Գրկ.Կնիյչ հաւաւոոյ ընդհանուր սուրբ եկե– ղեցւոյ…, հրա. Կարապեւո Եպիսկոպոսի, էջմիածին, 1914: Տեր–Մինասյան Ե., Պաամա–-բանասիրական հեաազոաություններ, Ե., 1971: Լ. Տեր–Պեարոսյան
ԿՆԾԱՎ, գյուղ Արեմտյան Հայաստանի Բիթլիսի վիլայեթի Մոտկանի գավառում: 1909-ին ուներ 40 տուն հայ բնակիչ: Զբաղ– վում էին երկրագործությամբ և անասնա– պահությամբ: Տեղահանվել են 1915-ի Մեծ եղեռնի ժամանակ: Մեծ մասը զոհ– վել է բռնագաղթի ճանապարհին:
ԿՆՁՆԻ, տեււ Թեղի:
ԿՆՃԻԹԱՎՈՐՆԵՐ (Proboscidae), կաթնա– սունների կարգ: Հնագույն ներկայացու– ցիչները համեմատաբար փոքր են եղել, իսկ այժմ ցամաքային ամենախոշոր կեն– դանիներն են: Վերջավորությունները եր– կար են, սյունանման և ունեն 5 մատներ: Պարանոցը կարճ է, գլուխը՝ քիչ շարժու– նակ: Իփստ գերաճած վերին շրթունքը քթի հետ միանալով առաջացրել է շար– ժական կնճիթ, որը հնագույն տեսակների մոտ կարճ է եղել, առանձին տեսակների– նը հավանաբար բացակայել է: ժանիք– ներ չունեն: Կտրիչներից երկուսը ձևա– փոխվել, երկարել են և անընդհատ աճում են (ոչ ճիշտ կերպով ժանիքներ են կոչ– վում): Կ. հայտնի են Աֆրիկայից, հետա– գայում տարաբնակեցվել են Եվրասիա– յում, Ամերիքայում: Ներկայումս տարած– ված են միայն Աֆրիկայում և Հարավային Ասիայում: Մեծ մասն ապրել է արևադար– ձային խոնավ անտառներում, որոշ տե– սակներ կիսաջրյա կյանք են վարել: Միայն փղերը հարմարված են տարբեր միջավայրերում (անտառ, անտառատա– փաստան, տափաստան, տունդ՛րա) ապ– րելու: Հայտնի է 3 ենթակարգ, որից 2-ը իսպառ անհետացել են: Կ–ի մնացորդներ հայտնաբերված են նաև Հայաստանում՝ Լենինականի շրջակայքում:
ԿՆՈԲԵԼԱԴՈՐՖ (Knobelsdorff) Գեորգ գտւցէալաուս ֆոՆ (1099–1753), գէտմա– նացի ճարտարապետ: 1740-ից սյրոաա– կան թագավորական պալատների ու պու– րակների գլխավոր պահապան: Վաղ կլա– սիցիզմի նախակարապետ: Գործերից են՝ Շառլոտենբուրգ պալատի նոր մասնա– շենքը (1740–43) և օպերային թատրոնը (այժմ՝ Պետօպերա, 1741–43) Բեռլինում, Սան–Մուսի (1745–47) և Քաղաքային (1745–51) պալատները Պոտսդամում:
ԿՆՈՐԻՆ, Կ ն ո ր ի ն շ, Վիլհելմ Գեոր– գիևիչ [17(29).8.1890–29.7.1938], սովե– տական պետական և կուսակցական գոր– ծիչ, հրապարակախոս, պատմական գի– տությունների դոկտոր (1935): ՍՄԿԿ ան– դամ 1910-ից: 1905-ից մասնակցել է հեղա– փոխական շարժմանը, թղթակցել ս–դ. թեր– թերին, Փետրվարյան հեղափոխությունից (1917) հետո մասնակցել բանվորների և զինվորների դեպուտատների Մինսկի սո– վետի կազմակերպմանը և Արմ. ճակատում բոլշևիկյան կազմակերպությունների ըս– տեղծմանը: 1917-ին եղել է Մինսկի սովե– տի քարտուղար, «Զվեզդա» («3Be3Aa»), «Մոլոտ» («Mojiot») բոլշևիկյան թերթերի խմբկոլների անդամ, 1918–22-ին ղեկա– վար կուսակցական և սովետական աշխա– տանքներ է կատարել Սմոլենսկում, Մինս– կում, Վիլնյուսում: 1922–25-ին աշխատել է ՀամԿ(բ)Կ ԿԿ բաժնի վարիչ, 1927– 1928-ին՝ Բելոռուսիայի Կ(բ)Կ ԿԿ քար– տուղար: Եղել է Կոմինտերնի V–VII կոնգ– րեսների պատգամավոր, ընտրվել Կո– մինտերնի ԳԿ անդամության թեկնածու: 1928– 1935-ին աշխատել է Կոմինտերնի ԳԿ–ում: 1932-ից՝ Կարմիր պրոֆեսուրայի պատմա–կուսակցական ինստ–ի դիրեկ– տոր: Եղել է «Պրավդա» թերթի, «Բոլշևիկ» («BojibnieBHK») ամսագրի խմբկոլների ան– դամ: 1935-ից ՀամԿ(բ)Կ ԿԿ ագիտ–պրո– պագանդայի– բաժնի վարիչի տեղակալ: Կուսակցության VIII–XYII համագումար– ների պատգամավոր է, XV–XVII համա– գումարներում ընտրվել է ՀամԿ(բ)Կ ԿԿ անդամ: Կուսպատմության ևtգրական– քննադատական մի շարք աշխատություն– ների և հոդվածների հեղինակ է:
ԿՆՈՐՐԻ ՌԵԱԿՑԻԱՆԵՐ, ազոտ պարու– նակող հետերոցիկլային միացությունների սինթեզի եղանակներ. 1) ծծմբական թթվի առկայությամբ յՅ–կե– տոկարբոնաթթուների արիլամիդների ներմոլեկուլային կոնդենսացմամբ 2-օք– սիքինոլինների ստացում՝ 2) Հիդրազինների և 0-կետոթթուների էս– թերների կոնդենսացմամբ 5-պիրազոլոն– ների սինթեզ՝ 3) Ակտիվ մեթիլենային խումբ պարոլ– նակող կեաոնների և ^ամինակեաոնների կոնդենսացմամբ պիրոլների ստացում՝ 4) v-դԻկեաոններից և ամոնիակից կամ առաջնային ամիններից պիրոլների ըս– տացում՝ Կ. ռ. լայնորեն կիրառվում են լաբորատոր և արդ. օրգ. սինթեզում, հատկապես դե– ղանյութերի (օրինակ, անտիպիրինի, ամի– ղոպիրինի, անալգինի) և ներկանյութերի (քինոլինցիանինային, պիրազոլոնային ևն) ստացման համար: Ռեակցիաները մշակեյ է գերմանացի քիմիկոս Լ. Կնորրը (L. Knorr), 1884-ին:
ԿՆՏՆՏՈՑ, մետաղից, ոսկրից, պլաստ– մասսայից կամ եղջերանյութից պատ– րաստված բարակ, սրածայր թերթիկ, մա– տին հագցվող «ճանկով» օղակ կամ սագի Փետուր, որով տատանման մեջ են դըր– վում կսմիթավոր երաժշտական գործիք– ների լարերը: Կ. անվանել են նաև աղեղը (երաժշտական):
ԿՆՈՒԴ I Մեծ (Knud den Store) (մոտ 995–1035), 1018-ից՝ Դանիայի, 1016-ից՝ Անգլիայի, 1028-ից՝ Նորվեգիայի թագա– վոր: Հոր՝ Մվեն I Եղանամորուսի հետ 1013-ից մասնակցել է Անգլիայի նվաճ– մանը: էդմունդ Երկաթակողի մահից հետո հռչակվել է համայն Անգլիայի թագավոր: Հենվել է մանր կալվածատերերի վրա և հովանավորել բարձրաստիճան հոգևո– րականությանը: Եղբոր՝ Հարալդ.11-ի մա– հից հետո գրավել է Դանիայի գահը, ստեղծել ազնվականական հատուկ զորք (տինգլիդ): Վտարելով Օլաֆ II Հարալդ– սոնին՝ տիրել է նաև Նորվեգիայի գա– հին: Մտեղծել է լայնածավալ պետու– թյուն, որը քայքայվել է նրա մահից հետո: P. Կնունյանց
ԿՆՈՒՆՅԱՆՑ Բոգդան Միրզաջանի [հե– ղափոխական ծածկանունները՝ Ռուսով, Ռուբեն, Բ. Ռադին–Պետրով, Բակի– նեց, Կավկազեց, 14(26).11.1878, Ելի– զավետպոլի նահանգի Շուշիի գավառի Ջամիաթ գյուղ (այժմ՝ Լեռնային Ղարա– բաղի Ինքնավար Մարզի Նընգի գյուղ– 14(27).5.1911, Բաքու], բոլշևիկյան կու– սակցության ականավոր գործիչ, պրոֆե– սիոնալ հեղաւիոխական: Կոմունիստա– կան կուսակցության անդամ 1897-ից: Նախևական կրթությունև ստացել է Շու– շիի ռեալական ուսումնարանում (1886– 1895): 1896-ին ընդունվել է Պետերբուրգի տեխնոլոգիական ինստ–ի քիմ. ֆակուլ– տետը: 1897-ին մտել է Պետերբուրգի «Բան– վոր դասակարգի ազատագրության պայ– քարի միության» մեջ: Ռուսաստանի հե– ղափոխական երիտասարդության պատ– վիրակության կողմից 1900-ին Բեռլինում մասնակցել է Վ. Լիբկնեխտի թաղմանը: 1901-ին աքսորվել է Բաքու, որտեղ դար– ձել է ՌՍԴԲԿ Բաքվի լենինյան–իսկրայա– կան կոմիտեի ղեկավարներից: Ս. Շահում– յանի, Ա. Զուրաբյանի և մյուսների հետ 1902-ին հիմնադրել է «Հա; սոցիաչ–դե– ւէոկրաաների միությունը» և նրա օրգան «Պրոլետարիատ» թերթը: Մասնակցել է (1903-ի) Կովկասի սոցիալ–դեմոկրատա– կան կազմակերպությունների I համա– գումարին և Բաքվի կոմիտեի կողմից– ընտրվել Կովկասյան միութենական կո– ւէիաեի անդամ ուՌՄԴԲԿ II համագումարի պատգամավոր: Համագումարում ծանո– թացել է Լենինի հետ և բազմաթիվ ելույթ– ներով հանդես եկել ի պաշտպանություն հեղափոխական մարքսիզմի և լենինյան– իսկրայական գծի: Աշխատել է «Իսկրա»-ի խմբագրությունում, որտեղ տպագրել է
