուժը ընդհանուրի շատ փոքր մասն է կազմում: Դիտարկվում են հիպերձայնային արագության ինքնաթիռների նախագծեր, որտեղ վերամբարձ ուժը ստեղծում՜ է հիմնականում ֆյուզելաժը: Ինքնաթիռի քարշի ուժը ստեղծում են մխոցային, գազատուրբինային կամ օդառեակտիվ շարժիչները: Հրթիռային շարժիչը հազվադեպ է օգտագործվում ինքնաթիռի համար: ինքնաթիռը ղեկավարվում է աերոդինամիկ մակերևույթներով և քարշի ուժի փոփոխությամբ: Թևի վերամբարձ ուժը փոփոխվում է մոտավորապես թռիչքի արագության քառակուսուն համեմատական: Փոքր արագությունների դեպքում թևի վերամբարձ ուժը չի բավականացնում ինքնաթիռը գետնից բարձրացնելու համար: 0ուրաքանչյուր ինքնաթիռի համար գոյություն ունի նվազագույն արագություն, որի դեպքում թևի վերամբարձ ուժը հավասար է ինքնաթիռի կշռին: Ուստի վերսլացքի համար անհրաժեշտ արագությունը ձեռք բերելու, ինչպես և վայրէջքի ժամանակ արագությունը մարելու համար կառուցում են բավարար երկարություն ունեցող թռիչքուղիներով օդանավակա– յաններ: Նվազագույն արագության փոքրացումը կատարվում է թևի վերամբարձ ուժի մեծացման հաշվին: Վերամբարձ ուժ կարող են ստեղծել նաև անշարժ Թ. ա.: Դրա համար ապարատի թևերը պետք է շարժվեն իրանի նկատմամբ: Հայտնի են թափահարող և տատանվող թևերով Թ. ա–ի նախագծեր: Մեծ կիրառություն ունի ուղղաթիռը, որի պտուտակը կարելի է
