և կենցաղային այլասերվածության տա– րածողը: Այդ Հ–յան բյուջեում ծանրակշիռ բաժին են կազմում ռեկլամից ստացվող եկամուտները, դրա համար էլ ծրագրերը ուղղակիորեն ենթարկված են ռեկլամի շահերին: ԱՄՆ–ում լայն տարածում ունի նաե վճարովի Հ.: Դա առավելապես կա– բելային Հ. է, որը 70-ական թթ. լայն տա– րածում է գտել նաև եվրոպական երկրնե– րում: Զարգացող երկրներում Հ. պետական է և համեմատաբար թույլ, հաղորդումները հիմնականում տրվում են մեկ ծրագրով և միայն երեկոյան ժամերին: Ստեղծվել և գործում են մի շարք մի– ջազգային հեռուստատեսային կազմա– կերպություններ (օրինակ, «Եվրովիդե– նիե»), որոնց միջոցով է կատարվում սնիք– ների բաշխումն ու ծրագրերի Փոխանա– կությունը: Գրկ. ՍՄԿԿ XXY համագումարի նյութերը, b., 1976: Օ napTHHHOH h coBeicKoii negara, paflHOBemaHHH h TejieBH^emiH. C6. floicyMeH- tob h MaTepHaaoB, M., 1972; fle bhc JX., A36yKa TejieBHfleHHH, Inep. c aHrji.], M., 1962; CannaK B.C., TejieBHfleime h mm, M., 1963; CaMofi,7iOB B. Փ., XpoMofi 5. II., Te^eBHfleHHe, M.f 1975. Ս. Պողոսյան
ՀԵՌՈՒՍՏԱՑՈՒՅՑ, հ և ռուստատե– սային ընդունիչ, հեռուստատե– սային տեսազդանշանների և դրանց ուղեկ– ցող ձայնի ընդունիչ: Հ–ի էկրանի մակերե– սի տարբեր կետերում վերարտադրվում են ընդունվող պատկերի առանձին կե– տերը ըստ պայծառության՛ (տես Հեոուս– աաաեսոնթյոմւ): Գունավոր հեոուաոա՜ աեսության դեպքում տեղի է ունենում էկրանի մակերեսի տարբեր կետերի պայ– ծառության և գույների համատեղ վւոփո– խություն: Հ. բաղկացած է ընդունիչից և ընդունող Հեռուստացույց կtա ռtու ցtվ ա ծ– քային սխեման (նրբագծված հան– գույցներն օգտագործվում են միայն գունա– վոր հեռուստացույցում). ԱՍ –-անցուղիների սելեկտոր, ԱՄՍ–ազդանշանի մշակման սարք, Կ–կինեսկոպ, ՇՀ–շեղող համակարգ, ՓԳԲ– փռման գեներատորների բլոկ, ՐԼԲ–բարձր լարման բլոկ, &ՀՍ–ճառագայթների համա– տեղման սարք, ՃՀԿ–ճառագայթների համա– տեղման կարգավորիչ, ԿՃ.Մ–«կապույտ» ճա– ռագայթի մագնիս, ԳՄՄ–գունային մաքրու– թյան մագնիս, ԿՄՍ–կինեսկոպի միացման սարք, ԿԱՍ–կինեսկոպի ապամագնիսացման սարք, ԶԱԲ–ձայնային անցուղու բլոկ, ԲԿ– բարձրախոսների կոմպլեկտ, ՍԲ–սնման բլոկ, ՀԿԲ–հեռակառավարման բլոկ, ՈԻԶԸ–ուլ– տրաձայնային ընդունիչ, ԿՍ–կառավարման սարք, ՀԿՊ–հեռակառավարման պուլտ «Սլավուտիչ» սև–սպիտակ հեռուստացույց «Գորիզոնտ» գունավոր հեռուստացույց անտենայից, պատկերի ազդանշանի վւո– Փոխությունները պայծառության Փոփո– խության վերածող սարքից (գունավոր Հ–ի դեպքում նույն սարքն ապահովում է ընդունիչ էկրանի տարրերի վրա գույնե– րի առաջացումը), պատկերի փռումն իրա– գործող սարքից, սինխրոնացման սարքից, որն ապահովում է Հ–ի և հեռուստատեսա– յին հաղորդչի հաճախականությունների համընկնումը, և գրամոֆոնային գրանց– ման թիթեղների վերարտադրման սար– քից: ՍՍՀՄ–ում արտադրվող Հ–ները կա– րող են ընդունել գերկարճ (48,5–230 Մհց) և դեցիմետրային (470– 638 Մհց) տիրույ– թի ռադիոալիքներ՝ 12 հեռուստատեսա– յին ծրագրով: Հ–ները հիմնականում պատ– րաստվում են սուպերհետերոդինային սխեմայով և ունենում են հետևյալ ֆունկ– ցիոնալ մասերը, անցուղիների սելեկտոր, որտեղ տեղի է ունենում եկած հիմնական ազդանշանի Փոխակերպումը միջանկյա– լի, ազդանշանի մշակման սարք, որն իր հերթին բաղկացած է միջանկյալ տե– սազդանշանի ամպլիտուդային դետեկտո– րից, պայծառության ազդանշանի տեսա– ուժեղացուցիչից և գունային ազդանշանի մշակման հանգույցից (եթե Հ. գունավոր է): Վերջինիս մեջ առաջանում են պայծա– ռության և գունային ազդանշաններ, որոնք տրվում են ընդունող խողովակի էլեկտրոդներին, իսկ ձայնային ուղեկց– ման ազդանշանն ուղարկվում է ձայնա– յին անցուղի: Տողային և կադրային սին– խրոնացման իմպուլսներն ուղարկվում են Փռման գեներատոր: Գեներատորի փըռ– ման հանգույցը բաղկացած է տողային և կադրային սղոցաձև հոսանքի գեներա– տորներից, որոնք ազդում են ընդունող խողովակի՝ ճառագայթը բեկող կո ճերի վրա: խողովակի երկրորդ անոդին տըր– վում է բարձր լարում (21–25 կվ). հատուկ լարում է տրվում նաև խողովակի ճառա– գայթի կիզակետման համար: Գունավոր Հ. ունի եռաճառագայթ խողովակ և ճա– ռագայթների համատեղման սարք՝: Ըստ որակական ցուցանիշների, էկրանի չա– վւերի և շահագործման առանձնահատկու– թյունների՝ ՍՍՀՄ–ում Հ–ները բաժանվում են 4 դասի* I–III-ը՝ ստացիոնար, IV-ը՝ դյուրատար, Փոխադրական: ժամանակա– կից Հ–ներում գլխավորապես կիրառվում են կիսահաղորդչային սարքեր և ինտե– գրալային միկրոսխեմաներ, որոնք աս– տիճանաբար դուրս են մղում էլեկտրոնա– յին լամպերը: Գրկ. Ejn>amK6BHH C.A., TejieBH3opM, M., 1974; CaMoftjtoB r. Ո., Ckothh B. A., TejieBH3opM, Ajh>6om cxeM, 2 այտ,., ne- pepa6. h «on., M., 1977; ՀԵՍք՚ՈԴՈՍ CUaioboQ) (ծն. և մահ. թթ. անհտ.). մ. թ. ա. VIII–VII դդ. հին հույն բանաստեղծ: Լրիվ պահպանվել են նրա «Աշխատանք և օրեր», «Թեոգոնիա» («Աստվածների ծննդաբանություն») դի– դակտիկական պոեմները, որոնցում ար– տացոլված է հույների աշխարհայեցու– թյունը դասակարգային հասարակության կազմավորման շրջանում: Առաջին պոե– մում արտահայտված են գյուղի աշխատա– վորների հասարակական տրամադրու– թյունները, սոցիալական անհավասարու– թյունը: Գյուղատնտեսության վերաբերյալ գործնական խորհուրդների հետ միաժա– մանակ, որոնք արտացոլում են գյուղացի– ների կենսաՓորձն ու սնոտիապաշտու– թյունը, տրված են բնության գեղարվես– տական նկարագրություններ, առածներ, առակներ: «Թեոգոնիա»-ն նախանշանն է հին հուն, փիլիսոփայության, հույների առաջին փորձը՝ համակարգելու ոչ միայն աստվածների ծննդաբանությունը, այլև աշխարհի ծագման պատմությունը: Պոեմն ավարտվում է հուն, հերոսուհիների ծնըն– դաբանությամբ, որով հին հուն, գրակա– նության մեջ սկզբնավորվում է տոհմաբա– նական ուղղությունը: ՀԷՍՍ Հերման Իվանովիչ (1802-1850), ռուս քիմիկոս: Պետերբուրգի ԳԱ ակա– դեմիկոս (1830): 1840-ին հայտնագործել է թերմոքիմիայի . հիմնական օրենքը (տես Հեսսի օրենք): 1842-ին սահմանել է ջեր– մաչեզոքության կանոնը, ըստ որի, աղե– րի լուծույթները խառնելիս ջերմություն չի անջատվում: 1831-ին հետազոտել է մանրացրած պլատինի ջրածինը կլանելու և ջրի առաջացման ռեակցիան կատալիզե– լու ունակությունը: Հայտնաբերել է մի քանի նոր միներալներ: Ուսումնասիրել է դոմնային վառարաններում թուջի ձուլ– ման ժամանակ տաք օդի մղման ազդեցու– թյունը: Գրկ» CojioBbeB IO.H., TepMaa HBa- hobh*! Tecc, M., 1962. ՀԵՍՍ (Hess) Վիկտոր Ֆրանց (24.6.1883, Վալդշտայն–17.12.1964, Մաունթ Վեռ– նոն, Նյու Յորք), ավստրիացի ֆիզիկոս: Աովորել է Դրացի և Վիեննայի համալսա– րաններում: 1920-ից՝ Դրացի, այնուհետև՝ Ինսբրուքի համալսարանների պրոֆեսոր: 1938-ին տեղաՓոխվել է ԱՄՆ և դարձել
