նոց (975 մահճակալ)՝ քաղաքներում, 16 հոսպիտալ (948 մահճակալ)՝ գյուղական վայրերում, 22 հոսպիտալ (1,7 հզ. մահճա– կալ) պետական են: Ար տա հիվանդանո– ցային օգնություն են կազմակերպում հոս– պիտալների պոլիկլինիկաները, 117 դիս– պանսերներ, ինչպես նաև մասնափւր պրակտիկայով զբաղվող բժիշկները: Աշ– խատել են 58 բժիշկ (1 բժիշկ 50 հզ. բնակ– չին), 7 ստոմատոլոգ, 8 դեղագործ և մոտ 1000 միշին բուժաշխատող: 1968/69-ին առողջապահության ծախսերը կազմել են պետ. բյուջեի 2,8%-ը: IX. Լուսավորությունը Մինչև XX դ. սկիզբը Լ–ի լուսավորու– թյան կենտրոններն էին բուդդայական տաճարները, որտեղ հոգևորականները ուսումնասիրում էին կրոնական կանոնա– դրությունը և ստանում ընդհանուր, տար– րական գիտելիքներ: Լ–ում աշխարհիկ կրթությունը մտցվել է ֆրանս. տիրապե– տությունից հետո: 1951-ին օրենք է ըն– դունվել 6–12 տարեկան երեխաների ձրի, պարտադիր, տարրական կրթության մա– սին: Գործում է ուսուցման 10-ամյա համա– կարգ. 4-ամյա տարրական, 3-ամյա ոչ լրիվ միջնակարգ և 3-ամյա լրիվ միջնա– կարգ դպրոցներ: Ուսուցումը տարվում է լաոսերենով: Միջնակարգ մասնագիտա– կան կրթություն են տալիս Ազգային ման– կավարժական կենտրոնը Վիենտյանում, Մանկավարժական ուսումնարանը Սամ– նիայում, Տեխնիկական կոլեջը Վիենտ– յանում, բժշկական ուսումնարանները, գյուղատնտեսական դպրոցները Վիենտ– յանում և Սամնիայում: Վիենտյանում են գտնվում Թագավորա– կան գիտական ընկերությունը, որի խըն– դիրն է աջակցել ազգային գրականության և լեզվի զարգացմանը, Ազգային գրադա– րանը՝ ոչ մեծ գրքային ֆոնդով (հիմնա– կան գրապահոցները տաճարներն են)- X. Մամուլը, ռադիոհաղորդումները 1971-ին լույս է տեսել 9 պարբերական; Հիմնական հրատարակությունները գանը– վու(ք են վիեեայանում՝ «Լանսան կաոնա» («Լաոսի զարգացումը») լաոսերեն բյու– լետենը, 1969-ից, «Լաո պրես բյուլետեն» («Lao Presse Bulletin»), լաոսերեն և ֆրանս., «Լաո սամայ» («Լաոսն այսօր»), չինարեն և լաոսերեն, «Պիտուպում» («Հայ– րենիք»), լաոսերեն, «Մատ Լաո» («Երկիր Լաոս»), «Միենգ սերի» («Ազատության ձայն») օրաթերթերը, «Լաո Խակսատ» («Լաոսի հայրենասեր», ԼՀՃ. ԿԿ օրգան) թերթը, «Աէնգ սավան» («Լույս») հանդեսը: Գործում են կառավարական Լաո Պրես (1951-ից, Վիենտյան) և ԼՀՃ–ի Կաոսան Պատետ–Լաո ինֆորմացիոն գործակալու– թյունները: Վիենտյանում գործում է կա– ռավարական ծառայության Լ–ի ազգային ռադիոն: ԼՀՃ–ի ռադիոկայանն է Պատետ Լաոյի ձայնը: XI. ճարտարապետությունը և կերպ– արվեստը Արվեստի հնագույն նմուշներից են Աա– փորների Հովտի գրանիտե վիթխարի «անոթները» (մ. թ. սկիզբ): Մ. թ. I հազա– րամյակի կեսի և II-ի սկզբի հուշարձան– ներից են Մավանակհեթի մոտ գտնվող սրբավայրերը (Ինգ–Ռանգ ևն): Պահպան– վել են Լուանգպրաբանգի Միենգ–Թհոնգ Վիենտյան. առևտրական Փողոց Լուանգպրաբանգ Լաոսի ժողովրդա–ազատագրական բանակի հրետանավորները երթի ժամանակ Վիենտյան քաղաքի ուսանողները կառավա– րությունից պահանջում են հարգել կրակի դա– դարեցման համաձայնագիրը (1561), Վիենտյանի Ֆրա–Կեո (1565, վե– րականգնվել է 1938), Սիսակետ (1820) ևն վանական համալիրները («վատեր»)՝ կազմված «բոտ» տաճարներից (հատակա– գծում ուղղանկյուն, սյունազարդ նախա– սրահներով և բազմաշերտ, կղմինդրյա երկլանջ տանիքներով կառույցներ), «թը– հաթ» սրբավայրերից (ստուպայի տարա– տեսակ) և այլ շենքերից: Միջնադարյան կերպարվեստի հուշարձաններից են Բուդ– դայի քարե, փայտե և բրոնզե արձանները (հայտնի են XIV դարից): Անկախության հաստատումից հետո կառույցներում օգ– տագործվում են ժամանակակից և ազգա– յին ավանդական ձևեր: ժող. բնակարանը մնում է ցցագերանների վրա կառուցված երկլանջ տանիքով, հիմնակմախքային տունը: Զարգանում են հաստոցային գե– ղանկարչությունը, գրաֆիկան, քանդա– կագործությունը: Վերածնվում են քանդա– կազարդման, դեկորատիվ գեղանկարչու– թյան, ոստայնանկության, մետաղի մշակ– ման ավանդույթները: XII. Երաժշտությունը Չնայած հնդ. և չինական ուժեղ ազդե– ցությանը, Լ–ի երաժշտությունը (առանց նոտագրության) պահպանել է XII դ. սկզբնավորված ժող. ավանդույթների ինք– նատիպությունը: Տարածված են միայնակ և խմբական երգեցողությունը, թափառա– կան երգիչների իմպրովիզացիոն բնույթի բալլադները և քնարական զուգերգերը: Երաժշտական գործիքներից են՝ խենը (կազմված է մի քանի բամբուկե փոքր խողովակներից), ֆլեյտան, երկլարանի ջութակը, թմբուկները, գոնգը, քսիլոֆոնը, կոն վոնը (կազմված է 16 փոքր գոնգերից): Այս գործիքները միասին կազմում են Լ–ի փոքր նվագախումբը, որտեղ մուտք են գործել նաև եվրոպական ջութակը և ակոր– դեոնը: Լ–ի Ազգային նվագախմբում հիմ– նական դերը կատարում են գոնգերը: XIII. Թատրոնը Լ–ի թատրոնում զուգակցված են պարը, երաժշտությունը, մնջախաղը և դրաման: Այն սկզբնավորվել է ժող. աշխատանքա– յին և ծիսական ներկայացումներից: Թատ– րոնի ձևավորմանը ներազդել է բուդդա– յականությունը: Դրամատիկական հիմ– նական նյութը քաղված է հնդ. «Ռամայա– նա» –«Մահաբհարաթա» էպոսից, ռոման– տիկական հեքիաթներից ևն: Դերասան– ները կրում են ճոխ զգեստներ և գունա– զարդ դիմակներ: Մի քանի հարյուրամ– յակ է, ինչ Լ–ում գոյություն ունեն թագա– վորական բալետը, թափառաշրջիկ ար– տիստների խմբեր, հնուց ի վեր գործում են ստվերների և տիկնիկային թատրոն– ներ: K0»eBHHK0B B.A., Ո Օ JI Օ B- k h h a P. A., CoBpeMeHHMH JIaoc, M., 1966; HoaHecxH C.H., JIaoc. CoijnajibHo-aKo- HOMHHecKoe pa3BHTne, M., 1972; Bap- դ e t T y., BbexHaM h JIaoc b flHH boShm h Mupa, nep. c aHrci., M,t 1963; H^o TyH Kyhh, ApxHTeKTypa JIaoca, b kh. Bceo6- maa hctophh apxHTeKTypbi, t. 9, JI.–M., 1971.
ԼԱՉԻՆ, քաղաք (1923-ից) Ադրբեջանական ՄՄՀ–ում, Լաչինի շրջանի վարչական կենտրոնը: Գտնվում է Հագարու գետի ձախ ափին, Ղարաբաղի լեռնաշղթայի հվ–արմ. լանջին, Եվլախ–Գորիս–Նախի– ջևան խճուղու վրա: Ունի պանրի–յուղի գործարան, մանկավարժական ուսումնա– րան, գրադարան, կուլտուրայի տուն, պիոներների տուն: Լ–ի շրջակայքում կան քրոմի հանքավայր և հանքային աղբյուր– ներ: LU ՊԱՍ (La Paz – խաղաղություն), Pn- լիվիայի փաստացի մայրաքաղաքը՝ կառա– վարության նստավայրը, Լա Պաս դեպար– տամենտի վարչական կենտրոնը: Գտնը– վում է 3660 մ բարձրության վրա: Երկրի
